Bệnh viêm phế quản: Triệu chứng và cách điều trị, phòng tránh nguy cơ tái phát

Tìm hiểu về bệnh viêm phế quản là gì?

Phế quản thuật ngữ y học chỉ một ống dẫn khí nằm trong hệ hô hấp dưới của cơ thể con người. Đây là cơ quan nối tiếp bên dưới khí quản, sau đó nó phân thành các nhánh nhỏ sâu bên trong phổi và hình thành nên cây phế quản. Nhiệm vụ quan trọng của phế quản chính là dẫn khí vào phổi.

Vậy bệnh viêm phế quản là gì? Đây là tình trạng viêm niêm mạc ống phế quản. Các tổn thương này gây ra hàng loạt các triệu chứng bên ngoài, trong đó điển hình nhất các cơn ho và ho có đờm.

Viêm phế quản là tình trạng viêm niêm mạc ống phế quản

Để thuận tiện trong công tác điều trị, bệnh viêm phế quản được chia thành 2 thể cấp tính và mãn tính. Cụ thể:

• Viêm phế quản cấp tính: Tình trạng viêm nhiễm chỉ xảy ra ở niêm mạc phế quản. Thông thường, nguyên nhân gây bệnh là do vi rút.
• Viêm phế quản mãn tính: Là giai đoạn phát triển xấu đi của viêm phế quản cấp tính.Lúc này ống phế quản sẽ liên tục bị kích thích, từ đó dẫn đến các biến chứng nguy hiểm, nhất là phổi tắc nghẽn mãn tính. Viêm phế quản mãn tính thường xuất hiện trong thời gian dài (từ vài tháng đến vài năm). Mức độ ảnh hưởng đến sức khỏe ở giai đoạn mãn tính nghiêm trọng hơn cấp tính nhiều lần.

Nguyên nhân gây bệnh viêm phế quản

Hơn 90% các trường hợp viêm phế quản hiện nay khởi phát do sự tấn công của vi rút. Ngoài ra, bệnh cũng có thể hình thành do hiện tượng nhiễm trùng vi khuẩn.

Một số nguyên nhân gây viêm phế quản phổ biến khác là:

• Tác động của môi trường: Ô nhiễm không khí, bụi bẩn, khói thuốc… là những tác nhân phổ biến gây tổn thương đường hô hấp và viêm phế quản.
• Sức đề kháng kém: Hệ thống miễn dịch của con người tổn thương là điều kiện thuận lợi để vi rút tấn công gây bệnh. Đặc biệt, nếu đang mắc phải bệnh lý khác như cảm lạnh… bạn sẽ có nguy cơ cao mắc bệnh lý này. Thông thường, đối tượng mắc viêm phế quản do nguyên nhân này chủ yếu là trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ và người cao tuổi.
• Ảnh hưởng của công việc: Những người làm việc trong môi trường chứa chất kích thích đến phổi là đối tượng có nguy cơ mắc bệnh viêm phế quản cao hơn những người khác. Họ thường là thợ cơ khí, thợ may hoặc công nhân của các nhà máy sản xuất hóa chất, thải nhiều khói bụi trong quá trình sản xuất.
• Bệnh lý trào ngược dạ dày: Theo các bác sĩ, bệnh trào ngược dạ dày hoàn toàn có thể gây ra viêm phế quản nếu như người bệnh không can thiệp kịp thời. Nguyên nhân là do sự lặp lại của các cơn ợ nóng, ợ chua gây kích thích vùng cổ họng.

Môi trường sống ô nhiễm, nhiều khói bụi là nguyên nhân hàng đầu gây viêm phế quản ở trẻ em và người lớn

Triệu chứng, dấu hiệu của bệnh viêm phế quản

Khi mắc viêm phế quản, người bệnh sẽ gặp phải các triệu chứng đặc trưng như sau:

• Ho: Ho là triệu chứng của bệnh viêm phế quản nổi bật nhất. Tuy nhiên lại không phải là dấu hiệu đặc trưng của bệnh do nó cũng là triệu chứng của nhiều loại bệnh về đường hô hấp khác. Dựa trên tiếng ho, bác sĩ hoàn toàn có thể phán đoán được người bệnh đang viêm phần nào của đường hô hấp. Khi mắc viêm phế quản, người bệnh có thể ho khan, ho có đờm hoặc là ho thành từng tiếng rời rạc.
• Sốt: Người bệnh viêm phế quản thường có biểu hiện sốt nhẹ, sốt cao. Cơn sốt này có thể diễn ra thành từng cơn hoặc liên tục kéo dài. Tuy nhiên, cũng có số trường hợp bệnh nhân không xảy ra triệu chứng này.
• Tiết đờm: Đờm tiết ra ở đường hô hấp chính là sản phẩm của phản ứng viêm. Màu sắc đờm của người bệnh viêm phế quản có thể là màu xanh, vàng hoặc trắng.
• Thở khò khè: Do lòng phế quản bị thu hẹp đáng kể nên thành phế quản bị phù nề, co thắt cơ trơn phế quản… Điều này khiến không khí qua khe hẹp ở phế quản sẽ phát ra tiếng khò khè. Tiếng thở khò khè của bệnh nhân viêm phế quản khác với người bệnh hen phế quản. Cụ thể, khi chúng ta thử với thuốc khí dung thì bệnh sẽ không đáp ứng hoặc là đáp ứng kém hơn hẳn so với hen phế quản.

Một số triệu chứng viêm phế quản khác mà người bệnh viêm phế quản cũng có thể gặp phải bao gồm:

• Thở nhanh, khó thở.
• Xuất hiện Rale ẩm.
• Đờm di chuyển trong lòng ống phế quản từ đó tạo thành tiếng khi không khi lưu thông.
• Có sự thay đổi về tỷ lệ bạch cầu đa nhân trung tính.

Viêm phế quản ở trẻ em khiến bé ho liên tục

Các yếu tố tăng nguy cơ mắc bệnh viêm phế quản

Theo các chuyên gia, bác sĩ một số yếu tố chính làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm phế quản chính là:

• Người hút hoặc thường xuyên phải ngửi khói thuốc lá: Đây được coi là yếu tố hàng đầu làm khởi phát bệnh.
• Người có sức đề kháng kém: Khi cơ thể bị mắc phải một bệnh lý cấp tính hoặc mãn tính nào đó làm tổn thương đến hệ miễn dịch cũng rất dễ bị viêm phế quản. Ngoài ra người lớn tuổi, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ cũng là đối tượng có sức đề kháng kém nên rất dễ mắc bệnh này.
• Người thường xuyên phải tiếp xúc với chất kích thích: Nếu phải thường xuyên làm việc trong một môi trường chứa các chất kích thích tới phổi, bạn có khả năng cao mắc viêm nhiễm đường hô hấp. Chẳng hạn như ngành dệt may, cơ khí hoặc sản xuất hóa chất độc hại.
• Bệnh nhân trào ngược dạ dày: Theo các bác sĩ, sự lặp đi lặp lại các cơn ợ nóng, ợ chua hoàn toàn có thể gây kích thích cổ họng từ đó làm tăng nguy cơ bị viêm phế quản.

Viêm phế quản có biến chứng nguy hiểm không?

Viêm phế quản là bệnh lý liên quan đến hệ hô hấp rất nguy hiểm, nó có khả năng cao biến chứng dẫn đến bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính và suy hô hấp nếu không được điều trị tốt. Nghiêm trọng hơn, bệnh lý này còn có thể tiến triển thành bệnh ung thư phế quản, ung thư phổi hoặc lao phổi. Đây đều là những căn bệnh cực kỳ nguy hiểm, đe dọa trực tiếp tính mạng của người bệnh. Bên cạnh đó, việc điều trị dứt điểm viêm phế quản mạn tính cũng rất khó khăn, vì lúc này khả năng hô hấp của người bệnh lúc đó đã bị suy giảm đáng kể.

Viêm phế quản ở trẻ sơ sinh cũng rất nguy hiểm. Bởi đây là đối tượng có sức đề kháng kém, hệ hô hấp chưa được hoàn thiện. Do đó khi bị tác nhân gây bệnh tấn công, nếu không can thiệp điều trị kịp thời, bé có nguy cơ cao phải đối mặt với biến chứng nguy hiểm, thậm chí ảnh hưởng đến tính mạng.

Viêm phế quản ở trẻ sơ sinh và cả người lớn nếu không điều trị kịp thời sẽ gây nhiều biến chứng nguy hiểm

Chính vì vậy, người mắc bệnh viêm phế quản cấp tính hay mãn tính đều không nên chủ quan. Hãy thường xuyên đi khám và tuân thủ tuyệt đối phác đồ điều trị của bác sĩ để có thể hạn chế tối đa nguy cơ gặp biến chứng nguy hiểm.

Phương pháp chẩn đoán bệnh viêm phế quản

Bác sĩ có thể chẩn đoán được viêm phế quản cấp tính thông qua việc kiểm tra, xem xét mức độ phát triển của các triệu chứng và khám sức khỏe. Một ống nghe để nghe âm thanh thở của người bệnh sẽ được sử dụng để phát hiện ra các âm thanh bất thường khác ở trong phổi.

Ngoài ra, các xét nghiệm khác cũng có thể được bác sĩ chỉ định để chẩn đoán bệnh bao gồm:

• Chụp X-quang phổi.
• Đo phế dung: Là bài kiểm tra đánh giá chức năng phổi. Nó đo lượng không khí mà phổi có thể giữ được đồng thời kiểm tra tốc độ đẩy không khí ra khỏi phổi. Ngoài ra, xét nghiệm này cũng giúp bác sĩ xác định bệnh chính xác bệnh hen suyễn hoặc một số vấn đề về hô hấp khác.
• Xét nghiệm đờm: Giúp bác sĩ xác định xem có sự xuất hiện của vi khuẩn hoặc virus trong đờm hay không, từ đó xác định tác nhân gây bệnh.
• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu giúp gợi ý nhiễm trùng nếu bạch cầu tăng, đồng thời gợi ý virus nếu bạch cầu không tăng. Bên cạnh đó, phương pháp chẩn đoán này cũng giúp xem xét các yếu tố viêm và các chỉ điểm quan trọng khác.

Điều trị bệnh viêm phế quản

Đối với các trường hợp mắc viêm phế quản cấp tính, bác sĩ sẽ chỉ định cho bệnh nhân sử dụng một số loại thuốc nhằm làm giảm các triệu chứng, bao gồm:

• Thuốc kháng sinh: Thuốc kháng sinh là nhóm thuốc tác dụng mạnh để điều trị nhiễm khuẩn. Tuy nhiên, cũng có những bệnh nhân viêm phế quản cấp tính do vi rút, vì vậy loại thuốc này không có khả năng điều trị trong trường hợp này. Nếu xác định được nguyên nhân gây bệnh là do nhiễm khuẩn, bác sĩ vẫn có thể chỉ định thuốc kháng sinh tùy tình trạng của từng bệnh nhân.
• Thuốc ho: Nếu người bệnh bị ho quá nhiều sẽ khiến cho cổ họng và phế quản bị tổn thương nghiêm trọng và không thể ngủ được bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng tới thuốc giảm ho.
• Một số loại thuốc khác: Nếu người bệnh viêm phế quản bị dị ứng, hen suyễn hoặc mắc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD), bác sĩ thường chỉ định thêm một ống thuốc hít hoặc một số loại thuốc khác để giảm tình trạng viêm và làm giãn các phế quản.

Thuốc long đờm acetylcystein hỗ trợ điều trị viêm phế quản

Trường hợp bị viêm phế quản mãn tính, người bệnh nên tiến hành phục hồi chức năng. Liệu pháp này sẽ thiết kế một chương trình tập thể dục khoa học để giúp bạn điều hòa hơi thở đồng thời giảm các triệu chứng do viêm phế quản gây ra và nâng cao sức khỏe.

Cách giúp phòng ngừa bệnh viêm phế quản hiệu quả

Để giúp giảm nguy cơ biến chứng cũng như phòng ngừa hiệu quả bệnh viêm phế quản, bạn có thể thực hiện theo các cách sau:

• Không hút thuốc lá và tránh xa khói thuốc lá
• Uống nhiều nước mỗi ngày.
• Tiêm đủ các loại vắc xin cần thiết để bảo vệ sức khỏe cũng như tránh bị cảm cúm và một số tác nhân gây viêm phổi
• Rửa tay với nước sát khuẩn thường xuyên để giảm nguy cơ mắc bệnh.
• Hạn chế tiếp xúc với những người đang bị cảm lạnh hoặc cúm nếu như bạn đang gặp phải vấn đề về sức khỏe.
• Đeo khẩu trang y tế mỗi khi ra ngoài. Nếu bị COPD, bạn nên đeo khẩu trang tại cả nơi làm việc nếu môi trường đó có nhiều khói bụi hoặc cả khi ở nơi đông người.

Viêm phế quản có lây không?

Viêm phế quản có lây không có lẽ đang là thắc mắc của rất nhiều người. Một trong những nguyên nhân hàng đầu khiến bệnh này trở nên nguy hiểm và phổ biến hơn đó chính là khả năng lây lan cực cao. Theo các chuyên gia, loại virus hợp bào làm khởi phát bệnh viêm phế quản rất dễ phát tán, lây lan nhanh qua không khí. Thậm chí, trong trường hợp chúng ta không kiểm soát chặt chẽ, virus hợp bào có thể trở thành một bệnh dịch.

Căn bệnh viêm phế quản có thể lây lan theo 2 con  đường chính là:

• Tiếp xúc trực tiếp giữa người với người: Người bình thường khi tiếp xúc trực tiếp với người bệnh viêm phế quản có thể nhiễm bệnh. Virus hợp bào lây lan từ người sang người thông qua con đường dịch tiết đường hô hấp.
• Lây lan qua các vật dụng cá nhân: Nếu dùng chung vật dụng cá nhân với bệnh nhân viêm phế quản thì bạn có nguy cơ mắc bệnh rất cao. Các vật dụng cá nhân này thường là khăn mặt, bát, chén, bàn chải… Các nghiên cứu của nhiều nhà khoa học đã chỉ ra rằng, virus hợp bào có khả năng sống sót lên đến vài tiếng đồng hồ trên các đồ dùng cá nhân kể trên. Do vậy, việc để đồ vật cá nhân của người bệnh chạm vào tay, vào miệng, mũi, mắt đều có thể khiến bạn lây virus gây bệnh.

Virus hợp bào gây bệnh viêm phế quản lây lan từ người sang người thông qua con đường dịch tiết đường hô hấp

Do có khả năng lây lan nhanh, người bệnh viêm phế quản cần phát hiện và can thiệp điều trị từ sớm để bảo vệ sức khỏe cho bản thân cũng như những người xung quanh. Đa số người bệnh thường lựa chọn kháng sinh đề điều trị. Tuy nhiên biện pháp này chỉ kiểm soát được tình trạng nhiễm trùng do vi khuẩn đồng thời khả năng phục hồi vùng phế quản bị tổn thương không cao. Thêm vào đó, việc dùng kháng sinh hoàn toàn có thể gây ra nhiều tác dụng phụ ảnh hưởng đến sức khỏe của người bệnh.

Chế độ chăm sóc cho người bệnh viêm phế quản nhanh bình phục

Ngoài nguyên nhân, triệu chứng, cách chẩn đoán và điều trị, bạn cũng nên nắm được chế độ chăm sóc cho người bệnh viêm phế quản.

Viêm phế quản kiêng ăn gì?

Viêm phế quản kiêng ăn gì là vấn đề được nhiều người bệnh quan tâm. Theo các bác sĩ, những người mắc bệnh này cần cố gắng hạn chế dung nạp những thực phẩm sau:

• Đồ chiên rán: Các loại thực phẩm chiên rán, chẳng hạn như khoai tây, thịt,… là nguyên nhân hàng đầu khiến bệnh nhân viêm phế quản xuất hiện tình trạng khó thở khi ho, nhất là những người có triệu chứng ho kèm đờm đặc. Do đó chúng làm người bệnh cảm thấy đau đớn nhiều hơn ở vòm họng khi ho.
• Thực phẩm giàu chất béo: Chất béo không chỉ gây ra sự mất cân đối về cân nặng mà còn là nguyên nhân làm tăng chất dịch nhầy ho ra đờm, từ đó gây ra triệu khó thở của người bệnh viêm phế quản.
• Thực phẩm quá mặn: Trong quá trình điều trị viêm phế quản, bác sĩ cũng khuyên bạn không nên ăn mặn. Bởi việc ăn mặn sẽ khiến lượng dịch nhầy trong cổ họng tiết ra nhiều hơn. Từ đó các cơn ho triệu chứng diễn ra với tần suất dày đặc hơn, đau và ngứa hơn.
• Đường tinh chế: Đường tinh chế có hầu hết trong bánh kẹo, chocolate, trái cây đóng hộp và cả sữa có đường. Chúng có thể gây ảnh hưởng đến quá trình điều trị viêm phế quản. Bởi người bệnh ăn nhiều đường tinh chế thường dư thừa lượng đường cần thiết, từ đó làm tăng cảm giác khó thở khi ho. 
• Thực phẩm cay nóng: Thực phẩm cay nóng chắc chắn sẽ khiến niêm mạc họng bị kích thích và gây ho nhiều hơn. Nguy hiểm hơn, tình trạng kích ứng ở niêm mạc họng nếu kéo dài lâu ngày sẽ dẫn đến viêm loét, nhiễm trùng và các biến chứng viêm phế quản cực kỳ nguy hiểm.
• Thực phẩm có vị chua chát: Những loại thực phẩm chua chát như dưa muối, sung,...sẽ làm đờm đặc quánh, kết dính, khó khạc nhổ ra ngoài gây khó chịu ở cổ họng.

Người bệnh viêm phế quản cấp tính và mạn tính nên kiêng đồ ăn cay nóng

Viêm phế quản nên ăn gì?

Để điều trị hiệu quả bệnh viêm phế quản, ngoài sử dụng các loại thuốc thì việc bổ sung các thực phẩm dinh dưỡng, phù hợp hàng ngày cũng đóng vai trò rất quan trọng. Nếu đang băn khoăn về vấn đề viêm phế quản nên ăn gì, bạn có thể tham khảo một số loại thực phẩm tốt sau đây:

• Trái cây và rau xanh: Đây là loại thực phẩm vô cùng cần thiết cho sức khỏe con người. Bởi trái cây, rau xanh có chứa thành phần chống oxy hóa, các nhóm dưỡng chất, vitamin giúp tăng cường sức đề kháng cho cơ thể. Đây cũng là những dưỡng chất quan trọng giúp cải thiện tình trạng bị viêm phế quản ở người lớn và cả trẻ em. Do vậy, khi bị viêm phế quản, người bệnh nên ăn những loại trái cây đa màu sắc, các loại quả họ cam quýt như: cam, quýt, bưởi,… Bên cạnh đó, hãy tăng cường dung nạp các thức ăn được chế biến từ súp lơ xanh, nho, táo, cà chua, ớt chuông, bí đỏ,… để có thể cung cấp đa dạng nguồn vitamin cho cơ thể. 
• Nước: Người bệnh viêm phế quản phải đảm bảo cơ thể luôn đủ nước mỗi ngày. Bởi vì, nước sẽ giúp làm giảm chất nhầy trong cơ thể đồng thời làm chúng thoát ra ngoài một cách dễ dàng hơn. Đặc biệt, khi bị viêm phế quản, các triệu chứng như sốt sẽ xuất hiện thường xuyên khiến cơ thể thường bị mất nước nên việc bổ sung nước là rất cần thiết. Các bác sĩ khuyên bạn nên uống nước ấm thay vì nước lạnh hoặc quá nóng để tránh kích thích khu vực bị sưng, viêm. 
• Mật ong: Mật ong được xem là một vị thuốc quý giúp kháng viêm. Khi bị viêm phế quản bạn hãy sử dụng nguyên liệu này bằng nhiều cách như pha với nước chanh ấm, pha với trà gừng hoặc nấu với trứng gà để ăn hoặc uống mỗi ngày. Trong mật ong nguyên chất có chứa chất kháng viêm tự nhiên giúp làm dịu đi sự kích thích của các chất nhầy  từ đó cải thiện hiệu quả tình trạng viêm.
• Súp gà, canh gà: Theo các nghiên cứu đến từ Đại học Nebraska từ năm 2000, súp gà có tác dụng cực tốt trong việc hạn chế sự di chuyển của các tế bào bạch cầu chống nhiễm trùng. Điều này có nghĩa các bệnh nhân bị viêm phế quản nếu thường xuyên ăn súp gà, canh gà sẽ giảm cảm giác đau họng, giúp long đờm và thông phế quản. Bên cạnh đó, súp gà cũng là món ăn lỏng nên dễ dàng hấp thu hơn vào cơ thể người bệnh hơn khi họ đang mệt mỏi, khó chịu. Để đạt được hiệu quả dinh dưỡng tốt nhất, bạn nên bổ sung nước và các rau củ quả được nấu kèm bên trong món súp.

Viêm phế quản là căn bệnh hoàn toàn có thể phòng ngừa và điều trị khỏi nếu không may mắc phải. Điều quan trọng nhất là khi phát hiện những triệu chứng ban đầu của bệnh, bạn cần tới cơ sở y tế uy tín để thăm khám và nhận phác đồ điều trị phù hợp. Trường hợp trì hoãn chữa trị, bệnh viêm phế quản hoàn toàn có thể tiến triển nặng và gây ra các biến chứng nguy hiểm như phổi tắc nghẽn mãn tính, suy hô hấp, ung thư phế quản.