Ung thư tụy: dấu hiệu trên từng giai đoạn và phương pháp điều trị

Ung thư tuyến tụy là gì?

Ung thư tụy được coi là “sát thủ thầm lặng” vì thường không có triệu chứng trong thời gian đầu

Ung thư tuyến tụy là những tổn thương ác tính xuất phát từ bất kỳ thành phần nào của mô tụy, bao gồm các tế bào của mô tụy ngoại tiết, tế bào tụy nội tiết và các tế bào thuộc mô liên kết của tụy. Trên 95%, ung thư tụy có nguồn gốc từ mô tụy ngoại tiết, trong đó khoảng 85% là xuất phát từ tế bào biểu mô ống tụy ngoại tiết, còn lại ung thư xuất phát từ tế bào tụy nội tiết và của mô liên kết rất hiếm gặp. 

Ung thư tụy là căn bệnh ít gặp nhưng lại rất nguy hiểm bởi khó phát hiện, khó điều trị và tỷ lệ tử vong cực cao. Theo các chuyên gia, hầu hết bệnh nhân ung thư tụy sau khi điều trị bằng phẫu thuật chỉ sống được khoảng 2 - 3 năm, tỷ lệ tái phát sau phẫu thuật cũng khá lớn. Còn với những bệnh nhân được chẩn đoán mắc ung thư tụy giai đoạn cuối không thể can thiệp bằng phương pháp phẫu thuật thì đa số người bệnh đều không sống quá 1 năm sau khi phát hiện bệnh. 

Các giai đoạn ung thư tụy

Ung thư tụy chia làm 4 giai đoạn

Khi ung thư tuyến tụy được phát hiện, bác sĩ có thể sẽ thực hiện các xét nghiệm bổ sung để biết ung thư đã di căn hay chưa. Với những xét nghiệm này, các chuyên gia sẽ cố gắng xác định giai đoạn của bệnh ung thư. Các giai đoạn của bệnh giúp giải thích mức độ tiến triển của ung thư, đồng thời giúp bác sĩ xác định các lựa chọn điều trị. Ung thư tụy chia làm 4 giai đoạn như sau: 

• Giai đoạn 1: Xuất hiện khối u nằm khu trú trong tuyến tụy, kích thước chỉ dưới 2cm, hầu như không gây ra bất kỳ triệu chứng nào nên bệnh nhân rất khó phát hiện bệnh. 
• Giai đoạn 2: Khối u đã có kích thước trên 2cm và dưới 4cm, xâm lấn đến các mô lân cận tuyến tụy nhưng chưa ảnh hưởng đến các mạch máu và tế bào ung thư có thể xuất hiện ở các hạch bạch huyết xung quanh. 
• Giai đoạn 3: Khối u có thể đạt kích thước trên 6cm, tế bào ung thư xâm lấn vào các mạch máu và di căn tới nhiều hạch bạch huyết cũng như các cơ quan lân cận.
• Giai đoạn 4: Ở giai đoạn này, khối u có thể đạt bất kỳ kích thước nào, xâm lấn đến những bộ phận xa hơn như phổi, gan, màng bụng...

Nguyên nhân của bệnh ung thư tụy

Thuốc lá là một trong những nguyên nhân gây bệnh ung thư trong đó có ung thư tụy

Hiện nay, các chuyên gia y tế chưa tìm ra được nguyên nhân cụ thể gây bệnh ung thư tụy. Tuy nhiên, có rất nhiều nghiên cứu đã chỉ ra được các yếu tố nguy cơ có liên quan mật thiết tới cơ chế hình thành nên bệnh ung thư tuyến tụy. Cụ thể: 

• Yếu tố di truyền
• Mắc một số bệnh lý mạn tính ở tụy: một số bệnh lý mạn tính ở tụy làm tăng nguy cơ bị ung thư tụy, gồm có: đái tháo đường, viêm tụy mạn, bệnh xơ nang tụy.
• Yếu tố môi trường: một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư tụy bao gồm: hút thuốc lá, béo phì, thừa cân, ít hoạt động thể lực, uống quá nhiều rượu bia….

Dấu hiệu bệnh ung thư tụy theo từng giai đoạn

Giai đoạn 1 

Theo các chuyên gia, ở giai đoạn đầu, ung thư tuyến tụy thường không có triệu chứng. Khi ung thư tiến triển, các triệu chứng có thể thay đổi tùy thuộc vào việc khối u nằm ở đầu, thân hay đuôi tụy.

Đau bụng là một trong những triệu chứng của ung thư tuyến tụy

Giai đoạn 2

Ở giai đoạn này, khối u vẫn còn trong tuyến tụy và có thể đã lan đến một vài hạch bạch huyết gần đó. Khối u chưa lây lan đến các mô hoặc mạch máu lân cận hay các vị trí khác trong cơ thể. 

Giống như giai đoạn đầu, ở giai đoạn 2 ung thư tuyến tụy rất khó phát hiện bởi nó chưa có những triệu chứng rõ ràng. Tùy từng cơ địa mỗi người mà có một số dấu hiệu bạn có thể gặp phải như: 

• Vàng da
• Có sự thay đổi về màu sắc nước tiểu
• Đau ở vùng bụng trên
• Không còn cảm giác ăn ngon, mệt mỏi, sụt cân không rõ nguyên nhân

Giai đoạn 3

Khi bệnh tiến triển sang giai đoạn thứ 3, khối u có thể phát triển ngay trong tuyến tụy hoặc đã lan sang các vị trí lân cận như các hạch bạch huyết hoặc mạch máu. Tuy nhiên, ung thư tụy ở giai đoạn này chưa di căn đến các cơ quan ở xa. 

Khi mắc ung thư tụy giai đoạn 3, bạn có thể gặp phải một số triệu chứng sau:

• Đau lưng, đau ở vùng bụng trên
• Cảm thấy stress, phiền muộn, tinh thần suy sụp
• Chán ăn, cơ thể mệt mỏi, khó chịu
• Sụt cân không rõ nguyên nhân

Ung thư tuyến tụy giai đoạn 3 rất khó chữa, các phương pháp điều trị có thể giúp ngăn ngừa sự lây lan của ung thư và giảm bớt các triệu chứng do khối u gây ra. Theo các bác sĩ trong ngành, tỷ lệ sống của người bệnh mắc ung thư tụy giai đoạn 3 là 3 - 12%. Phần lớn những người được chẩn đoán ở giai đoạn này của bệnh ung thư sẽ bị tái phát. 

Vàng da là một trong những biểu hiện của u tụy giai đoạn cuối

Giai đoạn 4

Đây được coi là giai đoạn cuối cùng của bệnh ung thư. Ở giai đoạn này, khối u đã không còn ở vị trí ban đầu mà lan rộng đến các vị trí xa, ở các cơ quan quan trọng khác như não hoặc xương. 

Người mắc ung thư tụy thường được chẩn đoán ở giai đoạn muộn này vì nó hiếm khi gây ra các triệu chứng cho đến khi di căn sang các vị trí khác. Một số triệu chứng người bệnh có thể gặp ở giai đoạn nặng này bao gồm: 

• Đau lưng, đau ở bụng trên, nhức trong xương
• Vàng da, nước tiểu sẫm màu
• Mệt mỏi, chán ăn, cơ thể suy nhược
• Buồn nôn, hay ợ nóng, ói mửa
• Cân nặng sụt giảm nghiêm trọng

Ung thư tuyến tụy giai đoạn 4 không thể chữa khỏi nhưng các phương pháp điều trị có thể làm giảm các triệu chứng của bệnh gây ra và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Theo các chuyên gia, tỷ lệ sống của người bệnh sau 5 đối với ung thư tụy giai đoạn 4 là 3%. 

Điều quan trọng cần nhớ là những triệu chứng này cũng có thể được thấy ở những người không bị ung thư tụy mà có thể được gây ra bởi các bệnh lý khác. Do đó, nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào đã đề cập ở trên, hãy nhanh chóng đến cơ sở y tế uy tín để được bác sĩ thăm khám, tầm soát ung thư, sàng lọc ung thư và tìm ra nguyên nhân gây bệnh. 

Các phương pháp chẩn đoán ung thư tụy

Để chẩn đoán ung thư tụy, bác sĩ sẽ hỏi người bệnh về các triệu chứng, tiền sử mắc bệnh và thăm khám lâm sàng. Qua thăm khám phát hiện các dấu hiệu bất thường, bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh thực hiện một số xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh. Những xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh thường được sử dụng để phát hiện ung thư tụy bao gồm: 

• Siêu âm bụng hay siêu âm qua nội soi: khi người bệnh có dấu hiệu đau bụng và vàng da, bác sĩ sẽ thực hiện siêu âm bụng để phát hiện xem có sỏi mật hay không, bởi đây là một bệnh lý có những triệu chứng tương tự với ung thư tuyến tụy. Nếu quan sát thấy một khối u tụy trên siêu âm, bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh chụp CT scan để có thêm nhiều thông tin hơn nữa. 
• Chụp CT scan: đây là phương pháp giúp chẩn đoán ung thư tụy. CT scan có thể xác định vị trí khối u nhỏ trong tuyến tụy đôi khi bị bỏ sót khi siêu âm. Ngoài ra, phương pháp này còn có thể hiển thị chính xác xem khối u đã xâm lấn, di căn ra khỏi tuyến tụy hay chưa và tương quan của nó với các mạch máu và cơ quan lân cận. Đây đều là những thông tin rất quan trọng giúp bác sĩ lên kế hoạch phẫu thuật, cắt bỏ khối u. 

Chụp CT scan giúp chẩn đoán ung thư tụy

Ngoài các phương pháp chẩn đoán bằng hình ảnh, khi phát hiện khối u, bác sĩ cần làm sinh thiết để xác định ung thư bằng giải phẫu bệnh. Sinh thiết được thực hiện theo các cách sau: 

• Sinh thiết qua da: bác sĩ thực hiện sinh thiết bằng cách xuyên một cây kim qua da vào cơ thể. Thủ thuật được tiến hành cùng lúc với siêu âm hoặc chụp CT scan để hướng dẫn kim vào khối u.
• Nội soi sinh thiết: thủ thuật này được thực hiện bằng cách đưa một ống nội soi qua miệng, dạ dày, sau đó vào tá tràng. Sinh thiết bằng kim ở đầu ống nội soi được thực hiện dưới hướng dẫn của bác sĩ siêu âm. Bệnh nhân được tiêm thuốc an thần nên thủ thuật thường không đau. 

Các biện pháp điều trị ung thư tụy

Bệnh ung thư tụy khiến người bệnh chịu những cơ đau đớn triền miên bởi khối u chèn ép lên các dây thần kinh và những bộ phận xung quanh. Việc điều trị chủ yếu cho người bệnh nhằm mục đích giảm đau, giảm nhẹ những triệu chứng khó chịu ở bệnh nhân. Bởi phần lớn bệnh nhân ung thư tuyến tụy khi được phát hiện bệnh đã tiến triển đến giai đoạn nặng, gây nhiều khó khăn trong việc điều trị. 

Hóa trị là một trong những biện pháp điều trị ung thư tụy

Các phương pháp điều trị chủ yếu bao gồm: 

• Phẫu thuật: hầu hết bệnh nhân ung thư tuyến tụy khi phát hiện bệnh đều đã ở giai đoạn cuối, không thể phẫu thuật triệt để bệnh nhưng có thể giúp người bệnh đỡ ngứa, vàng da. Từ đó cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Đối với những bệnh nhân có khối ung thư tụy đã được loại bỏ hoàn toàn bằng phẫu thuật, tỷ lệ sống còn 5 năm là 20 - 30%. 
• Xạ trị: đây là phương pháp điều trị sử dụng tia năng lượng cao nhắm vào khối u để tiêu diệt các tế bào ung thư hoặc để ngăn không cho khối u phát triển. Nếu không thể phẫu thuật thì xạ trị là phương án thứ 2 có thể dùng cho bệnh nhân ung thư tuyến tụy để giảm nhẹ triệu chứng đau đớn, vàng da. Đối với ung thư tụy, xạ trị thường được dùng kết hợp với hóa trị liệu. 
• Hóa trị: đây là phương pháp điều trị hỗ trợ cho xạ trị hoặc áp dụng nếu xạ trị và phẫu thuật không còn thích hợp bởi tình trạng bệnh nhân đã diễn biến nghiêm trọng hơn. Khi đó, hóa trị đóng vai trò giúp người bệnh ung thư tuyến tụy kéo dài sự sống, giảm đau đớn, khó chịu khi bước vào giai đoạn cuối. 

Khi đang trong quá trình điều trị, bệnh nhân cũng cần thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh để đánh giá xem kích thước các khối u có thay đổi. Nếu đang hóa trị mà khối u vẫn phát triển, có thể là do ung thư đã đề kháng với liệu pháp này và bác sĩ sẽ xem xét một kế hoạch điều trị thay thế cho người bệnh. Ngoài ra, bệnh nhân ung thư tụy còn có thể điều trị bệnh theo các phương pháp trên kết hợp với Đông y để kéo dài sự sống và cải thiện triệu chứng bệnh. 

Phòng ngừa bệnh ung thư tụy

Kiểm soát cân nặng giúp phòng ngừa một số loại ung thư trong đó có ung thư tụy

Hiện nay, các nhà nghiên cứu và bác sĩ vẫn chưa tìm ra được nguyên nhân gây ra ung thư tuyến tụy. Do đó, không có biện pháp phòng ngừa nào cho ung thư tụy. Tuy nhiên, việc giảm thiểu các yếu tố nguy cơ mắc bệnh là rất quan trọng. Một số thay đổi về lối sống và chế độ sinh hoạt thường ngày có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh. Cụ thể:

• Bỏ hút thuốc lá: thuốc lá là một trong những nguyên nhân khiến con người có nguy cơ mắc một số loại ung thư, bao gồm cả ung thư tuyến tụy.
• Uống ít rượu bia, nước ngọt: rượu bia có thể làm tăng nguy cơ bị viêm tụy mạn tính và có thể dẫn đến ung thư tuyến tụy nếu tiêu thụ quá nhiều. 
• Hạn chế các thức ăn chứa nhiều dầu mỡ, chất béo, thức ăn chứa nhiều đường.
• Duy trì cân nặng hợp lý: thừa cân hoặc béo phì là yếu tố nguy cơ hàng đầu của một số loại ung thư trong đó có ung thư tụy.
• Thường xuyên thể dục thể thao và xây dựng chế độ tập luyện phù hợp với sức khỏe của bản thân. 

Với những thông tin cơ bản về giai đoạn và phương pháp điều trị ung thư tụy trên đây giúp bạn hiểu rõ hơn phần nào về căn bệnh này và có biện pháp áp dụng để có thể giành giật sự sống dễ dàng hơn nếu không may mắc phải căn bệnh này. 

Các chuyên gia luôn khuyến khích mọi người nên tầm soát ung thư định kỳ 1 - 2 lần/năm để phát hiện sớm, góp phần hỗ trợ điều trị và tăng tỷ lệ thành công. Thói quen này giúp ích hiệu quả cho quá trình ngăn chặn nguy cơ mắc bệnh ung thư tuyến tụy đồng thời sàng lọc bệnh sớm để việc chữa trị không ở giai đoạn quá muộn.