Tiền sản giật: Nguyên nhân gây bệnh, biến chứng nguy hiểm cho mẹ và bé

Nguyễn Thu Hà

18-06-2024

goole news
16

Trong quá trình mang thai, các biến chứng thai sản ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của người phụ nữ và là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong cho mẹ bầu và trẻ sơ sinh. Số liệu thống kê của ngành y ở các nước trên thế giới cho thấy, có hơn 500.000 phụ nữ tử vong hàng năm do các nguyên nhân liên quan tới thai nghén và sinh nở. Trong đó, tỷ lệ thai phụ dễ mắc hội chứng tiền sản giật là 5%, khoảng 17% phụ nữ sau sinh có thể tử vong do biến chứng sản khoa nêu trên. 

Các chuyên gia y tế cảnh báo các triệu chứng của tiền sản giật không rõ ràng, có nhiều mẹ bầu không hề xuất hiện dấu hiệu nào cho đến khi tai biến xảy ra và dẫn tới những biến chứng nghiêm trọng cho cả thai phụ lẫn thai nhi. Do vậy, nếu chuẩn bị có kế hoạch mang thai hoặc đang trong thai kỳ, các chị em và mẹ bầu cần tìm hiểu về các dấu hiệu, biến chứng của tình trạng tiền sản giật để bảo vệ bản thân và thai nhi. Đồng thời cần lựa chọn cơ sở y tế uy tín để được chăm sóc tiền, hậu sản đúng cách. 

Tiền sản giật khi mang thai là gì?

Tiền sản giật là một biến chứng thai kỳ nguy hiểm, đe dọa đến sức khỏe của thai phụ và thai nhi

Tiền sản giật là một biến chứng thai kỳ nguy hiểm

Tiền sản giật hay Preeclampsia là một biến chứng nguy hiểm xảy ra trong quá trình mang thai của người phụ nữ, đặc biệt thường xuyên gặp ở thai phụ bị huyết áp cao hay mắc các bệnh lý liên quan như bệnh basedow, bệnh tiểu đường, bệnh thận…. 

Biến chứng này đe dọa đến sức khỏe của thai phụ và thai nhi, dễ gây tổn thương đến các cơ quan khác trong cơ thể của mẹ bầu như thận, gan, chảy máu (co giật khi chuyển dạ hay máu chảy không cầm được) và làm suy thai, thai nhi chậm phát triển hay thậm chí chết trong tử cung. 

Hội chứng tiền sản giật có thể xảy ra sớm sau tuần thứ 20 nhưng tình trạng này rất hiếm gặp. Đa phần xuất hiện nhiều nhất sau tuần thai thứ 34 (trong kỳ tam cá nguyệt cuối cùng). Ở một vài trường hợp, triệu chứng của tiền sản giật lại xuất hiện sau khi lâm bồn, thường là trong vòng 48 giờ sau sinh.  

Tùy vào mức độ nặng nhẹ mà thai phụ có xuất hiện một số biểu hiện của tiền sản giật như thở gấp, co giật, huyết áp tăng đột ngột… Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, tiền sản giật có thể gây nguy hiểm tới tính mạng cả thai phụ và thai nhi. Do đó, các mẹ bầu cần hết sức lưu ý và nhận thức rõ tầm nguy hiểm của biến chứng thai kỳ này. 

Triệu chứng thường gặp khi bị tiền sản giật

Ở một số thai phụ, triệu chứng của tiền sản giật thường không rõ ràng, xuất hiện ít và tiến triển âm thầm. Dấu hiệu thường thấy đầu tiên là huyết áp tăng cao trong quá trình mang thai. Thông thường, từ những ngày đầu mang thai mẹ bầu sẽ được theo dõi huyết áp và trong suốt thai kỳ bác sĩ sẽ đều đặn kiểm tra huyết áp cho mẹ. Huyết áp của mẹ được đánh giá là bất thường nếu vượt quá 140/90 mmHg, đã đo 2 lần và cách nhau ít nhất 4 giờ.

Cảm giác đau đầu dữ dội, chóng mặt thường xuyên xuất hiện

Mẹ bầu bị đau đầu dữ dội là một trong những biểu hiện tiền sản giật.

Ngoài ra, nếu mẹ xuất hiện các dấu hiệu tiền sản giật dưới đây cần đi khám ngay để bác sĩ chẩn đoán sớm và can thiệp điều trị kịp thời:

  • Dư thừa lượng protein trong nước tiểu
  • Cảm giác đau đầu dữ dội, chóng mặt thường xuyên xuất hiện
  • Suy giảm hoặc thay đổi về thị lực như nhìn mờ, mất thị lực tạm thời hoặc nhạy cảm với ánh sáng
  • Mẹ cảm thấy đau bụng trên, thường là ở dưới xương sườn bên phải
  • Mẹ cảm thấy buồn nôn và nôn
  • Lượng nước tiểu của mẹ bầu giảm so với mức bình thường
  • Tăng cân đột ngột hơn 2kg/tuần mà không rõ nguyên nhân
  • Mẹ bị sưng (phù) ở mặt, chân và tay. Tuy nhiên biểu hiện này cũng thường gặp ở nhiều thai phụ nên không thể khẳng định họ đều bị tiền sản giật

Những dấu hiệu trên đây có thể là thay đổi chỉ số thông thường hoặc là biểu hiện của một số bệnh lý khác trong thai kỳ. Dù vậy, mẹ bầu phải luôn chú ý đi khám thai theo định kỳ để nắm rõ tình trạng huyết áp cũng như các chỉ số của thai nhi. Nếu nhận thấy có dấu hiệu bất thường như tầm nhìn suy giảm, đau nặng đầu nhiều, thở dốc hay bụng đau quặn thì cần đi tới bệnh viện ngay. 

Nguyên nhân gây tình trạng tiền sản giật ở thai phụ

Theo các chuyên gia khoa Sản, nguyên nhân gây tiền sản giật ở thai phụ là do lưu lượng máu đến nhau thai bị giảm. Nhau thai là cơ quan nuôi dưỡng thai nhi phát triển trong suốt thai kỳ. 

Ở những tháng đầu thai kỳ, các mạch máu sẽ phát triển để đưa lượng máu cần thiết đến nhau thai nhằm nuôi dưỡng bào thai lớn lên. Thế nhưng, đối với trường hợp thai phụ bị tiền sản giật, các mạch máu này lại phát triển bất bình thường hoặc không vận hành đúng chức năng. Kích thước của chúng thường hẹp hơn so với mạch máu bình thường, do đó lượng máu chảy qua không đáp ứng đủ với kích thước nội tiết tố khiến cho lượng máu truyền đến nhau thai cũng giảm dần. 

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng bất thường này là do:

  • Lượng máu đến tử cung không đủ
  • Mạch máu bị tổn thương
  • Gen bất thường
  • Hệ thống miễn dịch của thai phụ có vấn đề hoặc bị suy giảm

Yếu tố nguy cơ tiền sản giật khi mang thai

Mẹ bầu bị béo phì, thừa cân trong thai kỳ có nguy cơ cao bị tiền sản giật

Mẹ bầu bị béo phì, thừa cân trong thai kỳ có nguy cơ cao bị tiền sản giật

Mẹ bầu có nguy cơ cao mắc bệnh tiền sản giật nếu có một trong các yếu tố sau:

  • Tiền sử gia đình có mẹ, chị gái hoặc em gái đã từng mắc bệnh này thì nguy cơ mẹ bầu bị tiền sản giật sẽ tăng cao
  • Đã có tiền sử bị tiền sản giật ở lần mang thai trước, cụ thể: nếu mẹ bị tiền sản giật vào cuối thai kỳ trước, khả năng xảy ra một lần nữa là tương đối thấp. Trước 29 tuần mang thai đầu tiên, mẹ bầu bị tiền sản giật nặng thì khả năng mẹ bị lại khá cao, hơn 40%. Mẹ đã mang thai 2 lần và đều bị tiền sản giật thì nguy cơ bị lại ở lần 3 là khoảng 30%. 
  • Mẹ bầu bị tăng huyết áp mãn tính
  • Mẹ bầu có tiền sử bị đái tháo đường, đau nửa đầu, bệnh thận, lupus ban đỏ…
  • Lần đầu mang thai, có thai đôi hoặc đa thai
  • Vấn đề tuổi tác: phụ nữ mang thai quá sớm dưới 20 tuổi hoặc quá muộn trên 35 tuổi đều có nguy cơ mắc bệnh tiền sản giật cao hơn. 
  • Mẹ bầu bị béo phì, thừa cân trong thai kỳ
  • Khoảng cách giữa các lần mang thai quá dài hoặc quá ngắn. Cụ thể có con cách nhau dưới 2 năm hoặc hơn 10 năm đều có nguy cơ cao bị tiền sản giật. 

Xem thêm:

Biến chứng nguy hiểm của tiền sản giật khi mang thai

Một số biến chứng của tiền sản giật trong thai kỳ thường gặp là: 

Thai chậm tăng trưởng

Tiền sản giật tác động đến các động mạch cung cấp máu đến nhau thai làm cho cơ quan này không nhận đủ lượng máu cần thiết. Khi đó, em bé trong bụng sẽ không được cung cấp đủ oxy, máu và chất dinh dưỡng. Đây là nguyên nhân khiến thai nhi chậm tăng trưởng, trở nên nhẹ cân và suy dinh dưỡng khi chào đời. 

Tiền sản giật khiến thai nhi chậm tăng trưởng, trở nên nhẹ cân và suy dinh dưỡng khi chào đời

Tiền sản giật khiến thai nhi trở nên nhẹ cân và suy dinh dưỡng khi chào đời

Sinh thiếu tháng

Nếu mẹ bầu bị tiền sản giật ở mức độ nghiêm trọng, có thể bác sĩ sẽ chỉ định mẹ sinh sớm để tránh nguy hiểm cho cả mẹ và em bé trong bụng. Tuy nhiên, trẻ sinh non sẽ có một số vấn đề về sức khỏe như suy giảm hệ hô hấp, hệ miễn dịch, các cơ quan khác bị tổn thương. Do đó, các chuyên gia y tế khuyến cáo mẹ bầu bị hội chứng tiền sản giật cần đi thăm khám thai thường xuyên để bác sĩ cân nhắc và xác định thời điểm nào là tốt nhất cho cuộc vượt cạn. 

Rau bong non

Một trong những biến chứng nguy hiểm khác của tiền sản giật trong thai kỳ đó là nguy cơ vỡ nhau thai. Theo các bác sĩ khoa Sản Bệnh viện Đa khoa Phương Đông, vỡ nhau thai là tình trạng nhau thai tách ra khỏi thành trong của tử cung trước khi mẹ lâm bồn. Tình trạng này có thể gây chảy máu nặng, diễn biến đột ngột, nhanh chóng, đe dọa tính mạng của cả thai phụ và thai nhi nên cần theo dõi sát sao.

rau bong non là một trong những biến chứng của tiền sản giật

Rau bong non là một trong những biến chứng của tiền sản giật

Hội chứng HELLP

HELLP là hội chứng nguy hiểm trong sản khoa với các biểu hiện: thiếu máu tan huyết, giảm tiểu cầu và tăng men gan. Bệnh thường được xem là một biến thể của tình trạng tiền sản giật mức độ nặng, xuất hiện ở 5 - 15% mẹ bầu, ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng của cả thai phụ và thai nhi.

Các triệu chứng của hội chứng HELLP bao gồm: đau đầu, buồn nôn, nôn, đau bụng trên bên phải. Ngoài việc đe dọa trực tiếp đến tính mạng của mẹ và thai nhi, bệnh còn gây tổn thương nghiêm trọng cho một số cơ quan khác như suy thận, vỡ gan, phù phổi cấp…

Sản giật

Nếu tình trạng tiền sản giật không được kiểm soát tốt thì mẹ bầu có nguy cơ gặp biến chứng sản giật (tiền sản giật cộng với co giật) rất cao. Sản giật được xem là một trong những tai biến sản khoa vô cùng nguy hiểm,  gây tử vong hàng đầu cho thai phụ và thai nhi. Vì thế, ngay khi xuất hiện các triệu chứng đầu tiên của sản giật như đau bụng, động kinh, bất tỉnh cần đưa thai phụ nhập viện nhanh chóng để bác sĩ can thiệp cấp cứu bất kể đang ở tuần thứ bao nhiêu của thai kỳ. 

Bệnh tim mạch

Bệnh tim mạch là một trong những biến chứng mà tiền sản giật gây ra cho thai phụ khiến mẹ có nguy cơ cao mắc bệnh tim và mạch máu trong tương lai. Nếu thai phụ đã có tiền sử mắc bệnh tim mạch hoặc sinh non thì nguy cơ cho lần mang thai tiếp theo sẽ lớn hơn rất nhiều. Để giảm thiểu biến chứng rủi ro này của tiền sản giật, mẹ bầu cần cố gắng duy trì cân nặng ở mức lý tưởng, ăn nhiều rau xanh và trái cây, tập thể dục thường xuyên và không hút thuốc lá sau khi sinh em bé. 

Tổn thương các cơ quan khác

Hội chứng tiền sản giật khi mang thai còn để lại những tổn thương cho tim, gan, phổi, thận, mắt. Không chỉ vậy, bệnh còn dễ khiến thai phụ bị chấn thương não hoặc đột quỵ. Tuy nhiên, theo các chuyên gia y tế, mức độ gây tổn thương cho các cơ quan khác còn phụ thuộc vào độ nghiệm trọng của bệnh. 

Khi nào cần đến gặp Bác sĩ?

Nếu sản phụ gặp các triệu chứng như đau đầu, giảm thị lực, thở dốc, đau bụng, hãy đến Bệnh viện uy tín để được các bác sĩ chuyên khoa kiểm tra và điều trị.

Một số biểu hiện như đau đầu, buồn nôn và đau nhức người là các triệu chứng thường gặp trong thai kỳ, việc phân biệt chúng với những dấu hiệu nguy hiểm có thể khó đối với những chị em mang thai lần đầu tiên. Vì vậy, nếu sản phụ có bất kỳ triệu chứng bất thường nào, nên nhanh chóng tham khảo ý kiến bác sĩ để được khám và điều trị kịp thời.

Cách chẩn đoán tiền sản giật khi mang thai

Đo huyết áp là cách giúp chẩn đoán tiền sản giật khi mang thai

Đo huyết áp là cách giúp chẩn đoán tiền sản giật khi mang thai

Theo các chuyên gia khoa Sản, bác sĩ sẽ thực hiện các xét nghiệm sau nhằm xác định bạn có bị hội chứng tiền sản giật khi mang thai hay không:

  • Đo huyết áp: Nếu bạn chưa từng bị cao huyết áp thì nếu kết quả từ 140/90 trở lên được xác định là huyết áp cao. Tuy nhiên, do huyết áp thay đổi trong ngày nên mẹ bầu sẽ được đo nhiều lần vào các thời điểm khác nhau, từ đó bác sĩ mới đưa ra kết luận chính xác. 
  • Protein trong nước tiểu: Mẹ bầu cần làm xét nghiệm kiểm tra tỷ lệ protein-creatinin (trong dó creatinin là chất thải do thận lọc ra) trong nước tiểu. 
  • Xét nghiệm máu: Nếu mẹ bầu có nguy cơ bị tiền sản giật cao, bác sĩ sẽ yêu cầu thực hiện xét nghiệm máu thường xuyên để giúp sàng lọc hội chứng HELLP. Khi làm xét nghiệm máu, mẹ cần làm cả xét nghiệm chức năng gan, thận và tổng phân tích tế bào máu ngoại vi (CBC). 
  • Các xét nghiệm đánh giá sức khỏe của em bé: Siêu âm là kỹ thuật được sử dụng để kiểm tra sự phát triển của thai nhi, xem bé yêu có đang tăng trưởng tốt hay không. 

Sau khi trải qua hàng loạt xét nghiệm, nếu bác sĩ kết luận mẹ bị tiền sản giật thì cả mẹ và em bé sẽ được theo dõi sát sao trong suốt thời gian còn lại của thai kỳ để hạn chế tối đa rủi ro có thể xảy ra. 

Điều trị tiền sản giật thai kỳ

Trong thời gian mang thai

Theo chuyên gia Sản khoa, cách điều trị tiền sản giật dứt điểm trong thời gian mang thai đó là để sản phụ “vượt cạn” càng sớm càng tốt. Dựa trên tuần thai, tình trạng phát triển của thai nhi cũng như mức độ nghiêm trọng của hội chứng tiền sản giật mà bác sĩ sẽ cân nhắc thời điểm tốt nhất để mẹ bầu nên sinh em bé:

  • Nếu thai nhi tăng trưởng tốt, thai đủ 37 tuần hoặc hơn, bác sĩ sẽ chỉ định sản phụ sinh ngay để tình trạng bệnh không diễn biến tồi tệ hơn nữa. 
  • Nếu thai nhi dưới 37 tuần tuổi và bệnh diễn biến chưa quá nghiêm trọng, bác sĩ sẽ theo dõi nghiêm ngặt cho đến khi em bé phát triển đủ, để cuộc “vượt cạn” có thể diễn ra an toàn. 

Đối với trường hợp thai phụ bị tiền sản giật nhẹ, không có nguy cơ gây ra biến chứng nghiêm trọng, phác đồ điều trị tiền sản giật bác sĩ đưa ra sẽ là:

  • Khuyên mẹ bầu nghỉ ngơi tại giường, tư thế nằm nên nghiêng về bên trái
  • Thường xuyên siêu âm và theo dõi kỹ lưỡng bằng máy đo nhịp tim thai
  • Thực hiện xét nghiệm máu và nước tiểu
  • Kê thuốc hạ huyết áp cho mẹ bầu

Siêu âm thường xuyên để kiểm soát tiền sản giật

Siêu âm thường xuyên giúp bác sĩ kiểm soát tiền sản giật

Tuy nhiên, phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe của mỗi thai phụ và mức độ của các triệu chứng mà bác sĩ sẽ đưa ra lời khuyên mẹ nên nhập viện để được theo dõi sát sao hơn. Tại viện, các bác sĩ sẽ đưa ra phương hướng điều trị cho mẹ như sau:

  • Sử dụng thuốc giúp hạ huyết áp, ngăn ngừa co giật và phòng tránh các vấn đề sức khỏe khác.
  • Tiêm steroid để giúp phổi của thai nhi phát triển nhanh hơn.
  • Tiêm magie để ngăn ngừa biểu hiện co giật liên quan đến sản giật

Trong thời điểm chuyển dạ và sau sinh

Đối với trường hợp thai phụ bị tiền sản giật, sản giật và hội chứng HELLP xảy ra trong thời điểm chuyển dạ hoặc sau khi sinh, biểu hiện sẽ xuất hiện trong vòng 48 giờ và muộn nhất là 6 tuần sau sinh. 

Lúc này, sản phụ sẽ được kiểm tra huyết áp sau sinh và theo dõi chặt chẽ sau khi xuất viện. Nếu mẹ gặp bất kỳ triệu chứng như đau bụng dữ dội, đau đầu dữ dội hoặc thay đổi thị lực thì đây có thể là triệu chứng của hội chứng HELLP hoặc tiền sản giản, mẹ cần lập tức quay trở lại bệnh viện ngay. 

Cách phòng ngừa tiền sản giật

Dù mẹ có thuộc đối tượng có nguy cơ bị hội chứng tiền sản giật hay không thì cũng nên tìm hiểu và nắm rõ cách phòng ngừa tiền sản giật. Để hạn chế tối đa biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra trong thai kỳ, mẹ bầu cần thay đổi sang lối sống sinh hoạt lành mạnh trước khi mang thai, cụ thể:

  • Nếu có chỉ số BMI > 25 - mức thừa cân, béo phì thì mẹ cần phải giảm cân
  • Không hút cũng như tránh xa thuốc lá
  • Kiểm soát lượng đường trong máu hoặc huyết áp
  • Tập thể dục thể thao thường xuyên 
  • Bổ sung canxi trước và trong khi mang thai sẽ giảm nguy cơ mắc bệnh tiền sản giật
  • Dùng aspirin liều thấp (81mg) sau 12 tuần mang thai nếu mẹ có một trong các yếu tố sau: tiền sử tiền sản giật trong lần mang thai trước, tăng huyết áp mãn tính, đa thai, đái tháo đường, bệnh thận hoặc bệnh tự miễn. 

Lưu ý: Thai phụ chỉ nên dùng thuốc, thực phẩm bổ sung hoặc vitamin theo tư vấn của bác sĩ. 

Đồng hành cùng mẹ trong suốt chặng đường “9 tháng 10 ngày”, bệnh viện Đa khoa Phương Đông mang đến những dịch vụ chăm sóc sức khỏe ưu Việt nhất, giúp mẹ khỏe mạnh và an tâm để chào đón bé yêu. Bệnh viện Đa khoa Phương Đông tự hào khi có đội ngũ chuyên gia Sản khoa có trình độ chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm và đầy nhiệt huyết sẽ luôn bên cạnh theo dõi chặt chẽ sức khỏe của mẹ và bé.

Quy trình thăm khám, theo dõi thai kỳ khoa học, toàn diện sẽ phát hiện và xử lý ngay các dấu hiệu của tiền sản giật, giúp mẹ có một thai kỳ an toàn, khỏe mạnh. Bên cạnh đó, khoa Phụ sản của bệnh viện Đa khoa Phương Đông còn được trang bị hệ thống máy móc tiên tiến như: Máy siêu âm 4D GE HealthCare Voluson S6 nhập khẩu trực tiếp từ Mỹ với hiệu suất làm việc lớn cung cấp nhiều tính năng nâng cao, mang đến hình ảnh siêu âm màu rõ nét và sinh động như thật. Nhờ đó bác sĩ có thể quan sát và phát hiện sớm mọi bất thường của thai nhi để đưa ra phương hướng xử trí phù hợp. 

Không chỉ vậy, Bệnh viện Đa khoa Phương Đông còn đặc biệt quan tâm đến sức khỏe của sản phụ bằng cách chăm lo từ A-Z, từ miếng ăn cho đến giấc ngủ. Những bữa cơm với thực đơn phong phú và đầy đủ dinh dưỡng sẽ đáp ứng trọn vẹn mọi tiêu chí, giúp mẹ ăn ngon, ngủ tốt, nhanh chóng hồi phục sức khỏe sau sinh.

Có thể thấy tiền sản giật là một trong những biến chứng thai kỳ nguy hiểm nhưng không quá đáng sợ. Điều các mẹ bầu cần nắm rõ là biết cách chăm sóc bản thân trước và trong lúc mang thai và hợp tác với bác sĩ điều trị. Từ đó sẽ giúp mẹ có một thai kỳ an toàn, đẩy lùi những rủi ro sức khỏe cho chính mình và bé yêu trong bụng. 

BỆNH VIỆN ĐA KHOA PHƯƠNG ĐÔNG

Địa chỉ: Số 9, Phố Viên, Cổ Nhuế 2, Bắc Từ Liêm, Hà Nội
Tổng đài tư vấn: 19001806
Website: https://benhvienphuongdong.vn

 

Lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể.

 
2,780

Bài viết hữu ích?

Đăng ký nhận tư vấn

Vui lòng để lại thông tin và nhu cầu của Quý khách để được nhận tư vấn

TTUT.BS.CKII

NGUYỄN THỊ BÍCH NGỌC

Khoa Phụ Sản
19001806 Đặt lịch khám