U tuyến nước bọt dưới hàm: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

Phương Loan

18-02-2025

goole news
16

U tuyến nước bọt dưới hàm tương đối hiếm gặp, chiếm tỷ lệ khoảng 5 - 10% trong danh mục u tuyến nước bọt. Các khối u cơ thể lành tính hoặc phát triển ác tính, cần can thiệp loại bỏ sớm ngừa diễn biến nguy hiểm lên sức khỏe và tính mạng.

U tuyến nước bọt dưới hàm là gì?

U tuyến nước bọt dưới hàm là loại u hiếm gặp, hình thành ở các tuyến nước bọt phụ dưới hàm. Loại u này có thể lành tính hoặc ác tính, song tiên lượng ác tính được đánh giá cao hơn u tuyến nước bọt mang tai.

Tuy nhiên xét trong tổng số ca mắc u tuyến nước bọt dưới hàm, có đến 75 - 80% các nốt lành tính, di động, phát triển chậm, không đau. Chúng thường nằm đơn độc dưới da hoặc niêm mạc bình thường.

Phân loại u tuyến nước bọt dưới hàm bao gồm:

U lành tính

Một số loại u tuyến dưới hàm lành tính thường gặp:

  • U tuyến đa hình hay u hỗn hợp, loại u lành tính phổ biến nhất.
  • U nang.
  • U lympho u nhú, còn gọi u Warthin.
  • U tế bào biểu mô và u tuyến.

U tuyến nước bọt dưới hàm lành tính

U tuyến nước bọt dưới hàm lành tính

U có khả năng ác tính

U có khả năng ác tính là những khối u tuyến nước bọt lành tính sau thời gian phát triển, có thể biến đổi thành u ác tính. Bao gồm:

  • U tuyến đa hình: Biến đổi thành u ác tính sau 15 - 20 năm, tính từ khi xuất hiện u lành tính. Khi chuyển sang giai đoạn ung thư, khối u này được đánh giá có tiên lượng xấu ngay cả khi điều trị.
  • U hình trụ: Là loại u có thời gian biến đổi ác tính tương đối chậm, song khả năng diễn tiến ung thư biểu mô nang adeno phổ biến nhất trong nhóm tuyến nước bọt nhỏ. Tỷ lệ mắc bệnh cao ở nhóm tuổi 40 - 60.

U ác tính

U tuyến dưới hàm ác tính tương đối hiếm nhưng sở hữu đặc biệt phát triển nhanh, tăng trưởng đột ngột. Đặc điểm của các khối u ác tính thường rắn chắc, nốt, cố định với các mô lân cận và có vùng ngoại vi khó xác định.

  • Ung thư biểu mô niêm mạc là dạng ung thư tuyến nước bọt phổ biến nhất, thường gặp ở người 30 - 50 tuổi. Loại ung thư này có thể di căn đến các hệ bạch huyết trong cùng khu vực.
  • Ung thư biểu mô tế bào acin xảy ra chủ yếu ở nhóm tuổi 40 - 50, thường khởi phát ở tuyến mang tai song tuyến dưới hàm vẫn có nguy cơ gặp. Loại ung thư này diễn biến phức tạp và tiên lượng điều trị kém.

U tuyến dưới hàm ác tính được đánh giá hiếm gặp

U tuyến dưới hàm ác tính được đánh giá hiếm gặp

Nguyên nhân gây bệnh

Đến nay giới khoa học chưa công bố nguyên nhân chính xác gây u tuyến nước bọt dưới hàm. Có một số giả thuyết xoay quanh yếu tố di truyền, hút thuốc lá. Bệnh cũng được phát hiện chủ yếu ở nhóm người trên 50 tuổi, hiếm thấy ở đối tượng dưới 30 tuổi.

Triệu chứng u tuyến dưới hàm

Phần lớn các u tuyến nước bọt lành tính, ác tính hình thành dưới dạng một khối không gây đau. Tuy nhiên ở giai đoạn phát triển, xâm lấn sâu vào các dây thần kinh, bệnh nhân có thể xuất hiện các triệu chứng như:

  • Đau từng vùng hoặc đau cục bộ.
  • Mất cảm giác, tê bì.
  • Giảm hoặc mất chức năng vận động.

Phương pháp chẩn đoán

Trước khi chỉ định các phương pháp chẩn đoán, xét nghiệm đặc điểm lành tính hoặc ác tính của u tuyến nước bọt. Bác sĩ sẽ tiến hành khám thực thể khối u thông qua quan sát hoặc trực tiếp sờ bằng tay.

Ở bước khám lâm sàng, người bệnh còn được khai thác triệu chứng, tiền sử bệnh lý, thói quen sinh hoạt, nghề nghiệp có tiếp xúc với yếu tố độc hại hay không.

Dựa vào kết quả ban đầu, bác sĩ sẽ chỉ định xét nghiệm phù hợp:

  • Sinh thiết bằng chọc hút kim nhỏ là kỹ thuật chẩn đoán chính đối với khối u tuyến nước bọt dưới hàm. Thủ thuật ít gây biến chứng, không đau, giảm ngừa nguy cơ dương tính giả.
  • Siêu âm nhằm đánh giá kích thước, vị trí, bản chất của khối u tuyến nước bọt. Bác sĩ cũng có thể quan sát sự xuất hiện của các hạch cổ phù đại liên quan đến khối u.
  • Kết hợp siêu âm với chọc hút kim nhỏ có độ nhạy lên tới 80 - 90%, chẩn đoán khối u lành tính hoặc ác tính.
  • Chụp CT-Scan hoặc MRI cho biết chi tiết cấu trúc khối u.

Các kỹ thuật chẩn đoán phát hiện, đánh giá tính trạng u tuyến nước bọt

Các kỹ thuật chẩn đoán phát hiện, đánh giá tính trạng u tuyến nước bọt

Phương pháp điều trị

Can thiệp điều trị u tuyến nước bọt dưới hàm phần lớn áp dụng phương pháp phẫu thuật. Tuy nhiên kỹ thuật loại bỏ giữa u lành tính và u ác tính có sự khác biệt nhất định.

Đối với u lành tính

U tuyến dưới hàm lành tính chủ yếu được chỉ định bóc tách khối u, bảo tồn tuyến nước bọt. Song phương pháp này gặp nhược điểm không loại bỏ triệt để khối u, tỷ lệ tái phát cao.

Đối với u ác tính

Tùy dạng u ác tính, bác sĩ có hướng can thiệp ngoại khoa khác nhau, có thể chỉ phẫu thuật hoặc kết hợp với hóa, xạ trị. Tiên lượng sống vào khoảng 95% với những tế bào màng nhầy, 50% với tế bào biểu bì.

  • Ung thư biểu mô màng nhầy chỉ định cắt bỏ vùng rộng, tiến hành xạ trị với những tổn thương phân độ cao. Khối u di căn đến hạch bạch huyết cần thêm bước nạo hạch.
  • Ung thư biểu mô tuyến dạng nang chỉ định phẫu thuật cắt bỏ rộng, tỷ lệ sống sót trên 5 - 10 năm tương đối tối. Song nguy cơ tái phát cao, do tế bào ung thư có xu hướng lan rộng xung quanh dây thần kinh.
  • Ung thư biểu mô tế bào acinic áp dụng phương pháp cắt bỏ rộng khối u, tiên lượng sống sót tốt.
  • Ung thư biểu mô tuyến đa hình chỉ định cắt bỏ hoàn toàn tuyến dưới hàm, nạo hạch (nếu di căn hạch). Bệnh nhân được bảo toàn các dây thần kinh mặt, chỉ cắt bỏ khi liên quan trực tiếp đến khối u.

Hướng dẫn điều trị u ác tính tuyến nước bọt dưới hàm

Hướng dẫn điều trị u ác tính tuyến nước bọt dưới hàm

Biện pháp phòng tránh u tuyến nước bọt dưới hàm

Do chưa chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây bệnh u tuyến nước bọt dưới hàm nên không có nguyên nhân phòng ngừa cụ thể. Song kiêng hút thuốc lá, tránh tiếp xúc với các hóa chất độc hại được cho có hiệu quả trong ngăn chặn sự phát triển của khối u.

Với bệnh nhân hậu phẫu, cần thăm khám định kỳ, sớm phát hiện khối u tái phát nếu có. Qua đó có biện pháp can thiệp kịp thời, giảm tối đa các nguy cơ gây hại.

Đối với các khối u lành tính, bệnh nhân cần chủ động thăm khám và lên lịch phẫu thuật sớm. Do đặc điểm ác tính hóa theo thời gian của khối u, diễn ra tương đối chậm sau 10 - 20 năm.

Kết luận

U tuyến nước bọt dưới hàm là một trong những loại u tuyến nước bọt hiếm gặp, có khả năng biến đổi ác tính sau 10 - 20 năm. Bệnh nhân nếu nhận thấy dấu hiệu bất thường khu vực dưới hàm, cần sớm thăm khám để nhận phác đồ can thiệp kịp thời.

BỆNH VIỆN ĐA KHOA PHƯƠNG ĐÔNG

Địa chỉ: Số 9, Phố Viên, Cổ Nhuế 2, Bắc Từ Liêm, Hà Nội
Tổng đài tư vấn: 19001806
Website: https://benhvienphuongdong.vn

 

Lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể.

110

Bài viết hữu ích?

Đăng ký nhận tư vấn

Vui lòng để lại thông tin và nhu cầu của Quý khách để được nhận tư vấn

BS.CKII

NGUYỄN THỊ THU YẾN

Trưởng Liên Chuyên khoa Mắt - TMH - RHM
19001806 Đặt lịch khám