Siêu âm thai đôi và tất tần tật những lưu ý cho mẹ bầu

Đôi nét về song thai và siêu âm thai đôi

Song thai là hiện tượng cùng lúc có 2 trứng rụng, đều được thụ tinh và hình thành 2 phôi thai. Khi đó thai làm tổ trong tử cung và nhiều hơn 1 em bé chào đời. Để chẩn đoán chính xác số lượng thai, thai phụ sẽ được chỉ định siêu âm thai đôi. 

(Hình 1 - Các trường hợp mang thai đôi)

Siêu âm thai đôi là gì?

Siêu âm thai đôi là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh dựa vào sóng siêu âm tần số cao để ghi và phản xạ lại hình ảnh của cặp song thai. Hình ảnh y khoa của hai em bé sẽ được hiển thị trên máy siêu âm.

(Hình 2 - Thai đôi có thể quan sát trên máy siêu âm)

Siêu âm khi nào biết thai đôi?

Siêu âm thai đôi sẽ giúp bác sĩ khẳng định song thai vào tuần 10 -12 của thai kỳ. Trước đó, bác sĩ có thể nghi ngờ sản phụ mang thai đôi qua siêu âm ở tuần thứ 6 - 8.  Đây cũng là lúc mẹ có thể quan sát hai cái đầu em bé và lắng nghe tiếng tim thai qua siêu âm.

(Hình 3 -  Hình ảnh siêu âm thai đôi ở tuần thứ 7 + 6 và tuần thứ 12 +3 của thai kỳ. Chẩn đoán: Thai đôi hai ối)

Điểm khác biệt của sản phụ song thai - sản phụ đơn thai

Người mẹ mang thai đôi gặp rất nhiều khó khăn và có nhiều điều phải lưu ý trong thai kỳ nhiều hơn thai phụ thông thường. 

• Tần suất siêu âm thai đôi thường xuyên hơn
• Nguy cơ thai nhi mắc các bệnh lý nguy hiểm, dị tật bẩm sinh cao hơn: hội chứng truyền máu song sinh, biến chứng dây rốn, bệnh bẩm sinh,...
• Rủi ro cao về sức khỏe cho thai phụ gặp biến chứng hậu sản
• Ảnh hưởng đến quá trình sinh nở, sản phụ thai đôi thường sinh non và được chỉ định sinh mổ.

Ngoài ra, sản phụ và gia đình cũng phải có sự chuẩn bị tốt về tâm lý sau sinh. Quá trình nuôi dưỡng hai em bé sẽ vất vả và tốn kém hơn.

xem thêm:

• Mang thai đôi 37 tuần, mẹ bầu vượt cạn an toàn bằng sinh mổ

Đối tượng chỉ định siêu âm thai đôi

Tổng tỷ lệ sinh của Việt Nam tiếp tục giảm, đạt 1,95% con/ phụ nữ. Trong khi đó, tỷ lệ sinh đôi những năm gần đây có xu hướng tăng. Siêu âm thai đôi có thể được chỉ định cho các trường hợp có nguy cơ mang song thai cao như sau:

• Mẹ đã điều trị hiếm muộn bằng bơm tinh trùng vào tử cung (IUI) và thụ tinh ống nghiệm (IVF): Tỷ lệ hiếm muộn cao khiến nhiều cha mẹ kích thích trứng rụng nhiều hơn. Nếu nhiều đa phôi được hình thành và sống sót thì khả năng mẹ mang song đến đa thai là rất cao.
• Sản phụ >35 tuổi: Phụ nữ trên 35 tuổi có khả năng rụng 2 trứng lớn hơn phụ nữ trẻ nên có nhiều khả năng mang thai đôi hơn. Theo nghiên cứu, phụ nữ <20 tuổi có tỷ lệ sinh đôi là 0,3%. Trong khi tỷ lệ này ở phụ nữ 35 - 40 tuổi là 1,4%.
• Di truyền từ gia đình có tiền sử mang thai đôi.
• Người mẹ uống thuốc tránh thai trên 6 tháng và dừng ngay khi có bầu có tỷ lệ mang thai đôi cao gấp 2 lần người bình thường. 

(Hình 4 - Hình ảnh siêu âm thai đôi từ người mẹ thực hiện phương pháp IVF)

Siêu âm thai đôi để làm gì?

Khảo sát biến chứng có thể xảy ra với thai phụ

Tỷ lệ thai phụ mang song thai gặp biến chứng cao hơn các trường hợp đơn thai nên siêu âm song thai đóng vai trò rất quan trọng trong:

• Chẩn đoán tiền sản giật: Nếu huyết áp của mẹ tăng cao có thể phá hủy các tạng . Đồng thời, thai nhi cần phải được sinh ngay, kể cả không đủ tháng.
• Kiểm soát nguy cơ sảy thai, băng huyết cao hơn trường hợp đơn thai
• Theo dõi tiểu đường thai kỳ: Mang thai đôi khiến rủi ro mẹ mắc bệnh tiểu đường cao hơn, có thể diễn biến thành đái tháo đường sau này.
• Kiểm tra và can thiệp giảm thiểu nguy cơ tử vong sau sinh cao gấp 2 lần sản phụ đơn thai
• Đánh giá khả năng vỡ ối, sinh non. Hơn ½ cặp sinh đôi phải sinh non
• Chuẩn bị cho sinh mổ: Hơn 80% mẹ bầu thai đôi không thể sinh thường mà phải mổ lấy thai.

(Hình 5 - Một số dấu hiệu của tiền sản giật có thể xảy ra ở sản phụ mang thai đôi)

Hơn nữa, sau sinh người mẹ cần được chăm sóc kỹ càng hơn để giảm khả năng mắc trầm cảm do vất vả và cảm xúc không ổn định sau sinh. Bên cạnh đó, khó khăn trong cho con bú, chăm sóc,... khi sức khoẻ chưa hồi phục cũng là điều mẹ phải đối mặt khi sinh đôi. 

Kiểm tra định kỳ về sự phát triển của thai nhi

Đây là chức năng chính của siêu âm, kỹ thuật hỗ trợ cung cấp các thông tin về:

• Số lượng thai, phục vụ cho chẩn đoán sản phụ mang song thai
• Tình trạng nước ối, số buồng ối có bình thường không
• Vị trí bám của bánh nhau, vị trí dây rốn bám vào bánh nhau và vị trí phôi thai
• Xác định tuổi thai, kích thước, sự phát triển tay chân, các tạng và giới tính 
• Thời gian dự sinh, dự đoán khả năng sinh non. 
• Ảnh hưởng đến thai nhi từ mẹ bị tiểu đường: Em bé có thể có vấn đề hô hấp và lượng đường trong máu thấp….

(Hình 6 - Hình siêu âm thai đôi bình thường (trái) và bất thường thai đôi chung màng ối (phải))

Theo dõi bệnh lý ở song thai 

Phương pháp giúp bác sĩ xem xét một số dấu hiệu bệnh lý ở thai đôi như sau:

• Hội chứng truyền máu song sinh, xảy ra ở 5 - 10% trường hợp 2 em bé chung bánh nhau có mạch máu bất thường. 

Bệnh khiến chỉ 1 trong 2 thai nhi có đủ lượng máu. Siêu âm thai đôi hỗ trợ phát hiện hội chứng này vào tuần 16 - 22 của thai kỳ, biểu hiện ở lượng nước ối, sự chênh lệch kích thước thai nhi,... 

Nếu không can thiệp y khoa kịp thời thì 90 - 100% thai nhi sẽ tử vong; 1 trong 2 thai chế, 25% thai còn lại bị dị tật thần kinh nặng. Trong trường hợp diễn biến nặng có thể cả hai song thai đều mất. 

(Hình 7 - Sự khác nhau của em bé cho và em bé nhận máu qua ảnh siêu âm Doppler ở trường hợp hội chứng truyền máu song thai)

• Biến chứng dây rốn: Dây rốn bám màng với tỷ lệ 9% ở song thai.

Khi dây rốn bám vào màng ối thay vì bánh rau khiến thai nhi chỉ hấp thụ được tối đa 30% chất dinh dưỡng. Điều này khiến thai bị suy dinh dưỡng, sinh non và thai lưu bất kỳ lúc nào. Bệnh còn có thể tăng nguy cơ tai biến sản khoa cho sản phụ: tiền sản giật, nhau tiền đạo hay xuất huyết chuyển dạ.

Đánh giá dị tật bẩm sinh và bất thường cho thai nhi

• Khảo sát độ mờ da gáy để chẩn đoán hội chứng Down ở thai nhi vào tuần 11 - 13.
• Đánh giá khả năng thai nhi bị sứt môi, hở hàm ếch
• Kiểm tra bất thường ở hệ thần kinh, tim mạch,... xuất hiện muộn

Sau sinh em bé sinh non từ song thai cũng cần được theo dõi cẩn thận. Nếu sinh non trước 37 tuần, em bé dễ gặp các vấn đề về hô hấp tiêu hoá. Các bất thường muộn hơn là chậm phát triển, khuyết tật hành vi. Trường hợp sinh non trước 32 tuần có thể tử vong hoặc gặp các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. 

(Hình 8 - Phát hiện thai đôi phù nề do khuyết tật tim thai nặng)

Khi nào nên siêu âm thai đôi?

Thời điểm nào nên bắt đầu siêu âm cho song thai?

Bệnh nhân thực hiện siêu âm đúng lúc theo chỉ định của bác sĩ. Siêu âm song thai có thể được xác định chắc chắn vào siêu âm lần hai cho thời điểm tuần 10 -12 của thai kỳ. 

Tần suất siêu âm thai đôi dành cho thai phụ

Với song thai một nhau (1 bánh rau), siêu âm thai đôi cần thực hiện 2 tuần/ lần. Siêu âm Doppler thai đôi có thể được chỉ định trong trường hợp thai thiếu máu.

Với song thai hai nhau (2 bánh rau), siêu âm thai đôi cần thực hiện 4 tuần/ lần. 

Các mốc thời gian quan trọng trong siêu âm thai đôi

(*) Theo Viện Siêu âm Y khoa Hoa Kỳ

Quy trình siêu âm thai đôi

Tuỳ vào tình hình bệnh lý mà bác sĩ có thể chỉ định mẹ thực hiện siêu âm thai đôi bằng đầu dò hoặc siêu âm thai đôi qua ổ bụng. Sau khi chuẩn bị xong, thai phụ mặc áo choàng bệnh viện sẽ nằm lên giường siêu âm, để lộ phần bụng và bụng dưới.

• Đối với siêu âm thai đôi qua thành ổ bụng, bác sĩ thoa gel chuyên dụng lên bụng và di chuyển đầu dò nhẹ nhàng trên bụng.
• Đối với siêu âm thai đôi bằng đầu dò âm đạo, đầu dò sẽ được bọc bao cao su và thoa gel được đưa vào âm đạo của người mẹ. Bác sĩ sẽ di chuyển đầu dò trong âm đạo để ghi lại đặc điểm về hình thái và bất thường ở thai nhi.

Kết thúc, bác sĩ trao đổi với mẹ về tình hình phát triển của thai nhi. 

(Hình 9 - Bà bầu trong quá trình siêu âm thai nhi qua ổ bụng bằng máy siêu âm Affiniti 30 tại BVĐK Phương Đông)

Quan trọng - Lưu ý dành cho mẹ bầu mang song thai

Siêu âm thai đôi bao nhiêu tiền?

Chi phí siêu âm thai đôi dao động khoảng 180.000 - 500.000VNĐ/ lần. Kinh phí còn phụ thuộc vào thời gian siêu âm, kỹ thuật siêu âm,... Bệnh nhân có thể thực hiện thăm khám theo Luật để được BHYT hỗ trợ kinh phí.

Lưu ý: Mức giá chỉ mang tính chất tham khảo.

Siêu âm thai đôi bị đình chỉ 1 trong 2 thai thì sao?

Đây là một sự kiện đáng tiếc, tuy nhiên hiện tượng này không phải là hiếm có. Theo thống kê có khoảng 7 - 36% thai kỳ song thai bị sẩy thai sớm thành đơn thai. Trong 3 tháng giữa và 3 tháng cuối thai kỳ có khoảng 5% bị lưu 1 hoặc 2 thai. 

Trong trường hợp được chỉ định, để bảo vệ em bé còn lại khỏi lưu thai, dị tật não, mẹ nên bình tĩnh và thực hiện thủ thuật sớm. 

Siêu âm thai đôi có chính xác không?

Kết quả siêu âm thai đôi kết hợp với các triệu chứng lâm sàng sẽ giúp chẩn đoán chính xác mẹ có mang song thai hay không. Một số chỉ số xét nghiệm và triệu chứng khác cũng có thể là biểu hiện của song thai như:

• Chỉ số hCG cao. Một số trường hợp có chỉ số AFP cao
• Nghén nhiều và tăng cân nhiều hơn
• Cảm giác căng tức vú….

Siêu âm phát hiện mang song thai thì sao?

Nếu siêu âm thai đôi cho kết quả sản phụ mang song thai thì đầu tiên sản phụ nên bình ổn tâm trạng. Sau đó, mẹ bầu có thể thông báo cho gia đình, tìm hiểu thông tin và điều chỉnh chế độ ăn uống, làm việc hợp lý hơn.

• Siêu âm thường xuyên hơn: Để phát hiện sớm các biến chứng, mẹ phải đi khám và thực hiện xét nghiệm nhiều hơn. 
• Điều chỉnh chế độ ăn uống, tương đương mức 2.400 calo/ ngày. Sản phụ phải kiêng hoàn toàn rượu bia, đồ tươi sống,... và giám sát thực đơn ăn uống thật kỹ để có đủ chất dinh dưỡng cho 2 bé.
• Ngủ nghỉ đầy đủ, uống đủ nước: Thai phụ phải ngủ đủ 7 - 9 tiếng/ ngày và nghỉ ngơi vào buổi trưa để có đủ năng lượng cho cả ngày. Ngoài ra, bà bầu phải bổ sung đủ 2,5 - 3 lít nước/ ngày, tương đương 10 -12 ly nước.
• Tập thể dục nhẹ nhàng, mẹ có thể đi bộ, tập yoga, thiền hay bơi lội để tăng cường sức khỏe cho mẹ và bé trong thai kỳ.

Địa điểm siêu âm thai đôi ở Hà Nội?

Nếu mẹ đang muốn tìm địa chỉ siêu âm thai đôi hoặc dịch vụ thai sản ở Hà Nội, Khoa Phụ sản của Bệnh viện Đa khoa Phương Đông có thể là sự lựa chọn phù hợp cho mẹ, bởi: 

• Đội ngũ y bác sĩ khoa Sản Nhi trực tiếp thăm khám từng giữ nhiều vị trí trong BV Phụ Sản TW, BV Phụ Sản Hà Nội. Kết hợp cùng đội ngũ hộ sinh "mát tay", các bác sĩ gây mê giàu kinh nghiệm giúp mẹ đón bé nhẹ nhàng, an tâm.
• Gói dịch vụ thai sản chăm sóc toàn diện trước - trong - sau khi sinh, đầy đủ khám thai, siêu âm, xét nghiệm, tiêm phòng. Sau sinh, mẹ được phục vụ, vệ sinh tận giường. Bé được chăm sóc bằng các phương pháp hiện đại.
• Hỗ trợ tối đa tiện ích, từ cơ bản như chọn giờ sinh, chọn bác sĩ bên ngoài theo mong muốn của sản phụ,... tới các dịch vụ cao cấp như sàng lọc tim bẩm sinh, lưu trữ máu cuống rốn,...
• Không gian thăm khám, nghỉ ngơi tiêu chuẩn cao với hệ thống trang thiết bị hiện đại: máy siêu âm GE Voluson G6, máy monitoring sản khoa,...
• Chi phí dịch vụ tại Phương Đông hỗ trợ giảm trừ theo bảo hiểm bảo lãnh, bảo hiểm y tế. Đối với thai sản trọn gói, chi phí cố định, không phát sinh thêm. Ngoài ra, bệnh viện thường xuyên triển khai những chương trình ưu đãi cho khách hàng để hỗ trợ tăng thêm quyền lợi.

(Hình 10 - Các bác sĩ thực hiện siêu âm mổ lấy thai tại BVĐK Phương Đông)

Siêu âm thai đôi là kỹ thuật chẩn đoán vô cùng quan trọng giúp đánh giá về sự phát triển và bất thường ở song thai. Bệnh nhân nên lựa chọn các Bệnh viện có đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao, công nghệ hiện đại, chi phí phù hợp để được hỗ trợ kịp thời.

Để Đặt lịch khám và siêu âm thai đôi, bệnh nhân có thể liên hệ hotline 19001806 để được đội ngũ của Bệnh viện Đa khoa Phương Đông hỗ trợ kịp thời.