Ngủ mở mắt: 5 nguyên nhân thường gặp và 3 phương pháp điều trị

Thế nào là ngủ mở mắt?

Ngủ mở mắt (hay ngủ hé mắt, ngủ không khép kín mí – Nocturnal lagophthalmos) là tình trạng mí mắt không thể nhắm hoàn toàn khi ngủ. Người bệnh đã chìm vào giấc ngủ nhưng mắt vẫn hé ra hoặc mở nhẹ dù họ hoàn toàn không nhận thức được điều này.

Nhiều người nghĩ ngủ mở mắt chỉ là một thói quen lạ hoặc biểu hiện vô hại. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, đây là dấu hiệu báo hiệu các bất thường về mắt. Việc mí mắt không khép kín khiến bề mặt nhãn cầu bị lộ ra ngoài môi trường, làm giảm khả năng tiết và giữ lớp nước mắt bảo vệ dẫn đến tình trạng khô mắt, đau rát, dễ kích ứng, thậm chí gây tổn thương giác mạc.

Xem thêm: Bệnh khô mắt mỏi mắt là gì? Nguyên nhân và cách điều trị

Hiện tượng này còn gọi là ngủ hé mắt

Hầu hết những người bị ngủ mở mắt không tự phát hiện mà thường được người thân quan sát và truyền đạy. Nhưng nếu chú ý, người bệnh vẫn có thể tự nhận biết qua những triệu chứng như:

• Mắt khô, đỏ hoặc đau ngay khi thức dậy
• Cảm giác nóng rát, cộm như có dị vật trong mắt
• Mắt nhạy sáng, dễ bị kích ứng
• Nhìn mờ tạm thời buổi sáng
• Dễ giật mình lúc ngủ do cảm giác khó chịu ở mắt
• Giấc ngủ không sâu, hay bị gián đoạn

Nếu tình trạng ngủ hé mắt kéo dài người bệnh có nguy cơ cao bị xước giác mạc, viêm giác mạc hoặc nhiễm trùng mắt. Ngoài ra, bất thường này cũng khiến bạn khó ngủ, ngủ không sâu và ảnh hưởng xấu đến sức khoẻ tổng thể. 

Nguyên nhân gây ra tình trạng mở mắt khi ngủ là gì?

Biểu hiện bất thường này có thể xuất hiện từ nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó điều phổ biến nhất là các vấn đề liên quan đến mắt, mí mắt và dây thần kinh điều khiển hoạt động nhắm – mở mắt. Cụ thể, các lý do dẫn đến biểu hiện này co thể kể đến như sau:

Rối loạn dây thần kinh hoặc cơ quanh mí mắt

Theo các bác sĩ chuyên khoa, mí mắt đóng – mở được là nhờ sự phối hợp của cơ vòng mi và dây thần kinh mặt. Khi một trong hai bộ phận này gặp trục trặc, mí có thể không khép kín hoàn toàn khi ngủ.

Một số trường hợp người bệnh không nhắm kín mắt là do cơ khép mí mắt bị suy yếu hoặc bị tê liệt. Tình trạng này thường xảy ra khi:

• Có khối u chèn ép lên dây thần kinh điều khiển mí mắt
• Người bệnh từng phẫu thuật cắt bỏ khối u gần dây thần kinh mặt
• Chấn thương vùng mắt hoặc vùng mặt khiến dây thần kinh bị tổn thương
• Các bệnh lý thần kinh – cơ ảnh hưởng đến hoạt động của cơ mí

Ngoài ra, nhiều trường hợp yếu cơ mí còn liên quan đến nhiễm trùng. Các bệnh như thủy đậu, quai bị, bạch hầu, bại liệt, bệnh phong hoặc ngộ độc botulism có thể làm tổn thương dây thần kinh khiến mí mắt không thể khép như bình thường.

Tổn thương trực tiếp tại mí mắt

Bên cạnh yếu cơ và tổn thương thần kinh những vấn đề về cấu trúc tại mí mắt cũng có thể khiến mắt bị hé khi ngủ. Ví dụ:

• Phẫu thuật mí mắt (đặc biệt là phẫu thuật thẩm mỹ bị cắt mí quá mức)
• Bỏng vùng mí khiến da co kéo, hình thành sẹo
• Chấn thương làm thay đổi cấu trúc mí

Khi mí bị tổn thương, khả năng đóng kín tự nhiên giảm đi, từ đó gây ra tình trạng ngủ mở mắt.

Tổn thương ở mí mắt có thể khiến mắt không khép chặt lại được khi ngủ

Bệnh mắt lồi

Ở những người mắc bệnh tuyến giáp, đặc biệt là bệnh cường giáp, mắt thường bị lồi ra phía trước. Do nhãn cầu nhô ra nhiều hơn, mí mắt khó che phủ toàn bộ bề mặt mắt dẫn đến ngủ hé mắt hoặc không nhắm kín dù đã cố gắng.

Rối loạn giấc ngủ hoặc liệt cơ mặt

Một số rối loạn thần kinh hoặc tình trạng yếu cơ vùng mặt, như liệt dây thần kinh mặt (liệt Bell), teo cơ mặt hoặc rối loạn kiểm soát vận động cơ. Các bệnh lý này cũng khiến mí mắt không thể khép lại hoàn toàn khi ngủ.

Lông mi quá dày

Dù ít gặp, nhưng lông mi trên và dưới mọc quá dày hoặc mọc lệch có thể tạo lực cản và khiến mắt không thể nhắm kín hoàn toàn khi ngủ.

Các phương pháp điều trị ngủ mở mắt 

Để cải thiện tình trạng mắt mở khi ngủ, cách tốt nhất là bạn nên đi thăm khám bác sĩ Chuyên khoa Mắt để được đánh giá chuyên sâu và hướng dẫn điều trị đúng cách. 

Đeo kính chống ẩm khi ngủ

Đây là phương pháp đơn giản và hiệu quả cho những trường hợp nhẹ hoặc trong thời gian chờ điều trị nguyên nhân gốc. Kính chống ẩm có tác dụng giữ ẩm cho mắt suốt đêm, giảm bay hơi nước mắt, ngăn khô mắt, đau rát và bảo vệ giác mạc khỏi bụi và tác nhân bên ngoài.

Bên cạnh đó, người bệnh có thể sử dụng máy tạo độ ẩm trong phòng ngủ để duy trì độ ẩm không khí, giúp hạn chế khô mắt. Tuy nhiên, phương pháp này chỉ mang tính hỗ trợ. Nếu ngủ mở mắt là do bệnh lý, bạn cần điều trị chuyên sâu hơn.

Dùng thuốc

Bác sĩ có thể kê các loại thuốc nhỏ mắt hoặc thuốc mỡ bôi mắt trước khi ngủ để giúp bôi trơn bề mặt mắt, giảm ma sát và phòng ngừa trầy xước giác mạc. Thuốc chỉ nên dùng theo hướng dẫn của bác sĩ, tránh tự ý dùng vì có thể gây kích ứng hoặc không phù hợp với tình trạng mắt của bạn.

Bạn có thể phải uống thuốc để điêu trị

Phẫu thuật

Nếu mí mắt bị tổn thương nặng, liệt dây thần kinh hoặc cơ mí yếu khiến mắt không thể khép kín, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật. Một số phương pháp thường được áp dụng gồm:

• Phẫu thuật chỉnh sửa mí mắt.
• Cấy thêm miếng implant vào mí trên để tăng trọng lượng và giúp mí khép kín tự nhiên hơn khi ngủ.

Đây là giải pháp mang tính lâu dài, thường được chỉ định khi các phương pháp khác không còn hiệu quả. Đặc biệt, nếu đối tượng bị ngủ hé mắt là trẻ em thì cha mẹ có thể hỗ trợ bằng cách vuốt nhẹ mí mắt con khi trẻ đã ngủ sâu để giúp mí khép lại hoàn toàn. Nếu mắt trẻ vẫn tự mở ra hoặc trẻ có biểu hiện khô mắt, chảy nước mắt nhiều, ngủ không sâu giấc… thì bạn nên đưa trẻ đi khám sớm để xác định nguyên nhân và điều trị kịp thời.

Những điều người bệnh cần lưu ý khi mở mắt 

Ngoài các phương pháp điều trị, bạn cũng nên chú ý thêm một vài thói quen nhỏ để bảo vệ mắt tốt hơn:

• Ưu tiên giữ ẩm cho mắt: Hãy cố gắng duy trì độ ẩm bằng cách dùng thuốc nhỏ mắt theo chỉ định hoặc các phương pháp cấp ẩm an toàn. Điều này giúp tạo lớp màng bảo vệ, giảm ma sát và hạn chế khô mắt khi ngủ.
• Tránh dùng rượu bia và thuốc an thần trước khi ngủ vì chúng có thể khiến mắt khô hơn, làm tình trạng mở mắt khi ngủ trở nên nghiêm trọng hơn.
• Giữ vệ sinh vùng mắt sạch sẽ: Rửa mặt, làm sạch mí mắt nhẹ nhàng mỗi ngày để hạn chế bụi bẩn và vi khuẩn, từ đó giảm nguy cơ nhiễm trùng.
• Chớp mắt thường xuyên hơn khi làm việc, đặc biệt là khi nhìn màn hình trong thời gian dài để mắt luôn được bôi trơn tự nhiên.
• Dùng miếng che mắt khi ngủ để giảm khô mắt và bảo vệ bề mặt mắt nếu bạn hay ngủ mở mắt.

Có thể nói  ngủ mở mắt không chỉ gây khó chịu mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho giác mạc nếu kéo dài. Vì vậy, khi nhận thấy mắt hay khô rát, chảy nước mắt hoặc được người thân nhắc về việc ngủ không nhắm kín mắt, bạn nên đi khám sớm tại cơ sở chuyên khoa mắt uy tín để được kiểm tra và điều trị phù hợp.