Xuất huyết não thất: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Xuất huyết não thất là gì?

Xuất huyết não thất hay chảy máu não thất là tình trạng mạch máu ở vùng mầm quanh não thất bị vỡ và máu tràn vào nhu mô tiếp giáp với não thất hoặc chảy một phần lớn bên trong não thất. Tình trạng này có được gọi là đột quỵ xuất huyết não, có thể đe dọa đến tính mạng của người bệnh. 

Xuất huyết não thất có thể gặp ở cả người lớn và trẻ em, đặc biệt là trẻ sinh non trước 33 tuần tuổi có nguy cơ xảy ra cao hơn. Bởi vì, trẻ sinh non có thể trạng kém, cơ thể chưa phát triển toàn diện khiến trẻ dễ mắc các vấn đề sức khỏe. 

Mức độ xuất huyết não được phân loại theo 4 cấp độ: 

• Độ I: Xuất huyết giới hạn ở vùng mầm
• Độ II: Xuất huyết không kèm giãn não thất
• Độ III: Xuất huyết kèm giãn tâm thất, >50% tâm thất
• Độ IV: Xuất huyết não thất kèm xuất huyết trong nhu mô

Người bệnh bị xuất huyết độ III và độ IV là mức độ nghiêm trọng

Xuất huyết não thất là tình trạng mạch máu vùng mầm quanh não thất bị vỡ và máu tràn vào nhu mô

Nguyên nhân gây ra tình trạng xuất huyết não thất

Nguyên nhân chảy máu não thất ở trẻ sơ sinh và người lớn khác nhau. Dưới đây là một số nguyên nhân chính gây ra tình trạng xuất huyết não thất. 

Nguyên nhân gây bệnh ở trẻ sơ sinh

Xuất huyết não thất có nguy cơ cao xảy ra ở trẻ sinh non và chỉ số cân nặng thấp. Ở trẻ sinh non, chảy máu não thường phát sinh từ vùng mầm. Ở trẻ đủ tháng thường khởi phát từ đám rối mạch mạc. Nguyên nhân gây bệnh ở trẻ sinh non có sự khác biệt so với trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ hoặc người lớn. 

Nguyên nhân chủ yếu gây ra xuất huyết não thất ở trẻ sơ sinh là do quá trình tưới máu của các cấu trúc tế bào mỏng manh trong não vẫn đang phát triển, hệ tuần hoàn não chưa phát triển hoàn toàn, dễ dẫn đến thiếu máu cục bộ do thiếu oxy. Tình trạng thiếu máu có thể làm tế bào chết, phá vỡ các thành mạch máu và cuối cùng dẫn đến chảy máu. 

Có thể hiểu, xuất huyết là một dấu hiệu của chấn thương, có nguy cơ dẫn đến chấn thương nghiêm trọng hơn. Phần lớn các trường hợp xuất huyết não thường xảy ra sau 72 giờ sau sinh. Nguy cơ tăng lên khi sử dụng các phương pháp oxy hóa màng ngoài cơ thể ở trẻ sinh non hoặc trẻ bị nhiễm trùng virus cytomegalo bẩm sinh. 

Trẻ sinh non có nguy cơ cao bị chảy máu não thất

Nguyên nhân xuất huyết não thất ở người lớn

Xuất huyết não thất ở người lớn thường có nguyên nhân chính đến từ chấn thương vật lý hoặc tăng huyết áp gây ra đột quỵ xuất huyết.

Những đối tượng có nguy cơ cao bị xuất huyết não thất

Trẻ sinh non trước 33 tuần tuổi là nhóm đối tượng có nguy cơ bị xuất huyết não thất cao. Trong đó, phần lớn các trường hợp đều được phát hiện trong quá trình sàng lọc siêu âm cho trẻ sơ sinh sinh non hoặc nhẹ cân. Các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh chủ yếu liên quan đến quá trình mang thai của mẹ như: 

• Tuổi thai nhỏ hơn 32 tuần
• Mẹ không sử dụng steroid trước sinh
• Xuất huyết trước khi sinh ở mẹ
• Viêm màng ối ở mẹ

Ngoài ra, có một số trường hợp ở trẻ sơ sinh vừa chào đời cũng tăng nguy cơ chảy máu não thất như: 

• Cân nặng khi sinh nhỏ hơn 1,5kg
• Nhiễm trùng huyết sớm
• Hạ huyết áp 
• Thiếu oxy máu
• Tăng CO2 trong máu
• Hội chứng suy hô hấp
• Thông khí áp lực dương khi sinh
• Sử dụng máy thời trong thời gian dài
• Tràn khí màng phổi
• Co giật
• Ống động mạch con mở
• Tần suất hút nội khí quản cao hơn bình thường
• Tiểu cầu giảm

Trẻ sinh non và nhẹ cân là đối tượng có khả năng mắc bệnh

Xem thêm:

• Sinh non - Đẻ non: Nguyên nhân, biểu hiện và cách phòng tránh
  

Những triệu chứng của xuất huyết não thất

Chảy máu não thất có thể không có triệu chứng, ở trẻ sinh non thường xuất hiện một số biểu hiện sau: 

• Ngừng thở
• Huyết áp và nhịp tim thay đổi
• Ngủ quá nhiều
• Thóp phồng
• Giảm trương lực cơ
• Giảm phản xạ
• Co giật hoặc cơ thể có những chuyển động bất thường khác

Đối với người lớn, xuất huyết não thất có thể có những triệu chứng như yếu liệt cơ thể, đau đầu đột ngột, choáng váng, méo mặt,... 

Thóp phồng là một trong những  triệu chứng của chảy máu não thất ở trẻ

Một số biến chứng của xuất huyết não thất

Xuất huyết não thất có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, một số biến chứng thường gặp như: 

• Não úng thủy ở trẻ sơ sinh
• Bệnh lý hoại tử trắng quanh não thất
• Bệnh nhuyễn chất trắng quanh não thất
• Bại não
• Co giật
• Suy giảm phát triển thần kinh

Các phương pháp chẩn đoán xuất huyết não

Bác sĩ có thể chẩn đoán xuất huyết não thất bằng cách kết hợp khám thần kinh, nghe nhịp tim, đo huyết áp, chẩn đoán hình ảnh và các xét nghiệm khác. Một số phương pháp chẩn đoán thường được áp dụng bao gồm: 

• Siêu âm đầu: Thường được khuyến nghị cho trẻ sinh trước tuần 30, việc kiểm tra được thực hiện một lần khi trẻ được 7-14 ngày tuổi. Siêu âm đầu được thực hiện khi bé đột nhiên xấu đi, đặc biệt trong tuần đầu tiên. 
• Chụp cắt lớp vi tính (CT scan): Chụp CT não là xét nghiệm để đánh giá nhanh khi người bệnh bị đau đầu đột ngột hoặc các triệu chứng giống xuất huyết não thất. 
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): MRI có thể chẩn đoán xuất huyết não thất và các bệnh lý đột quỵ não. 
• Xét nghiệm sinh hóa máu: Các xét nghiệm máu giúp đánh giá tình hình nhiễm trùng và các bệnh lý khác. 

Chụp cộng hưởng từ (MRI) giúp chẩn đoán bệnh chính xác

Phương pháp điều trị xuất huyết não thất

Điều trị xuất huyết não thường dựa vào mục tiêu cụ thể như: 

• Điều trị nguyên nhan cơ bản gây xuất huyết
• Điều trị biến chứng não úng thủy nếu tắc nghẽn
• Ngăn ngừa bệnh tái phát
• Phục hồi khả năng vận động

Người bệnh bị chảy máu thất trái cần được theo dõi và điều trị nội trú tại bệnh viện hoặc có vấn đề rối loạn ý thực phải cấp cấp để được theo dõi liên tục. Bác sĩ sẽ chú ý đến áp lực nội sọ, huyết áp và tình trạng đông máu. Trong trường hợp nghiêm trọng, có thể cần dẫn lưu não thất bên ngoài để duy trì áp lực nội sọ và loại bỏ xuất huyết trong não thất, trong trường hợp nặng phải phẫu thuật mở hộp sọ. 

Ngoài ra, người bệnh cần điều trị phục hồi chức năng trong thời gian dài, bao gồm:

• Vật lý trị liệu
• Trị liệu ngôn ngữ hoặc các hình thức giao tiếp thay thế
• Trị liệu nghề nghiệp
• Thay đổi thói quen sinh hoạt để giảm nguy cơ xuất huyết khác

Người bệnh cần được can thiệp điều trị kịp thời để không gây biến chứng nguy hiểm

Xây dựng chế độ sinh hoạt và phòng ngừa bệnh

Việc xây dựng chế độ sinh hoạt, dinh dưỡng khoa học và hợp lý góp phần trong quá trình điều trị bệnh. Đồng thời, chế độ phù hợp giúp ngăn ngừa biến chứng, nguy cơ tái phát và phòng ngừa bệnh. 

Xây dựng chế độ sinh hoạt khoa học

Chế độ sinh hoạt lành mạnh cho người bệnh xuất huyết não: 

• Uống đủ nước mỗi ngày, từ 1,5-2 lít nước/ngày. 
• Bỏ thuốc lá, rượu bia và các chất kích thích
• Duy trì cân nặng ở mức ổn định
• Giữ tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng
• Người bệnh nếu mất khả năng vận động, người thân bên xoay trở người bệnh tại giường hoặc tập vận động để tránh teo cơ, cứng khớp. 
• Theo dõi phát hiện những triệu chứng mới, nếu bệnh tiến triển nặng cần thông báo ngay với bác sĩ có phương án điều trị phù hợp. 

Xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học và cân bằng: 

• Bổ sung nhiều trái cây, rau xanh,... vào bữa ăn mỗi ngày. 
• Nên sử dụng dầu thực vật như dầu đậu nành, dầu oliu, dầu hướng dương,...
• Nên chế biến thức ăn bằng phương pháp luộc, hấp, hạn chế chiên xào
• Có thể bổ sung các loại thực phẩm giàu omega-3 như cá hồi, cá trích, cá thu, cá mòi,... 
• Không ăn mặn, hạn chế muối và nước mắm trong khẩu phần ăn
• Tránh sử dụng đồ ăn và đồ uống có đường, thức uống có ga. 
• Hạn chế sử dụng thực phẩm chế biến sẵn như gà rán, khoai tây, thịt xông khói, xúc xích,... 

Trong quá trình điều trị, chế độ dinh dưỡng của người bệnh có thể trao đổi với chuyên gia dinh dưỡng để đảm bảo chế độ ăn uống phù hợp với tình trạng bệnh. 

Xây dựng chế độ sinh hoạt và ăn uống khoa học, cân bằng

Phương pháp phòng ngừa xuất huyết não

Mặc dù xuất huyết não không thể phòng ngừa hoàn toàn, tuy nhiên có thể hạn chế nguy cơ mắc bệnh dựa vào một số biện pháp sau: 

• Trong giai đoạn trước sinh, điều trị corticosteroid cho phụ nữ có nguy cơ sinh non từ 24-33 tuần sẽ làm giảm nguy cơ xuất huyết não trong giai đoạn sơ sinh của trẻ. 
• Đối với phụ nữ đang sử dụng thuốc có nguy cơ chảy máu nên bổ sung vitamin K trước khi sinh
• Trong thời gian mang thai, mẹ bầu nên thăm khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường, đánh giá nguy cơ sinh non và có hướng điều trị phù hợp. 

• Người lớn nến có chấn thương cần chú ý theo dõi các dấu hiệu như đau đầu dữ dội, nói đớ, hôn mê, yếu liệt,... Nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường cần thông báo với bác sĩ để có thể chẩn đoán và điều trị bệnh sớm. 
• Khám sức khỏe định kỳ 6 tháng/lần để phát hiện sớm những bệnh lý như tăng huyết áp, tiểu đường, thiếu máu cục bộ, rung nhĩ, van tim,... 

Thăm khám sức khỏe định kỳ tại BVĐK Phương Đông

Xuất huyết não thất là một trong những tình trạng y tế nghiêm trọng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe, thậm chí là tính mạng. Việc phát hiện và can thiệp điều trị sớm giúp người bệnh nhanh chóng cải thiện tình trạng bệnh, ngăn ngừa biến chứng, hạn chế nguy cơ tái phát. 

Qua bài viết này của Bệnh viện Đa khoa Phương Đông, hy vọng đã cung cấp những thông tin hữu ích về xuất huyết não thất. Nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào cần nhanh chóng đến bệnh viện để được thăm khám, chẩn đoán và điều trị. 

Nếu Quý khách có bất kỳ thắc mắc nào về xuất huyết não thất có thể liên hệ Bệnh viện Đa khoa Phương Đông qua Hotline 1900 1806 hoặc Đặt lịch khám để được nhân viên tư vấn nhanh chóng.