U màng não vùng xoang hang là gì? Cách điều trị và tiên lượng sống?

U màng não vùng xoang hang là gì?

U màng não vùng xoang hang là khối u phát triển từ màng não tại khu vực xoang hang - một cấu trúc quan trọng trong hộp sọ. Đây là loại u hiếm gặp, chỉ chiếm khoảng 0,5-1% tổng số u màng não và thường xuất hiện ở người trưởng thành, đặc biệt là phụ nữ trong độ tuổi 40-60.

U màng não vùng xoang hang là khối u hiếm gặp

Trên thực tế, xoang hang nằm hai bên tuyến yên, chứa nhiều dây thần kinh sọ quan trọng như dây III, IV, V, VI và động mạch cảnh trong chi phối chuyển động của mắt và cảm giác của khuôn mặt. Điều này gây ra tình trạng vô cùng khó khăn trên lâm sàng: Khi khối u còn nhỏ, triệu chứng mờ nhạt, nằm ở vị trí phức tạp nên rất khó phát hiện ở giai đoạn đầu. Bệnh nhân chỉ cảm nhận được các biểu hiện như nhìn đôi, chóng mặt,... khi khối u có kích thước lớn, bắt đầu chèn ép lên dây thần kinh và mạch máu.

So với các loại u não khác như u tuyến yên hay u thần kinh đệm (glioma), u màng não vùng xoang hang ít xâm lấn vào mô não hơn nhưng không hề ít nguy hiểm hơn. Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng người cao tuổi và phụ nữ thuộc nhóm có nguy cơ cao hơn.

Nguyên nhân gây u màng não vùng xoang hang

Trên thực tế, các bác sĩ chuyên khoa Ung bướu cho biết: Chưa thể xác định rõ nguyên nhân trực tiếp gây ra u màng não thể đặc biệt này. Tuy nhiên, một số nhân tố có thể ảnh hưởng gián tiếp đến sự hình thành của các khối u bất thường như:

• Nội tiết tố nữ: U màng não thường gặp hơn ở phụ nữ, Trên thực tế, thông qua các nghiên cứu, các nhà khoa học đã tìm thấy mối liên hệ mật thiết giữa nguy cơ u màng não với hormone, thuốc tránh thai, liệu pháp thay thế hormone,...
• Di truyền: Đột biến gen NF2 trên nhiễm sắc thể 22, u sợi thần kinh type 2 có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Béo phì: Những người có chỉ số BMI cao có khả năng mắc u màng não cao hơn những người bình thường.
• Môi trường và phơi nhiễm độc hại: Tiếp xúc kéo dài với bức xạ ion hóa hoặc hóa chất công nghiệp có thể làm tăng nguy cơ phát triển u màng não.

Sự kết hợp giữa yếu tố di truyền, môi trường và bệnh lý nền là nguyên nhân chính gây bệnh, vì vậy việc bạn nên chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa liên quan.

Bệnh thường gặp hơn ở phụ nữ, bởi mối liên hệ mật thiết giữa u màng não và nội tiết tố

Triệu chứng nhận biết u màng não vùng xoang hang

Như đã nhắc đến ở trên, đây là bệnh không có triệu chứng rõ ràng. Theo thời gian, biểu hiện dần dần rõ rệt, có thể kể đến như:

• Giảm thị lực, nhìn đôi, nhìn mờ,...
• Giảm thính lực, ù tai
• Đau đầu dữ dội vào buổi sáng.
• Mất khứu giác tạm thời
• Tay chân co giật
• Yếu liệt cánh tay hoặc chân
• Cảm thấy khó khăn trong giao tiếp

Nếu gặp các triệu chứng này, người bệnh nên thăm khám chuyên khoa thần kinh để được chẩn đoán kịp thời.

Phương pháp chẩn đoán u màng não vùng xoang hang

Để chẩn đoán bệnh lý, các bác sĩ sẽ thực hiện đồng thời các xét nghiệm chuyên sâu về mặt sức khoẻ như:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ kiểm tra triệu chứng ban đầu, khai thác tiền sử bệnh lý và đánh giá tình trạng sức khoẻ của bệnh nhân.
• Chụp MRI: Đây là phương pháp chính giúp phát hiện khối u với độ chính xác cao, đánh giá kích thước, vị trí và mức độ xâm lấn tới các khu vực xung quanh.
• Chụp CT scan: Bổ sung thông tin về cấu trúc xương và vôi hóa trong khối u.
• Chụp mạch não (DSA): Được chỉ định khi cần đánh giá mối liên hệ giữa khối u và mạch máu.
• Sinh thiết: Trong một số trường hợp, bác sĩ sẽ lấy mẫu mô để gửi đến phòng thí nghiệm kiểm tra tính chất lành hay ác tính của khối u.

MRI là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán các bất thường về khối u phần mềm

Phương pháp điều trị u màng não vùng xoang hang

Sau khi xác định được nguyên nhân, bác sĩ sẽ đưa ra phương án điều trị tuỳ thuộc vào kích thước, vị trí khối u và tình trạng sức khỏe của người bệnh:

• Phẫu thuật: Là phương pháp chính giúp loại bỏ khối u. Phẫu thuật vi phẫu qua sọ có thể loại bỏ hoàn toàn khối u trong nhiều trường hợp, nhưng rủi ro để lại tổn thương thần kinh khá cao.
• Xạ trị: Được chỉ định nếu phẫu thuật không thể loại bỏ toàn bộ khối u hoặc u tái phát. Phương pháp Gamma Knife giúp nhắm chính xác vào khối u mà ít ảnh hưởng đến mô lành.
• Hóa trị: Được xem xét tuỳ ca bệnh.

Mức độ nguy hiểm và tiên lượng sống

Thông tin từ một số nghiên cứu về u màng não ở xoang hang, dễ thấy: U màng não vùng xoang hang nguy hiểm do vị trí gần các cấu trúc quan trọng. Biến chứng thần kinh nghiêm trọng như liệt dây thần kinh sọ xảy ra ở 30% bệnh nhân sau phẫu thuật, gây khó khăn trong vận động mắt hoặc mặt. Ảnh hưởng đến thị giác và thính giác khá phổ biến, khoảng 25% trường hợp mất thị lực vĩnh viễn nếu không điều trị sớm.

Các vấn đề nội sọ như xuất huyết hoặc nhiễm trùng sau phẫu thuật đe dọa tính mạng, tỷ lệ tử vong khoảng 5-10% . Tiên lượng sống phụ thuộc vào mức độ lành tính của u: u lành có tỷ lệ sống 5 năm trên 90%, trong khi u ác tính giảm xuống dưới 50%.

Chú thích:

• Gozal YM, et al. (2020). Journal of Neurosurgery.
• Jacob M, et al. (2008). Acta Neurochirurgica.
• Kim DK, et al. (1996). British Journal of Neurosurgery.
• Meling TR, et al. (2019). Acta Neurochirurgica Supplement.

Chăm sóc sau điều trị

Sau khi điều trị, bệnh nhân cần thay đổi chế độ dinh dưỡng giàu protein và vitamin để tái tạo mô. Người bệnh nên nghỉ ngơi đầy đủ, tránh stress, đảm bảo giấc ngủ 7-8 giờ mỗi ngày. Phục hồi chức năng thần kinh qua vật lý trị liệu giúp cải thiện vận động mắt và mặt, đặc biệt khi dây thần kinh bị tổn thương.

Ngoài ra, các bác sĩ chuyên khoa Ung bướu khuyến cáo: Nên theo dõi định kỳ bằng MRI mỗi 6 tháng trong 2 năm đầu ngăn ngừa tái phát, ước tính có khoảng 15% ca bệnh sẽ diễn biến xấu. 

Bệnh nhân cần dành thời gian nghỉ ngơi sau khi điều trị

Cách phòng tránh u màng não vùng xoang hang

Để giảm nguy cơ mắc bệnh, bạn nên chủ động thay đổi các thói quen sinh hoạt lành mạnh và khoa học hơn, bao gồm:

• Duy trì lối sống lành mạnh: Ăn uống cân đối, tập thể dục đều đặn.
• Hạn chế tiếp xúc với bức xạ và hóa chất độc hại.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Đặc biệt nếu có tiền sử gia đình mắc bệnh hoặc từng tiếp xúc với yếu tố nguy cơ.

Để chủ động nắm bắt tình trạng sức khoẻ và tầm soát nguy cơ các bệnh lý hiểm nghèo, gợi ý bạn đến Khoa Ung bướu - Bệnh viện Đa khoa Phương Đông. Đây là nơi quy tụ ội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, trang thiết bị hiện đại và phương pháp điều trị tiên tiến theo tiêu chuẩn quốc tế. Các dịch vụ như điều trị hóa chất, chăm sóc giảm nhẹ, đốt sóng cao tần nhân tuyến giáp, hút chân không u tuyến vú,....  luôn sẵn sàng được triển khai giúp người bệnh tiếp cận phác đồ tối ưu và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Có thể nói, u màng não vùng xoang hang tuy hiếm gặp nhưng có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng nếu không được can thiệp đúng cách. Việc phát hiện sớm và điều trị tại các cơ sở y tế uy tín sẽ giúp cải thiện cơ hội phục hồi, hạn chế biến chứng và giúp bạn bảo vệ sức khỏe một cách tốt nhất.