Dậy thì sớm ở trẻ là gì? Ngăn chặn dậy thì sớm ở bé gái, bé trai

Tìm hiểu dậy thì sớm là gì?

Để trở thành người trưởng thành, trả cần trải qua giai đoạn dậy thì. Bé gái thì lớn lên thành phụ nữ qua sự thay đổi sinh lý dưới tác động của nội tiết tố nữ có tên là hormone Estrogen còn bé trai sẽ lớn lên thành đàn ông dưới sự ảnh hưởng của nội tiết tố nam Testosterone.

Dậy thì sớm là gì?

Khu vực dưới đồi của 2 bán cầu não là nơi tiết ra hormone sinh dục, loại hormone này kích thích tuyến yên tiết ra các hormone sinh sản điều hòa tuyến sinh dục. Tuyến yên giữ vai trò chỉ huy quá trình dậy thì xảy ra sớm hay muộn.

• Với bé gái, tuyến yên sẽ gửi thông điệp đến buồng trứng, báo hiệu rằng buồng trứng đã đến thời điểm phải "thức dậy làm việc". Lúc này buồng trứng sẽ tiết ra nội tiết tố nữ, bé gái sẽ bắt đầu xuất hiện dấu hiệu của dậy thì như ngực phát triển to ra, có kinh nguyệt, xuất hiện lông mu,... Độ tuổi trung bình bình thường ở bé gái là từ 8 - 13 tuổi.
• Với bé trai, tuyến yên kích thích tinh hoàn tiết ra nội tiết tố nam. Dấu hiệu thay đổi rõ rệt nhất là bắt đầu xuất hiện lông mu, thay đổi giọng nói… Độ tuổi trung bình là từ 9 - 14 tuổi.

Nếu như các dấu hiệu dậy thì này xuất hiện ở bé gái trước 8 tuổi và ở bé trai là trước 9 tuổi thì được gọi là dậy thì sớm.

Nguyên nhân dậy thì sớm

Như vậy, dậy thì sớm được xác định là bé gái dậy thì trước 8 tuổi và bé trai trước 9 tuổi. Tuy nhiên, độ tuổi này chỉ mang tính chất tương đối và đang còn là vấn đề tranh cãi của nhiều chuyên gia. Có một số chuyên gia cho rằng cần hạ độ tuổi này, nhưng cũng có nhóm chuyên gia lại cho rằng làm như vậy sẽ khó xác định được trẻ nào cần điều trị.

Nguyên nhân khiến trẻ dậy thì sớm

Phần lớn bé gái dậy thì sớm đơn thuần chỉ là sự phát triển trước thời hạn. Tuy nhiên, chúng cũng có thể là biểu hiện của bệnh lý nào đó đang tiềm ẩn trong cơ thể. Do đó, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu một số dạng dậy thì điển hình và nguyên nhân gây ra các biến đổi đó để có thể khắc phục:

• Dậy thì sớm trung ương: nguyên nhân là do nồng độ GnRH tăng cao dẫn tới sự bài tiết quá mức của hormone sinh dục. Nguyên nhân khiến GnRH tăng cao có thể kể đến như: có khối u trong não hoặc tủy sống, viêm màng não, bức xạ vào não hay cột sống, suy giáp (tức là tuyến giáp sản xuất hormone không đủ),...
• Dậy thì sớm ngoại vi: dạng này ít gặp hơn so với dậy thì sớm trung ương. Nguyên nhân không phải do nồng độ GnRH mà do chính bản thân các hormone sinh dục tự tăng cao. Có nhiều bệnh lý có thể dẫn đến việc gia tăng sản xuất estrogen và testosterone như: khối u ở tuyến thượng thận; hội chứng McCune-Albright, tăng sản thượng thận bẩm sinh; cơ thể tiếp xúc với các nguồn estrogen hay testosteron bên ngoài như các loại kem, thuốc mỡ, u nang buồng trứng, khối u buồng trứng, béo phì, xạ trị...

Dấu hiệu dậy thì sớm ở bé gái

Nhận biết dấu hiệu trẻ dậy thì sớm ở trẻ là cách để cha mẹ chăm sóc và bảo vệ con trẻ trước sự biến đổi của cơ thể. Ở bé gái, biểu hiện dậy thì sớm đặc trưng là:

Hình ảnh bé gái dậy thì sớm

• Ngực phát triển
• Mọc lông mu, lông nách
• Hình dáng cơ quan sinh dục ngoài thay đổi
• Chiều cao, cân nặng tăng nhanh
• Bắt đầu có kinh nguyệt.

Nếu bé gái có những dấu hiệu này trước 8 tuổi thì bố mẹ hãy đưa con đi khám ngay để tìm nguyên nhân và can thiệp. Bởi hiện nay đã có phương pháp để làm chậm quá trình dậy thì sớm.

Dấu hiệu dậy thì sớm ở bé trai

Với bé trai, dậy thì sớm sẽ có những dấu hiệu đặc trưng sau đây:

Hình ảnh trẻ em dậy thì sớm

• Dương vật và tinh hoàn phát triển
• Lông nách, lông ở vùng kín bắt đầu xuất hiện
• Chiều cao tăng trưởng nhanh
• Vỡ giọng, giọng trầm đi
• Xuất hiện mụn trứng cá 
• Chiều cao và cân nặng cũng tăng nhanh như ở bé gái
• Có mùi cơ thể.

Có trường hợp bé trai chỉ dậy thì sớm một phần. Chẳng hạn như chỉ lông nách và lông ở vùng kín là phát triển trong khi những dấu hiệu khác hoàn toàn không có. Nếu con trai của bạn có những dấu hiệu này trên trước 9 tuổi thì hãy đưa con đi khám ngay nhé.

Trẻ em dậy thì sớm có nguy hiểm không

Dậy thì sớm ở trẻ em gây ra nhiều hệ lụy không mong muốn, nó làm ảnh hưởng đến sự phát triển sau này, một số tác hại của dậy thì sớm như:

• Hạn chế chiều cao: những trẻ bước vào giai đoạn dậy thì khi còn quá nhỏ sẽ có giai đoạn dậy thì ngắn. Khi trẻ vượt qua giai đoạn này thì sự tăng trưởng sẽ dùng lại, tức là việc tăng trưởng của trẻ ngừng lại sớm hơn so với những đứa trẻ khác dẫn tới chiều cao của bé có thể thấp hơn.

Dậy thì sớm khiến trẻ có nguy cơ cao bị hạn chế chiều cao so với bạn bè trang lứa

• Ảnh hưởng tới tâm lý của trẻ: gây ra tâm lý ngại ngùng, thiếu tự tin, xấu hổ vì sự phát triển khiến trẻ khác với bạn bè.
• Ảnh hưởng đến việc học tập: khảo sát cho thấy những bé gái phát triển sớm thường học yếu hơn bạn bè cùng trang lứa, điều này có thể kéo dài suốt những năm trung học. Tuy nhiên với bé trai thì không gặp phải vấn đề này.
• Bé gái bị dậy thì sớm sẽ gây rối loạn nội tiết tố sớm làm tăng khả năng mắc hội chứng buồng trứng đa nang, ảnh hưởng tới khả năng sinh sản.
• Quan hệ tình dục sớm ở tuổi dậy thì: việc trẻ đối diện với giai đoạn dậy thì khi còn quá nhỏ sẽ làm tăng nguy cơ quan hệ tình dục sớm, nhất là ở bé gái. Làm tăng nguy cơ mang thai ngoài ý muốn ở tuổi vị thành niên vì chưa đủ kiến thức.
• Lạm dụng ma túy: trẻ bước vào giai đoạn dậy thì khi còn quá nhỏ rất dễ rơi vào bẫy của tệ nạn ma túy hoặc các chất kích thích. Dễ thấy ở những trẻ dậy thì sớm thường hút thuốc và uống rượu.
• Những rủi ro khác: một số nghiên cứu đã chỉ ra mối liên hệ giữa dậy thì sớm và nguy cơ mắc ung thư vú sau này. Tuy nhiên, điều này vẫn chưa có nhiều bằng chứng chứng minh.

Cha mẹ cần làm gì khi trẻ dậy thì sớm?

Nếu nhận thấy con có những dấu hiệu dậy thì sớm hơn so với bạn bè cùng trang lứa thì bố mẹ nên cân nhắc đưa trẻ đến bác sĩ nhi khoa để chẩn đoán và can thiệp kịp thời.

Quan tâm và giải thích để con hiểu những thay đổi đang diễn ra ở cơ thể con là bình thường

Bạn đừng hoang mang, lo lắng mà hãy bình tình cùng con bước qua giai đoạn này, giải thích cho con trẻ hiểu những thay đổi đang diễn ra là hoàn toàn bình thường.

Nếu bác sĩ nghi ngờ tình trạng dậy thì ở bé gái là do các nguyên nhân bất thường thì sẽ tiến hành thăm khám lâm sàng và yêu cầu thực hiện một số xét nghiệm, chụp chiếu để xác định bệnh lý tiềm ẩn:

Mẹ nên đưa trẻ đi khám để bác sĩ tìm ra nguyên nhân và can thiệp kịp thời

• Kiểm tra sự bất thường của hàm lượng hormone qua xét nghiệm máu và nước tiểu
• Chụp cắt lớp, cộng hưởng từ và siêu âm để phát hiện khối u
• Chụp XQuang cổ tay để xác định tốc độ trưởng thành của xương. Nếu xương già nhanh so với tuổi thực thì nhiều trẻ sẽ gặp nguy cơ không thể đạt chiều cao tối đa khi trưởng thành.

Cách ngăn ngừa dậy thì sớm ở trẻ

Nguyên nhân gây dậy thì sớm ở trẻ có thể là do bệnh lý tiềm ẩn trong cơ thể nhưng cũng có thể xuất phát từ chế độ ăn uống, sinh hoạt không phù hợp với độ tuổi. Do đó, bệnh viện Phương Đông gợi ý một số cách hạn chế trẻ dậy thì sớm ở trẻ mà cha mẹ có thể tham khảo:

• Chế độ dinh dưỡng đảm bảo khoa học: xây dựng cho con trẻ một chế độ ăn uống phong phú, đầy đủ chất dinh dưỡng. Bữa ăn hàng ngày nên ăn nhiều chất xơ có trong rau củ quả, hạn chế các thực phẩm chế biến sẵn, thức ăn nhanh như đồ hộp, xúc xích, thức ăn nhiều dầu mỡ, chất béo và giảm tối đa thực phẩm có hàm lượng đường hóa học cao. Cho trẻ ăn các loại thực phẩm an toàn, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Bố mẹ cần nhớ rằng, những thực phẩm chứa hormone tăng trưởng sẽ ảnh hưởng tới sự phát triển tâm sinh lý của trẻ.

Một chế độ dinh dưỡng khoa học để ngăn ngừa tình trạng dậy thì sớm ở trẻ

• Tăng cường thể dục thể thao: cha mẹ hãy hướng dẫn và tạo cho trẻ thói quen tập luyện thể dục ít nhất là 30 phút mỗi ngày. Các môn thể thao vừa rèn luyện sức khỏe vừa trau dồi kỹ năng sống như bơi lội, đá bóng, đá cầu...
• Hạn chế cho tiếp xúc với hormone sinh dục: như đã nói ở trên thì estrogen và testosterone là 2 loại hormone sinh dục ở bé trai và bé gái, do đó ba mẹ cần lưu ý đặc biệt khi cho trẻ sử dụng sản phẩm kem dưỡng hay các loại thuốc có thành phần liên quan đến 2 hormone kể trên.

Dậy thì sớm ảnh tới thể chất và tâm sinh lý của trẻ, thấu hiểu được những lo lắng đó của các gia đình, BVĐK Phương Đông đã xây dựng và cho ra mắt gói khám sàng lọc dậy thì trẻ em nâng cao dành cho đối tượng từ 5- 10 tuổi.

Gói sàng lọc này gồm khám và tư vấn cùng bác sĩ chuyên gia, chẩn đoán hình ảnh từ siêu âm ổ bụng tổng quát, siêu âm tuyến vú, tinh hoàn, tuyến giáp, chụp x-quang xương bàn ngón tay, chụp cộng hưởng từ MRI và xét nghiệm.

Những lý do phụ huynh nên chọn Phương Đông:

• Quy tụ đội ngũ y bác sĩ chuyên môn giỏi, giàu kinh nghiệm, có thâm niên công tác và giữ vị trí cao tại các bệnh viện tuyến trung ương như: BSCKII Trần Kinh Trang, Trưởng khoa Nhi (nguyên Trưởng khoa tim mạch Bệnh viện Nhi Trung Ương), TTUT.PGS.TS Bác sĩ Phạm Hữu Hòa, bác sĩ khoa Nhi (nguyên Trưởng khoa tim mạch Bệnh viện Nhi Trung Ương),....
• Sở hữu hệ thống máy móc, thiết bị chuyên nghiệp: toàn bộ máy móc, thiết bị của bệnh viện đều được nhập khẩu từ các quốc gia hàng đầu về sản xuất thiết bị y tế như Mỹ, Đức, Hàn, Nhật,... hỗ trợ tối đa trong việc phát hiện bệnh lý một cách nhanh chóng và chính xác, từ đó bác sĩ có thể đưa ra được phương pháp điều trị hiệu quả nhất.
• Thủ tục nhanh chóng, đơn giản, không cần chờ đợi lâu
• Không gian bệnh viện sạch đẹp
• Áp dụng đồng thời 2 loại bảo hiểm là bảo hiểm y tế và bảo hiểm bảo lãnh
• Thông tin khách hàng bảo mật tuyệt đối.

Như vậy, với bài viết này đã giúp chúng ta hiểu được dậy thì sớm ở trẻ là gì và cách ngăn chặn dậy thì sớm ở bé gái, bé trai. Mong rằng những thông tin mà bài viết cung cấp sẽ là những kiến thức bổ ích cho các bố mẹ. Nếu vẫn còn câu hỏi thắc mắc hay cần tư vấn đề bệnh, đặt lịch khám, liên hệ ngay tới số Hotline 1900 1806 để được hỗ trợ nhanh nhất.