Tắc tuyến lệ – Nguyên nhân, biểu hiện, cách điều trị

Tắc tuyến lệ là gì?

Tắc tuyến lệ hay còn gọi là tắc tuyến lệ đạo xảy ra khi hệ thống dẫn lưu nước mắt bị tắc nghẽn một phần hoặc toàn phần. Điều này khiến nước mắt không được lưu thông bình thường dẫn đến triệu chứng chảy nước mắt sống. 

Tắc tuyến lệ là bệnh dễ mắc phải

Tắc tuyến lệ đạo gây kích thích, khó chịu ở mắt hoặc khiến mắt bị nhiễm trùng mạn tính. Hệ thống tuyến lệ nhỏ, kết cấu phức tạp và có thể tắc nghẽn bất cứ lúc nào. Tình trạng tắc nghẽn này khiến nước mắt không thể thoát ra ngoài, không thể tái hấp thu hoặc bay hơi như thông thường. 

Có khoảng 20% trẻ em bẩm sinh bị tắc tuyến lệ. Phần lớn trẻ sẽ tự khỏi khi được 1 tuổi. Với người lớn, bệnh này thường xảy ra khi bệnh nhân bị sưng nề, chấn thương hoặc khối u hoặc gặp các nhiễm trùng tại mắt. Tình trạng bệnh có thể điều trị khỏi dứt điểm, tùy thuộc vào độ tuổi, mức độ bệnh lý mà bác sĩ sẽ đưa ra pháp đồ điều trị cụ thể. 

Cấu tạo tuyến lệ

Tuyến lệ nằm bên trong ở góc trên, bên ngoài của mỗi mắt, gồm hai loại: Tuyến lệ chính và tuyến lệ phụ. Tuyến lệ chính nằm ở giữa hố lệ của nhãn cầu và thành xương hốc mắt bao gồm 2 phần: một phần tuyến lệ mi và một phần tuyến lệ hốc. Tuyến lệ phụ nằm dưới kết mạc, gồm nhiều tuyến nhỏ. 

Tuyến lệ nằm bên trong ở góc trên, bên ngoài của mỗi mắt

Tuyến lệ có vai trò cung cấp nước mắt nhằm bôi trơn, giữ độ ẩm cho bề mặt của mắt và màng của mí mắt. Nước mắt còn giúp giảm ma sát và loại bỏ bụi và mảnh vụn ra khỏi mắt để tránh nhiễm trùng.

Bình thường tuyến lệ nằm phía trên của mỗi bên mắt sẽ liên tục tiết ra nước mắt. Sau đó thoát vào hai điểm lệ rất nhỏ nằm ở góc trong mi trên và dưới và tiếp tục chảy qua hai lệ quản nằm trong mí mắt để vào đến túi lệ ở mặt bên sống mũi. Cuối cùng được dẫn xuống mũi thông qua ống lệ mũi. Tại đây, nước mắt sẽ được tái hấp thu hoặc bốc hơi.

Nguyên nhân nào dẫn đến viêm tắc tuyến lệ?

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến viêm tắc tuyến lệ. Trong đó có thể kể đến các nguyên nhân phổ biến như: 

• Tắc nghẽn bẩm sinh: Phần lớn trẻ em bị mắc bệnh này đều do bẩm sinh. Trẻ có tuyến lệ bất thường hoặc hệ thống dẫn lưu nước mắt của trẻ có thể không phát triển đầy đủ. 
• Những thay đổi liên quan đến tuổi tác: Ở người lớn tuổi, các lỗ nhỏ dẫn lưu nước mắt gây ra tắc nghẽn do bị thu hẹp lại.
• Nhiễm trùng hoặc viêm: Hệ thống dẫn lưu nước mắt hoặc mũi có thể bị tắc nghẽn so nhiễm trùng mạn tính hoặc viêm mắt. Tắc nghẽn hệ thống ống dẫn nước mắt còn có thể do các mô làm hình thành sẹo ở người bị viêm xoang mạn tính
• Chấn thương: Mô sẹo và những chấn thương mũi như gãy mũi cũng có thể gây nên tình trạng này
• Khối u: Các khối u đè lên hệ thống ống dẫn nước mắt và cản trở sự dẫn lưu
• Thuốc hóa trị và xạ trị ung thư: Các loại thuốc hóa trị và phương pháp xạ trị có thể gây tác dụng phụ, dẫn đến tình trạng tắc tuyến lệ.

Những ai thường dễ bị tắc tuyến lệ?

Tình trạng tắc tuyến lệ thường gặp ở đối tượng trẻ sơ sinh. Đối với người lớn, có thể bệnh do sưng, chấn thương, khối u hoặc nhiễm trùng mắt. Bạn có thể thể kiểm soát nguy cơ bị tắc tuyến lệ đạo bằng cách giảm thiểu các yếu tố nguy cơ sau đây: 

• Tuổi tác và giới tính: Do những thay đổi liên quan đến tuổi tác, phụ nữ lớn tuổi có nguy cơ bị bệnh cao nhất
• Người mắc viêm mắt mạn tính có nguy cơ mắc cao hơn
• Người từng thực hiện các phẫu thuật mắt, mí mắt, mũi hoặc xoang
• Bệnh tăng nhãn áp sử dụng thuốc chống tăng nhãn áp, có nguy cơ mắc bệnh cao hơn so với người bình thường
• Bệnh nhân dùng thuốc hóa trị và xạ trị ung thư có nguy cơ cao

Tình trạng tắc tuyến lệ thường gặp ở đối tượng trẻ sơ sinh

Triệu chứng tắc tuyến lệ cần lưu ý

Tắc tuyến lệ có nhiều triệu chứng như khi muốn khóc thì không có nước mắt, lúc bình thường không khóc lại có nước mắt tràn ra mi. Khi nước mắt rơi có luồng trào ngược chất nhầy do túi lệ sản xuất. 

Khi gặp các tác động khiến cơ thể tăng sản xuất nước mắt như: gió, khói, bụi, trời lạnh, hơi cay, ánh sáng chói mắt,... thì nước mắt càng tràn ra nhiều hơn do phần cuối ống mũi lệ bị tắc.

Mắt thường xuyên bị chảy gỉ, có ken mắt, mắt bị đỏ ở tròng trắng, thị lực mờ dần, phần góc mắt thường thấy sưng, đau. 

Khi bị tắc tuyến lệ đạo, vi khuẩn sẽ mắc kẹt lại trong túi lệ mũi, gây nên tình trạng nhiễm trùng ở mức độ cao cho bệnh nhân. Một số dấu hiệu cho thấy người bệnh đang bị nhiễm trùng bao gồm: trên lông mi thường bị đóng váng, mắt bị chảy mủ, mắt mờ, nước mắt đục hoặc nhuốm máu,... một số trường hợp bị sốt nhẹ, nhức mỏi mắt. 

Chẩn đoán tắc tuyến lệ 

Để chẩn đoán tình trạng bệnh, bác sĩ chuyên khoa sẽ tiến hành thăm khám, hỏi người bệnh về các triệu chứng, tình trạng và tiến hành khám mắt. Trong trường hợp cần thiết bác sĩ sẽ tiến hành làm một số xét nghiệm để tìm ra nguyên nhân, xác định tình trạng bệnh và đưa ra pháp đồ điều trị hợp lý. Để chẩn đoán bệnh tắc tuyến lệ, bác sĩ có thể thực hiện các xét nghiệm sau đây:

• Kiểm tra hệ thống dẫn lưu nước mắt: Xét nghiệm kiểm tra nước mắt được dẫn lưu như thế nào.
• Bơm rửa và thăm dò: Bác sĩ dùng dung dịch muối bơm rửa vào hệ thống dẫn lưu nước mắt để kiểm tra xem tình trạng dẫn lưu của tuyến lệ có tốt không.
• Các xét nghiệm hình ảnh của mắt chẳng hạn như X-quang, chụp CT, MRI: Các xét nghiệm này để tìm ra vị trí và nguyên nhân gây tắc nghẽn.

Điều trị tắc tuyến lệ cho bé

Có đến gần 90% trẻ bị tắc tuyến lệ bẩm sinh có thể tự khỏi mà không cần điều trị. Tuyến lệ của trẻ có thể tự khai thông khi trẻ từ 1- 2 tuổi.

Trong thời gian này, tuyến lệ chưa được thông hẳn, bố mẹ cần vệ sinh, thông tuyến lệ cho bé thường xuyên, đúng cách. Cụ thể: 

Cách giữ gìn vệ sinh mắt cho bé như sau:

• Giữ cho đôi mắt bé luôn sạch sẽ, thực hiện massage từ 3-5 lần/ngày.
• Sử dụng tăm bông, khăn xô mềm thấm nước muối sinh lý hoặc nước đun sôi để nguội rửa sạch vùng xung quanh mắt cho trẻ thường xuyên. 
• Khi thấy mắt trẻ sưng đỏ nên đưa bé đến chuyên khoa mắt để được thăm khám và có biện pháp điều trị, xử lý kịp thời. 

Cách mát-xa tuyến lệ cho trẻ

Mát-xa tuyến lệ 3-5 lần mỗi ngày gây áp lực nhẹ nhàng đến ống dẫn lệ, giúp tuyến lệ thông suốt, các chất lỏng không bị bít tắc. Cách mát-xa tuyến lệ cho trẻ như sau:

• Dùng ngón tay đã cắt móng và rửa sạch mát-xa nhẹ nhàng góc mắt cho bé.
• Mát-xa bắt đầu từ góc trong của mí mắt rồi di chuyển, vuốt xuôi xuống phía mũi.
• Thực hiện mát-xa tuyến lệ cho bé từ 5 – 10 lần/ngày, mỗi lần mát-xa từ 5 – 10 phút.

Điều trị tắc tuyến lệ cho người lớn như thế nào?

Đối với người lớn có thể áp dụng các phương pháp điều trị sau đây: 

• Dùng thuốc thông tuyến lệ: Bác sĩ dùng một ống nhỏ linh hoạt luồn vào bên trong tuyến lệ bị tắc để thông.
• Phẫu thuật mở rộng tuyến lệ: Phẫu thuật mở rộng tuyến lệ.
• Kháng sinh: Nếu tắc tuyến lệ do nhiễm trùng có thể điều trị bằng cách dùng thuốc kháng sinh đường nhỏ và uống. 
• Mát-xa ống dẫn lưu nước mắt: Mát-xa nhàng giữa các ống dẫn lưu và mát-xa dọc lên phía trên mũi giúp tuyến lệ lưu thông tốt hơn. 
• Nong, thăm dò và rửa: Đối với người trưởng thành bị tắc tuyến lệ một phần, bác sĩ sử dụng kỹ thuật giãn nở, thăm dò và rửa
• Giãn chỗ tắc nghẽn thông qua ống thông có bóng phù hợp với trẻ mới biết đi và người lớn bị tắc nghẽn tuyến lệ một phần;
• Đặt stent hoặc luồn ống thông: Được thực hiện sau khi đã gây mê toàn thân;
• Phẫu thuật mở thông túi lệ xuống mũi: Phẫu thuật mở ra lối thoát cho nước mắt vào mũi.

Điều trị tắc tuyến lệ cho người lớn

Cách phòng ngừa viêm tắc tuyến lệ hiệu quả

Để phòng ngừa và cải thiện tình trạng bệnh, có thể áp dụng một số phương pháp sau đây: 

• Không dụi tay vào mắt, đảm bảo mắt được bảo vệ sạch sẽ
• Sử dụng kính chắn bụi, kính râm cho mắt
• Không hút thuốc gần em bé tránh khói gây kích ứng đường mũi và làm cho bệnh trầm trọng hơn.
• Hạn chế mắt tiếp xúc với ánh sáng mạnh, khói bụi, hơi cay
• Không dùng chung các sản phẩm như thuốc nhỏ mắt với người mắc bệnh
• Hạn chế sử dụng mỹ phẩm cho mắt như kẻ mắt, chuốt mắt, phấn mắt, kính áp tròng

Lời kết

Phía trên là thông tin về tình trạng tắc tuyến lệ. Bệnh này có thể tự khỏi đối với trẻ sơ sinh và điều trị dứt điểm hoàn toàn với người lớn bằng các phương pháp khác nhau. Hy vọng bài viết đã mang đến các thông tin hữu ích đến các bạn. 

Nếu cần đặt lịch khám tại Bệnh viện Phương Đông thì quý khách vui lòng để lại thông tin tại phần Đặt lịch khám hoặc bấm máy liên hệ hotline 1900 1806.