Thận đa nang: Nguyên nhân, triệu chứng và cách chữa trị

Thận đa nang là gì?

Thận đa nang tiếng Anh là Polycystic kidney disease (PKD). Đây là một dạng rối loạn di truyền, các cụm u nang phát triển bên trong quả thận, khiến kích thước thận tăng dần nhưng chức năng của thận lại suy giảm dần theo thời gian.

U nang đó là những túi tròn, có chứa chất lỏng, có kích thước khác nhau và chúng có thể dần phát triển rất lớn. Khi u nang xuất hiện nhiều hay khi kích thước u nang phát triển lớn có thể gây hỏng thận.

Bệnh thận đa nang cũng có thể khiến u nang phát triển tại gan và các bộ phận khác trong cơ thể. Thận đa nang có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm như huyết áp cao, suy thận.

Hình ảnh siêu âm thận đa nang

Nguyên nhân mắc bệnh thận đa nang

Gen và môi trường là hai yếu tố chính gây nên sự phát sinh và phát triển u nang thận. Nguyên nhân dẫn đến bệnh thận đa nang có thể là:

Thuốc hoặc các chất hoá học, các chất chống oxy hoá như nordihydroguaiaretic acid, diphenyl-thiazole. 

Bệnh thận đa nang di truyền do gen bất thường gây ra. Hoặc đôi khi, một đột biến di truyền xảy ra tự phát, nên có thể cha mẹ không bị bệnh nhưng sinh ra con vẫn có thể bị.

Thận đa nang di truyền gây ra bởi các khiếm khuyết di truyền, được chia thành hai loại:

• Bệnh thận đa nang gen trội trên nhiễm sắc thể (NST) thường (ADPKD). Các biểu hiện và triệu chứng của ADPKD thường phát triển ở độ tuổi từ 30 - 40. Bệnh thường xảy ra ở người lớn, nhưng thận đa nang ở trẻ em cũng có thể phát triển chứng rối loạn này. Bố hoặc mẹ mắc bệnh thì bệnh mới truyền cho con cái. Nếu bố hoặc mẹ mắc ADPKD, mỗi đứa trẻ sinh ra có 50% nguy cơ mắc bệnh. Dạng này chiếm phần lớn các trường hợp bệnh thận đa nang.
• Thận đa nang gen lặn trên NST thường (ARPKD): Dạng này ít phổ biến hơn so với ADPKD, các dấu hiệu và triệu chứng bệnh thận đa nang ở trẻ sơ sinh thường xuất hiện ngay sau em bé chào đời. Đôi khi, lại xuất hiện khi khi em bé lớn lên một chút hoặc ở thời niên thiếu. Trường hợp bệnh ARPKD là cả bố và mẹ đều có gen bất thường và di truyền cho con chứng rối loạn này, khi ấy mỗi đứa trẻ sinh ra có 25% khả năng mắc bệnh thận đa nang bẩm sinh.

Hình thành nang thận gồm 3 cơ chế chính:

• Tắc nghẽn lòng ống thận
• Tăng sinh ở tế bào biểu mô trong ống thận 
• Màng đáy của ống thận bị biến đổi

Thận đa nang 

Những triệu chứng thận đa nang

Thận đa nang là căn bệnh mà các triệu chứng của nó không quá rõ ràng, cần phải đi khám và xét nghiệm để biết chính xác. Vậy khi nào cần đi khám, hãy lắng nghe sức khoẻ của bản thân, nếu có những dấu hiệu sau xin hãy cẩn thận: 

• Thường xuyên bị nhức đầu
• Huyết áp cao
• Có cảm giác đầu bụng, kích thước bụng tăng (do thận to ra)
• Đi tiểu ra máu
• Đau lưng hoặc đau bên hông
• Các bệnh liên quan đến thận

Các tiêu chuẩn chẩn đoán thận đa nang chính xác

Các tiêu chuẩn chẩn đoán thận đa nang chính xác mà bác sĩ dựa vào đó là:

• Tiền sử bệnh của gia đình 
• Kết quả cho thấy thận to, có nhiều nang kích cỡ khác nhau ở vùng tuỷ thận và vùng vỏ thông qua siêu âm 
• Có u nang ở gan
• Chụp CT thận
• Kỹ thuật xác định gen bất thường ở nhiễm sắc thể 16

Tiền sử gia đình là một trong những tiêu chuẩn chẩn đoán thận đa nang 

Cách chữa bệnh thận đa nang như thế nào?

Nguyên tắc chung mà các y bác sĩ áp dụng để điều trị các triệu chứng và biến chứng của bệnh thận đa nang là:

• Nếu thận nhiễm khuẩn thì điều trị bằng kháng sinh phù hợp
• Khi huyết áp tăng thì dùng thuốc hạ huyết áp
• Nếu nang thận phát triển quá to, đi tiểu ra máu hoặc nhiễm trùng thận tái phát nhiều lần thì sẽ cắt bỏ thận đa nang 1 bên
• Khi thận bị u nang dẫn tới suy giảm chức năng thì bác sĩ sẽ điều trị bảo tồn, nếu tình trạng nặng hơn thì sẽ lọc máu hoặc ghép thận
• Trường hợp nang phát triển không quá lớn, có thể dùng phương pháp lọc màng bụng,…

Bệnh thận đa nang có những biến chứng nào 

Các biến chứng của bệnh thận đa nang gồm:

• Cao huyết áp: biến chứng phổ biến của căn bệnh này, nếu không được điều trị kịp thời, huyết áp tăng cao có thể gây tổn thương thêm cho thận, đồng thơi tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch và đột quỵ. 
• Thận suy giảm chức năng: đây là biến chứng nghiêm trọng nhất mà bệnh thận đa nang gây ra, khi bệnh suy thận trở nặng, sức khoẻ con người bị ảnh hưởng nghiêm trọng
• U nang phát triển trong gan: u nang phát triển ở cả nam và nữ, thế nhưng u nang ở phụ nữ thường phát triển lớn hơn bởi nội tiết tố nữ và đa thai
• Người bị bệnh thận đa nang rất có nguy cơ cao bị chứng phình động mạch và người có tiền sử gia đình bị chứng phình động mạch thì có nguy cơ cao sẽ bị thận đa nang.

Các biến chứng của bệnh đa nang thận khi mang thai: 

• Người mắc bệnh này có thể mang thai, tuy nhiên, nguy cơ cao huyết áp hoặc suy giảm chức năng thận trước và trong khi mang thai, có thể phát triển chứng rối loạn gọi là tiền sản giật. 

Ngoài ra bệnh thận đa nang ở thai nhi cũng có thể xảy ra, thường được gọi là bệnh thận loạn sản đa nang, tương đối thường gặp. Thận đa nang 1 bên ở thai nhi là hiện tượng nhiều nang to phát triển ở 1 bên thận, khiến cho thận to và mất dần chức năng theo thời gian. Thận đa nang ở thai nhi có nguy hiểm không? Câu trả lời là có, thai nhi mắc bệnh còn được gọi là bẩm sinh, các biến chứng của bệnh sẽ đi cùng bé trong suốt quá trình trưởng thành. 

Biến chứng bệnh thận đa nang

Cách phòng ngừa thận đa nang

Thận đa nang có nguy hiểm không? Câu trả lời là "Có", bệnh thận đa nang không những nguy hiểm đến tính mạng mà còn có khả năng di truyền. Vì vậy để đảm bảo sức khoẻ, bạn nên phòng tránh bệnh bằng những cách như sau:

• Cần đi khám tiền hôn nhân để phòng tránh những hậu quả không mong muốn. 
• Trường hợp, nếu mắc bệnh và đang cân nhắc có con, bạn nên đến bác sĩ di truyền để được tư vấn về thận đa nang bệnh học để đánh giá được nguy cơ truyền bệnh cho con.
• Nếu nhận thấy sự phát triển của một số biểu hiện và triệu chứng của bệnh thận đa nang, hãy đi khám và thực hiện việc tầm soát các biến chứng của bệnh.
• Giữ cho thận khỏe mạnh, kiểm soát huyết áp có thể giúp ngăn ngừa bệnh này. 
• Thận đa nang nên kiêng ăn gì? Bệnh nhân nên kiêng các thực phẩm chứa nhiều chất đạm, kali; không ăn đồ cay nóng, đông lạnh, không ăn chua và uống nước vừa phải. 

Các thắc mắc liên quan đến bệnh thận đa nang

Bệnh thận đa nang sống được bao lâu? 

Bệnh này nếu không phát hiện sớm và điều trị nhanh chóng thì người bệnh chỉ có thể sống đến khoảng 40- 45 tuổi. Tuy nhiên, với sự phát triển của y học hiện nay, mức tuổi thọ trung bình của các bệnh nhân đã được nâng lên 65- 70 tuổi. 

Bệnh thận đa nang di truyền không?

Bệnh thận đa nang di truyền được do gen bất thường gây ra. Hoặc đôi khi, một đột biến di truyền xảy ra tự phát, nên có thể cha mẹ không bị bệnh nhưng sinh ra con vẫn có thể bị.

Phân biệt thận đa nang trội và thận đa nang lặn trên nhiễm sắc thể thường?

Để nhận ra sự khác biệt giữa hai loại bệnh đa nang cần căn cứ vào các đặc điểm:

• ADPKD thường phát triển các dấu hiệu và biến chứng ở độ tuổi 30-40; ARPKD xuất hiện biến chứng ngay khi ra đời.
• ARPKD lại ít phổ biến hơn ADPKD
• Đối với ADPKD, bố hoặc mẹ bị bệnh thì bệnh mới truyền cho con cái. Còn ARPKD, cả bố và mẹ đều phải có gen bất thường (có thể không mắc bệnh) nhưng vẫn di truyền bệnh cho con.
• ADPKD có tỷ lệ di truyền bệnh cao hơn ARPKD

Bệnh thận đa nang là một căn bệnh nguy hiểm, khi phát hiện các dấu hiệu cần tìm đến bác sĩ để thăm khám, tránh tự ý điều trị theo các bài thuốc dân gian truyền miệng. Chính vì vậy cần chú ý và chăm sóc sức khoẻ cho bản thân cũng như gia đình để phòng tránh bệnh không mong muốn.