Sẹo giác mạc có nguy hiểm không? Điều trị như thế nào?

Sẹo giác mạc là gì?

Giác mạc là lớp màng trong suốt nằm ở ngay phía trước mắt, giống như một “tấm kính bảo vệ” giúp che chở các bộ phận bên trong và điều chỉnh lượng ánh sáng đi vào. Nhờ giác mạc trong suốt và khỏe mạnh, mắt có thể tập trung hình ảnh rõ ràng.

Thông thường, giác mạc khá đàn hồi và có khả năng tự hồi phục nếu chỉ bị trầy xước nhẹ trên lớp biểu mô. Tuy nhiên, khi tổn thương lan sâu hơn xuống lớp Bowman hoặc mô đệm – những vùng quan trọng giúp giác mạc duy trì độ trong suốt thì rất dễ hình thành sẹo.

Đây là lý do dù nhiều người chỉ nghĩ bị chấn thương nhẹ nhưng thực tế lại để lại hậu quả kéo dài hơn. Một số trường hợp sẹo nặng còn có thể gây biến dạng bề mặt giác mạc, dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý khác như giãn giác mạc.

Khi giác mạc bị sẹo, người bệnh thường nhận thấy tầm nhìn giảm rõ rệt. Hình ảnh trở nên mờ, nhòe và khó tập trung hơn. Đi kèm theo đó có thể là cảm giác cộm như có cát trong mắt, đau nhức, chảy nước mắt, đỏ mắt hoặc nhạy sáng. Một số người còn thấy mí mắt hơi sưng hoặc giác mạc không còn trong, thay vào đó có vùng mờ đục.

Xem thêm: Đục thủy tinh thể là gì? Có cần thiết phải phẫu thuật không?

Nếu giác mạc bị tổn thương nặng có thể để lại sẹo

Nguyên nhẫn dẫn đến sẹo giác mạc

Có rất nhiều nguyên nhân có thể khiến giác mạc bị thương, để lại sẹo trên vùng này bao gồm:

Trầy xước, tổn thương giác mạc

Những vết xước dù nhỏ nhưng nếu nằm ở vị trí quan trọng hoặc không được xử lý đúng cách vẫn có thể để lại sẹo. Một số thói quen dễ khiến trầy xước, tổn thương mắt mà bạn phải luu ý bao gồm:

• Dùng kính áp tròng không đúng hướng dẫn, đeo quá lâu hoặc vệ sinh kém.
• Dị vật bay vào mắt (bụi, cát, mảnh kim loại nhỏ…) và bạn dụi mắt mạnh.
• Chấn thương trực tiếp khi va đập, tai nạn hoặc trong lúc làm việc.

Loét giác mạc

Loét giác mạc là tình trạng lớp biểu mô bị bong tróc kèm viêm sâu. Nếu vết loét lan xuống lớp Bowman hoặc mô đệm, sẹo sẽ gần như chắc chắn hình thành. Người bị loét giác mạc thường đau nhức nhiều, chảy nước mắt, sợ ánh sáng và nhìn mờ rõ rệt.

Nhiễm trùng

Nhiễm trùng do vi khuẩn, nấm, virus hoặc ký sinh trùng đều có thể gây sẹo ở giác mạc.
Một số bệnh lý có thể khiến giác mạc bị tổn thương bao gồm:

• Viêm giác mạc do vi khuẩn (thường gặp ở người đeo lens).
• Viêm giác mạc do virus herpes.
• Nhiễm trùng do nấm hoặc ký sinh trùng Acanthamoeba.

Khi viêm ăn sâu vào các lớp của giác mạc, mô bị phá hủy và thay thế bằng mô sẹo khiến tầm nhìn giảm kéo dài.

Nhiễm trùng mắt cũng có thể gây ra sẹo ở giác mạc

Loạn dưỡng giác mạc

Một số bệnh lý di truyền cũng có thể làm giác mạc dễ bị tổn thương và tạo sẹo. Trong đó, loạn dưỡng màng đáy biểu mô (EBMD) là tình trạng phổ biến nhất. Bệnh khiến bề mặt giác mạc dễ bong tróc, gây đau tái phát nhiều lần và lâu dần hình thành sẹo.

Triệu chứng của sẹo giác mạc

Dưới đây là những dấu hiệu cảnh báo bất thường ở giác mạc thường gặp nhất mà bạn cần chú ý:

• Đau nhói trong mắt: Cảm giác đau có thể xảy ra liên tục, tăng lên khi chớp mắt hoặc nhìn vào ánh sáng.
• Nhìn mờ, giảm thị lực: Thị lực bị ảnh hưởng ở một hoặc cả hai mắt tùy vào vị trí và độ sâu của sẹo.
• Cảm giác nóng rát: Nhiều bệnh nhân mô tả cảm giác “rát buốt” tương tự như khi có hóa chất nhẹ dính vào mắt.
• Cộm như có dị vật trong mắt: Đây là triệu chứng rất đặc trưng và gây khó chịu kéo dài.
• Đỏ mắt: Mắt đỏ do phản ứng viêm tại giác mạc.
• Sưng mí mắt: Mí mắt có thể sưng nhẹ đến sưng nhiều tùy mức độ tổn thương.
• Chảy nước mắt nhiều: Cơ chế tự nhiên của mắt nhằm làm dịu cơn đau và giảm kích ứng.
• Sợ ánh sáng (nhạy cảm ánh sáng): Người bệnh thấy mắt đau hơn, nheo mắt hoặc chảy nước mắt khi tiếp xúc ánh sáng mạnh.

Nếu bạn thấy mắt xuất hiện những dấu hiệu trên, đặc biệt khi chúng kéo dài hoặc ngày càng nặng hơn, hãy đến khám sớm. Điều trị đúng thời điểm có thể giúp hạn chế sẹo lan rộng và bảo vệ thị lực lâu dài.

Điều trị sẹo giác mạc như thế nào?

Việc điều trị cần được cá nhân hóa theo mức độ tổn thương của từng người. Bác sĩ sẽ xem xét vị trí, độ sâu và phạm vi của sẹo để đưa ra hướng xử lý tối ưu nhất. Đặc biệt, nếu sẹo giác mạc xuất hiện trên nền các bệnh lý như giãn giác mạc hoặc nhiễm trùng cũ thì kế hoạch điều trị có thể phải kỹ càng hơn.

Một số phương pháp điều trị phổ biến hiện nay bao gồm:

• Phẫu thuật ghép giác mạc: Phần giác mạc bị tổn thương sâu sẽ được thay thế bằng mô giác mạc hiến tặng. Phẫu thuật này mang lại tỷ lệ thành công cao, do giác mạc không có mạch máu nên nguy cơ thải ghép thấp hơn so với nhiều bộ phận khác.
• Điều trị bằng laser: Thích hợp với những vết sẹo nông, nằm ở bề mặt giác mạc (dưới 100 micron). Phương pháp này giúp làm phẳng bề mặt giác mạc, từ đó cải thiện thị lực.
• Giác mạc nhân tạo: Đây là lựa chọn cho những trường hợp đặc biệt nặng, khi mô giác mạc tự nhiên không thể ghép hoặc thất bại nhiều lần. Giải pháp này kết hợp giữa mô hiến tặng và vật liệu nhân tạo nhằm khôi phục độ trong suốt cho giác mạc.

Mặc dù phẫu thuật đem lại cơ hội lấy lại thị lực, nhưng khả năng phục hồi sau điều trị còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như mức độ tổn thương ban đầu, tình trạng viêm, cơ địa và cách chăm sóc mắt sau phẫu thuật. Vì vậy, việc thăm khám định kỳ và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ là cực kỳ quan trọng.

Bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật để điều trị các bệnh lý ở giác mạc

Các biện pháp phòng tránh sẹo giác mạc

Bạn có thể chủ động tránh nguy cơ bằng những thói quen đơn giản sau:

• Điều trị sớm các bệnh lý giác mạc, đặc biệt là viêm – loét giác mạc. Càng để lâu, tổn thương càng sâu và nguy cơ để lại sẹo càng cao.
• Đeo kính bảo hộ khi làm việc trong môi trường nhiều bụi, dị vật như gỗ, kim loại, hóa chất… Điều này giúp giảm đáng kể nguy cơ bị trầy xước giác mạc.
• Hạn chế sử dụng kính áp tròng, nhất là khi mắt đang kích ứng. Nếu dùng, hãy rửa tay thật sạch và tuân thủ hướng dẫn về vệ sinh, thời gian đeo, bảo quản kính.
• Bổ sung thực phẩm giàu vitamin A và dưỡng chất giúp nuôi dưỡng mắt, chẳng hạn như cà rốt, rau xanh đậm, gan động vật, cá biển…
• Không tự ý lấy dị vật trong mắt tại nhà. Nếu mắt bị dính bụi, hóa chất hoặc cảm giác có vật lạ dai dẳng, hãy đến cơ sở y tế để được xử lý đúng cách.
• Đi khám mắt ngay khi có triệu chứng bất thường như đau nhói, đỏ mắt, nhìn mờ, chảy nước mắt nhiều hoặc nhạy sáng. Việc phát hiện sớm giúp ngăn ngừa sẹo và giảm biến chứng nghiêm trọng.

Với những biện pháp đơn giản nhưng rất hiệu quả này, bạn hoàn toàn có thể chủ động bảo vệ giác mạc, giảm nguy cơ hình thành sẹo và giữ đôi mắt khỏe mạnh lâu dài.

Có thể nói, sẹo giác mạc là một trong số các biến chứng ở mắt không thể xem nhẹ vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng nhìn và chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên, nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng phương pháp người bệnh vẫn có thể cải thiện thị lực đáng kể. Điều quan trọng nhất là không chủ quan trước các dấu hiệu như đau nhức mắt, nhìn mờ, đỏ mắt hay nhạy sáng và thực hiện khám mắt định kỳ.