Hướng dẫn cách vệ sinh rốn cho trẻ sơ sinh tại nhà an toàn và hiệu quả

Vì sao phải vệ sinh rốn cho trẻ sơ sinh

Dây rốn là bộ phận kết nối thai nhi với nhau thai trong tử cung của mẹ, có vai trò vận chuyển dinh dưỡng và oxy để nuôi dưỡng em bé. Chào đời, trẻ có khả năng thở và bú, dây rốn không còn cần thiết nên bác sĩ sẽ tiến hành cắt bỏ.

Bác sĩ tiến hành cắt bỏ dây rốn khi trẻ chào đời

Cuống rốn là phần sót lại sau khi cắt dây rốn ở phòng sinh, phần rốn này sẽ rụng trong 1 - 3 tuần. Thời gian rụng nhanh hay chậm phụ thuộc vào cơ địa, sức khỏe và cách vệ sinh rốn cho trẻ sơ sinh tại nhà của bố mẹ.

Một số yếu tố khác làm chậm rụng rốn ở trẻ sơ sinh:

• Sinh non.
• Lạm dụng chất sát khuẩn.
• Tác dụng phụ của thuốc kháng sinh.
• Nhiễm trùng rốn.
• Suy giảm miễn dịch ở trẻ.

Cha mẹ nên để cuống rốn rụng tự nhiên, không tự ý kéo để đảm bảo cuống sạch và khô, hạn chế nhiễm trùng. Thông thường, cuống rốn khô lại, lành sẽ có màu nâu, xám hoặc đen, khi rụng có thể xuất hiện dịch nhầy đục, máu đến khi lành.

Có nên vệ sinh rốn cho trẻ sơ sinh không? Câu trả lời là có, đây là bước quan trọng giúp ngăn ngừa vi khuẩn đi vào máu gây nhiễm trùng huyết hoặc uốn ván rốn. Nếu không được vệ sinh rốn đúng cách và điều trị kịp thời, sức khỏe và tính mạng trẻ có thể gặp nguy hiểm.

Nên vệ sinh rốn cho trẻ sơ sinh bằng gì?

Trước khi tìm hiểu cách vệ sinh rốn cho trẻ sơ sinh tại nhà, cha mẹ cần chuẩn bị dung dịch vệ sinh phù hợp với tình trạng rốn. Cụ thể như sau:

• Rốn bình thường, không nhiễm trùng: Không cần bôi gì, vệ sinh khô bằng gạc sạch sau khi tắm xong. Không băng rốn, để hở và mặc tã dưới rốn, để rụng tự nhiên.
• Rốn bị nhiễm trùng: Sử dụng nước muối sinh lý để vệ sinh phần rốn nhiễm trùng, bôi thêm dung dịch Milian hoặc Eosin khoảng 4 lần/ngày.

Lưu ý, cha mẹ tuyệt đối không sử dụng povidine (cồn đỏ) để vệ sinh rốn cho trẻ sơ sinh.

Vệ sinh cuống rốn cho trẻ sơ sinh bằng gì?

Cách vệ sinh rốn cho trẻ sơ sinh khi chưa rụng

Nhiễm trùng rốn hay uốn ván rốn là những biến chứng nguy hiểm, đe dọa đến tính mạng của trẻ nên cha mẹ cần được trang bị cách vệ sinh rốn cho trẻ sơ sinh tại nhà an toàn và hiệu quả. Sau đây là 5 bước vệ sinh rốn cho trẻ sơ sinh khi chưa rụng:

• Bước 1: Chuẩn bị dụng cụ vệ sinh rốn trẻ sơ sinh gồm tăm bông, cồn y tế 70 độ, hoặc nước muối sinh lý 0,9%, hoặc theo chỉ định của bác sĩ. Cha, mẹ cần rửa tay trước khi vệ sinh cho trẻ.
• Bước 2: Sử dụng bông hoặc gạc sinh thấm khô vùng rốn của trẻ sơ sinh.
• Bước 3: Dùng tăm bông hoặc miếng bông sạch đã tẩm dung dịch, tiến hành lau nhẹ từ trước sau đằng sau gốc rốn. Lưu ý thực hiện nhẹ nhàng, từ từ do màng thịt vẫn còn dính trên gốc rốn, có thể cầm nhẹ đầu cuống rốn để vệ sinh.
• Bước 4: Dùng bông hoặc gạc lau từ vùng gốc rốn đến vùng ngoài da quanh rốn, nên lau theo một chiều và không lau đi lau lại.
• Bước 5: Để rốn của trẻ sơ sinh khô hoàn toàn, không dùng phấn rôm hay thuốc để bôi vào rốn trẻ. Bỉm, quần nên mặc dưới rốn, đảm bảo quần áo mới sạch sẽ.

Hướng dẫn cách vệ sinh rốn cho trẻ sơ sinh khi chưa rụng

Cách vệ sinh rốn cho trẻ sơ sinh sau khi rụng

Sau khi cuống rốn rụng, cha mẹ có thể nhìn thấy rõ lỗ rốn của trẻ, bằng mắt thường quan sát được hạt màu đỏ hoặc chảy máu. Đây là hiện tượng bình thường, sẽ tự hết sau 1 tuần nên cha mẹ không cần quá lo lắng.

Để tình trạng nêu trên nhanh chóng thuyên giảm, không xảy ra biến chứng cha mẹ có thể tham khảo cách vệ sinh rốn cho trẻ sơ sinh sau khi rụng:

• Một, vệ sinh rốn cho trẻ sơ sinh bằng cồn 70 độ bằng cách làm sạch rốn và vùng quanh rốn, lau sạch rồi che rốn bằng gạc mỏng vô trùng hoặc để hở.
• Hai, không để rốn tiếp xúc với nước trong thời gian dài, khi tắm xong nên lau khô người và thấm hết nước trong rốn.
• Ba, ưu tiên quần áo rộng rãi, không ôm sát cơ thể để tránh vết thương bị xây xát, lâu hồi phục.
• Bốn, thận trọng khi thay tã, tránh để tã chà sát vào rốn gây tổn thương hoặc nhiễm trùng do nước tiểu, phân. Cha mẹ nên mặc tã, bỉm cho con dưới rốn, nới lỏng eo.
• Năm, da rốn của trẻ rất mong manh nên cha mẹ không tự ý bôi thuốc đỏ, chất lạ, lá thuốc dân gian, kháng sinh, bột chống hăm khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
• Sáu, không băng rốn quá chặt vì sẽ tạo điều kiện cho vi khuẩn tấn công, phát triển gây viêm sưng hoặc nhiễm trùng. Nên ưu tiên dùng băng gạc mỏng để che rốn, để hở rốn tiếp xúc với không khí.

Lưu ý: Cha mẹ cần chú ý tới cách vệ sinh rốn cho bé đầy đủ và chú trọng tới việc sát khuẩn để đảm bảo an toàn cho bé.

Các cách vệ sinh rốn cho trẻ sơ sinh sau khi rụng rốn

Khi nào cần đưa trẻ đến cơ sở y tế?

Thông thường sau khi rụng, rốn sẽ lành lại sau khoảng 1 tuần, u hạt rốn hoặc chảy máu cũng biến mất. Nếu tình trạng này kéo dài, cha mẹ cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được xử lý kịp thời, giảm tối đa nguy hiểm.

Đưa trẻ đến cơ sở y tế nếu cuống rốn có dấu hiệu bất thường

Nhận biết nhiễm trùng rốn, uốn ván rốn ở trẻ sơ sinh trước và sau khi rụng thông qua biểu hiện:

• Sốt cao 38 độ C, mệt mỏi, bỏ bú.
• Rốn ửng đỏ và sưng tấy.
• Cuống rốn chảy dịch vàng, có mùi hôi.
• Rỉ dịch và rốn trẻ sơ sinh bị chảy máu.
• Khi cha mẹ chạm vào rốn trẻ sẽ khóc.
• Rốn chưa rụng sau 3 tuần.
• Xuất hiện chồi thịt ở rốn.

Vệ sinh rốn cho trẻ sơ sinh ngày mấy lần?

Sau khi sinh, nhân viên y tế sẽ dùng kẹp phần dây rốn nhằm giữ cuống rốn sạch sẽ, ngăn chặn vi khuẩn xâm nhập. Về nhà, cha mẹ cần vệ sinh vùng rốn cho trẻ ít nhất 1 lần/ngày bằng cồn 70 độ hoặc nước muối sinh lý 0,9%.

Vệ sinh rốn cho trẻ sơ sinh ít nhất 1 lần/ngày

Trong thời gian cuống rốn rụng, cha mẹ vẫn có thể tắm rửa cho bé bình thường nhưng cần đảm bảo thấm khô nước phần rốn trước và sau khi rụng. Tránh để tình trạng ẩm ướt vùng rốn, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng hoặc uốn ván.

Một số câu hỏi thường gặp về cách vệ sinh rốn cho trẻ sơ sinh

Dù người mới lần đầu làm cha mẹ hay đã có kinh nghiệm đều cần biết cách rửa rốn cho trẻ sơ sinh, đảm bảo an toàn và vệ sinh, giảm tối đa nguy cơ nhiễm trùng. Vậy nên trong nội dung cuối, BVĐK Phương Đông sẽ tổng hợp giải đáp một số câu hỏi thường gặp cũng như lưu ý để quá trình rụng rốn của trẻ diễn ra thuận lợi.

Có nên rửa rốn cho trẻ sơ sinh bằng Povidine không?

Chuyên gia y tế khuyến cáo, không sử dụng Povidine cho trẻ sơ sinh và trẻ em dưới 2 tuổi. Vậy nên, cha mẹ nên tránh rửa rốn cho trẻ sơ sinh bằng Povidine, trừ trường hợp có chỉ định cụ thể từ bác sĩ chuyên khoa.

(Không nên rửa rốn cho trẻ sơ sinh bằng Povidine)

Nếu lỡ sử dụng Povidine để vệ sinh rốn cho bé, cha mẹ có thể xử lý tùy theo trường hợp cụ thể sau:

• Nếu nhỏ Povidine ra bông gạc rồi mới sát khuẩn rốn cho trẻ, dùng 1 lần/ngày thì cần dừng thuốc, không cần đưa trẻ đi khám. Sử dụng nước muối sinh lý 0,9% hoặc cồn 70 độ để thay thế, sát trùng rốn cho trẻ.
• Nếu nhỏ trực tiếp Povidine vào rốn của trẻ, nhỏ nhiều hơn 2 lần/ngày thì cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được kiểm tra chức năng tuyến giáp trạng.

Ngoài ra, trong thời kỳ đang cho con bú mẹ nên hạn chế sử dụng Povidine, dù lượng thuốc hấp thu và bài tiết qua sửa mẹ không đáng kể. Hoặc chỉ sử dụng ở liều lượng tối thiểu khi thực sự cần thiết, nhận chỉ định từ phía bác sĩ chuyên môn.

Có nên dùng oxy già rửa rốn cho trẻ sơ sinh?

Phụ huynh chỉ nên sử dụng oxy già rửa rốn cho trẻ sơ sinh khi thấy rốn có rỉ mủ, chảy ít máu và có mùi hôi. Khuyến cáo, chỉ làm sạch rốn với dung dịch oxy già tối đa 3 lần/ngày, nếu nhiều hơn cần tham vấn ý kiến bác sĩ.

Nếu quan sát bằng mắt thường nhận thấy hình ảnh rốn trẻ sơ sinh bình thường, không có dấu hiệu nhiễm trùng thì cha mẹ chỉ cần làm sạch bằng cồn 70 độ hoặc nước muối sinh lý. Sau khi sử dụng hai dung dịch này, nên lau khô sạch sẽ rồi mới che rốn bằng gạc mỏng vô trùng hoặc trực tiếp để hở rốn.

Cách vệ sinh rốn cho trẻ sơ sinh bằng thuốc Milian

Theo bác sĩ chuyên khoa Nhi, nếu rốn trẻ bình thường thì cha mẹ chỉ cần để hở, không quấn băng gạc và để tã thấp dưới rốn, để rốn tự rụng. Trường hợp nhận thấy hình ảnh rốn trẻ sơ sinh bị nhiễm trùng thì có thể dùng nước muối sinh lý, dung dịch Milian hoặc Eosin để lau cho trẻ, dùng ngày 3-4 lần.

(Chỉ dùng Milian khi rốn trẻ sơ sinh bị nhiễm trùng)

Tuy nhiên, thuốc tím Milian tồn tại một số tác dụng phụ như có thể gây kích ứng, khởi phát phản ứng mẫn cảm và loét niêm mạc. Ảnh hưởng đến thẩm mỹ, do vùng da tại vị trí bôi thuốc sẽ có màu xanh tím. Nếu xuất hiện các triệu chứng khác, gia đình cần nhanh chóng liên hệ với bác sĩ để kịp thời chẩn đoán.

Cách đóng bỉm cho trẻ sơ sinh chưa rụng rốn

Nếu trẻ sơ sinh chưa rụng rốn, sau khi mắc bỉm cha mẹ nên gập phần eo phía trước xuống dưới rốn. Tuyệt đối không kéo bỉm lên cao, vì có thể làm bỉm cọ sát với phần dây rốn chưa rụng của trẻ, thậm chí khiến rốn ẩm ướt, tạo điều kiện cho vi trùng sinh sôi dẫn đến nhiễm trùng.

Băng rốn cho trẻ sơ sinh đến khi nào?

Theo các chuyên gia, cha mẹ chỉ nên băng rốn cho trẻ sơ sinh trong 2 - 3 ngày đầu sau sinh. Trong quá trình băng và sau khi tháo, cha mẹ đều cần chăm sóc rốn của trẻ cẩn thận, phòng tránh sự xâm nhập của vi trùng vào máu gây nhiễm trùng máu.

Bệnh viện Đa khoa Phương Đông đã chia sẻ cách vệ sinh rốn cho trẻ sơ sinh trước và sau khi rụng, đảm bảo yếu tố đơn giản nhưng hiệu quả cao. Hy vọng thông tin trên giúp cha mẹ giảm bớt áp lực, bỡ ngỡ khi chăm sóc cuống rốn của trẻ.