Hen phế quản ở trẻ em: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Phan Thị Hoàn

26-03-2024

goole news
16

Hen suyễn hoặc hen phế quản ở trẻ em là một bệnh lý đường hô hấp, tạo ra sự co thắt ở phế quản và tăng sản xuất dịch nhầy, gây khó khăn trong việc hô hấp cho trẻ. Nguyên nhân trẻ bị hen phế quản có nhiều yếu tố, đặc biệt là sự tương tác giữa yếu tố cơ địa và yếu tố môi trường, điều này có thể làm cho tình trạng bệnh trở nên nặng hơn. Đối với hen suyễn ở trẻ em, việc hiểu rõ và thực hiện điều trị kịp thời là quan trọng để ngăn chặn sự tiến triển và tránh các biến chứng nguy hiểm.

Bệnh hen phế quản ở trẻ em

Hen phế quản, hay còn được biết đến với tên gọi hen suyễn là một bệnh lý đặc trưng của hệ thống đường hô hấp, xuất phát từ tình trạng viêm mạn tính ở đường thở. Bệnh này gây ra tình trạng co thắt, phù nề và tăng tiết đàm, tạo ra hạn chế và tắc nghẽn luồng khí trong đường thở. Người mắc hen phế quản thường trải qua những triệu chứng như khò khè, khó thở, cảm giác nặng ngực và ho.

Ở trẻ em, hen phế quản đứng đầu là nguyên nhân chính gây ra bệnh mãn tính. Tỷ lệ mắc hen phế quản ở trẻ em chiếm khoảng 8-12% trong tổng số ca bệnh, tập trung đặc biệt nhiều ở lứa tuổi 12-13 tuổi.

nguyên nhân hen phế quản ở trẻ em

Hen phế quản là một bệnh lý đặc trưng của hệ thống đường hô hấp.

Hầu hết trẻ em mắc hen phế quản thường bắt đầu phát hiện biểu hiện khi lên 5 tuổi. Các triệu chứng ở từng trẻ thường biến đổi, tạo ra những thách thức trong hoạt động hàng ngày và có thể gây khó ngủ. Đôi khi, cơn hen phế quản có thể đưa trẻ vào tình trạng cần nhập viện. Mặc dù không có phương pháp chữa trị triệt hạng cho hen phế quản ở trẻ em, nhưng việc đưa trẻ đi kiểm tra thường xuyên giúp kiểm soát bệnh, đồng thời ngăn chặn sự tổn thương đối với phổi đang phát triển của trẻ.

Nguyên nhân gây hen phế quản ở trẻ em

Hen phế quản ở trẻ có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân. Trong số đó, tác nhân dị ứng đứng đầu làm nguyên nhân chủ yếu, theo sau là các yếu tố nguy cơ cao như di truyền và môi trường. Dấu hiệu của trẻ bị hen phế quản bao gồm:

  • Tiền sử gia đình với trường hợp mắc bệnh hen phế quản trong gia đình.
  • Trẻ thể hiện dấu hiệu dị ứng đối với các yếu tố như lông thú, phấn hoa.
  • Trẻ gặp vấn đề nhiễm khuẩn như viêm mũi, viêm họng, viêm xoang, hoặc viêm Amidan.
  • Biến đổi thời tiết có thể làm cho trẻ bị hoặc cảm lâu ngày mà không được điều trị dứt điểm, có thể dẫn đến hen.
  • Trẻ sinh non, có trạng thái kém, nhẹ cân, hay suy dinh dưỡng cũng là đối tượng dễ mắc bệnh hen phế quản.

Hen phế quản ở trẻ có thể xuất phát từ viêm mũi, viêm họng, viêm xoang…

Triệu chứng bệnh hen phế quản ở trẻ nhỏ

Không phải tất cả trẻ em đều trải qua các triệu chứng hen phế quản giống nhau. Một trẻ mắc bệnh thậm chí có thể thể hiện các triệu chứng khác nhau từ đợt này sang đợt khác. Nhìn chung, có thể liệt kê một số dấu hiệu và triệu chứng hen phế quản ở trẻ em bao gồm: 

  • Bé bị hen phế quản có triệu chứng như các cơn ho kéo dài, đặc biệt là vào ban đêm: Do đường thở bị thu hẹp, khiến cho trẻ gặp khó khăn trong việc thở, thiếu oxy và dẫn đến những cơn ho kéo dài và dai dẳng.
  • Khó thở và tiếng rít khi thở vào hoặc thở ra.
  • Thở nhanh và thở gấp là những biểu hiện phổ biến của hen phế quản ở trẻ.
  • Tình trạng hen phế quản ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày của trẻ, gây mệt mỏi.
  • Sức đề kháng suy giảm, đặc biệt là khi thời tiết thay đổi hoặc khi gặp thời tiết lạnh, có thể làm tăng rõ các triệu chứng như sổ mũi, ho và khó thở.
  • Khó khăn trong quá trình ăn uống hoặc uống nước do đường thở bị co thắt. 

Trẻ bị hen phế quản có triệu chứng như các cơn ho kéo dài, đặc biệt là vào ban đêm.

Chẩn đoán hen phế quản ở trẻ

Chẩn đoán bệnh hen phế quản ở người lớn thường đơn giản hơn ở trẻ sơ sinh. Chẩn đoán hen phế quản ở trẻ có thể được xác định dựa trên tiền sử bệnh, triệu chứng và kết quả khám sức khỏe cùng với các xét nghiệm liên quan. Cụ thể:

Khám sức khỏe

Việc đưa trẻ đi kiểm tra sức khỏe định kỳ là cơ hội để bác sĩ kiểm tra nhịp tim và phổi, cũng như soi tai mũi họng, giúp phát hiện sớm các dấu hiệu có thể chỉ ra rủi ro mắc bệnh hen phế quản. Đối với những bé đã được chẩn đoán mắc bệnh, việc thăm khám đều đặn và thực hiện các biện pháp dự phòng đều rất quan trọng để theo dõi tình trạng sức khỏe của trẻ và đề xuất hướng điều trị hen phế quản một cách tích cực.

Xét nghiệm 

Đối với trẻ em có những biểu hiện của hen phế quản, bác sĩ thường sẽ quyết định thực hiện chụp X-quang phổi và kiểm tra chức năng phổi. Các xét nghiệm này bao gồm đo lượng không khí trong phổi và kiểm tra tốc độ thở ra hít vào. Kết quả từ những xét nghiệm này sẽ giúp bác sĩ đưa ra chẩn đoán chính xác về tình trạng bệnh và phát triển phác đồ điều trị phù hợp với từng mức độ bệnh của trẻ.

Tuy nhiên, hen phế quản ở trẻ 4 tuổi hoặc trẻ dưới 5 tuổi, việc thực hiện các xét nghiệm chức năng phổi thường khó khăn. Do đó, bác sĩ có thể phải dựa vào tiền sử bệnh và các triệu chứng hiện tại để đưa ra chẩn đoán.

Ngoài ra, để xác định nguyên nhân gây hen phế quản, bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện các xét nghiệm bao gồm xét nghiệm da dị ứng và xét nghiệm máu. Những thông tin từ những xét nghiệm này sẽ giúp định rõ hơn về tác nhân gây ra bệnh và hỗ trợ quá trình điều trị.

Tiểu sử bệnh và các triệu chứng hen phế quản

Trong mọi tình huống, việc thu thập thông tin về tiểu sử bệnh và các triệu chứng hiện tại là quan trọng và là những dữ liệu đầu tiên mà bác sĩ sẽ chú ý khi tiến hành quá trình chẩn đoán. Cụ thể:

  • Tiền sử gia đình có ai từng mắc bệnh hen phế quản không?
  • Trẻ có bất kỳ dấu hiệu dị ứng đối với thức ăn hoặc các loại lông nào không?
  • Trẻ có mắc bệnh dị ứng về da liễu không?
  • Trẻ có thường xuyên mắc các vấn đề nhiễm khuẩn hay các bệnh liên quan đến hệ hô hấp không?
  • Với những dữ liệu thu thập được, bác sĩ sẽ tập trung vào thời gian và tần suất mà các triệu chứng xảy ra, từ đó giúp xác định rõ nguyên nhân thứ phát của bệnh hen phế quản đối với trẻ.

Biến chứng hen phế quản

Hen phế quản là một bệnh lý đường hô hấp mạn tính phổ biến trong cộng đồng, thường biểu hiện qua các triệu chứng như ho, khò khè, khó thở, và cảm giác tức ngực. Trong trường hợp cơn hen không được kiểm soát hiệu quả, bệnh hen kéo dài có thể dẫn đến nhiều biến chứng khác nhau, gây suy giảm sức khỏe và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.

  • Xẹp phổi: Đây là một trong những biến chứng phổ biến, xuất hiện ở khoảng 1/3 trẻ em mắc bệnh hen phế quản. Phụ huynh nên tự ý đưa trẻ đi khám và kiểm soát để giúp cải thiện tình trạng và tránh tình trạng xẹp phổi.
  • Tràn khí màng phổi, tràn khí trung thất: Do phế nang giãn rộng gây ra mạch máu thưa, dẫn đến tình trạng nuôi dưỡng kém và áp lực trong phế nang tăng. Khi trẻ ho mạnh hoặc ho kéo dài, có thể dẫn đến bục vỡ của phế nang.
  • Giãn phế nang đa tiểu thùy: Sự giảm đàn hồi của các phế nang ở trẻ mắc hen phế quản làm giảm khả năng thở ra, dẫn đến tăng thể tích khí cặn.
  • Gây ra tình trạng suy hô hấp: Một trong những nguyên nhân có thể dẫn đến tử vong ở trẻ mắc hen phế quản là khó thở, tình trạng tím tái và đôi khi cần sự hỗ trợ từ máy thở.
  • Tình trạng ngừng hô hấp ảnh hưởng đến tổn thương não bộ do suy hô hấp kéo dài, khiến trẻ bị thiếu hụt oxy trong não.

Cách phòng ngừa bệnh hen phế quản

Để giúp trẻ giảm nguy cơ mắc bệnh hen phế quản và giảm nhẹ các triệu chứng, quan trọng để thực hiện các biện pháp phòng ngừa kịp thời và hiệu quả. Dưới đây là một số lời khuyên: 

  • Hạn chế tiếp xúc với các tác nhân kích thích: Tránh những môi trường có khói thuốc lá, bụi bẩn, hóa chất và các dạng ô nhiễm không khí để giảm tác động tiêu cực lên đường hô hấp của trẻ.
  • Duy trì môi trường sạch sẽ: Bảo vệ trẻ khỏi vi khuẩn và virus bằng cách duy trì môi trường sống và nơi làm việc sạch sẽ, thoáng đãng.
  • Tăng cường sức khỏe: Đảm bảo trẻ có chế độ ăn uống cân đối, tập thể dục đều đặn để tăng cường sức đề kháng và phòng ngừa bệnh tật.
  • Kiểm soát dị ứng: Theo dõi và kiểm soát các dấu hiệu dị ứng của trẻ đối với thức ăn, môi trường, hoặc các chất kích thích khác.
  • Thực hiện lịch tiêm phòng đầy đủ: Đảm bảo trẻ được tiêm đủ các loại vắc xin theo lịch trình để bảo vệ khỏi các bệnh nhiễm trùng.
  • Giữ ẩm cho không khí: Duy trì độ ẩm trong môi trường sống để giảm kích thích đường hô hấp và làm dịu các triệu chứng hen phế quản.
  • Theo dõi sức khỏe định kỳ: Đưa trẻ đi kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm và kiểm soát mọi biến động về sức khỏe.

Đảm bảo trẻ được tiêm đủ các loại vắc xin theo lịch trình để bảo vệ các bệnh nhiễm trùng.

Điều trị bệnh hen phế quản

Có nhiều người quan tâm tới việc cách chữa hen phế quản ở trẻ em, bệnh có thể chữa khỏi hoàn toàn được không? Bệnh hen phế quản khó có thể khỏi hoàn toàn; tuy nhiên, nếu bệnh nhân tuân thủ điều trị hen phế quản trẻ em, hen có thể được kiểm soát. 

Dựa vào tiền sử và tình trạng, mức độ của bệnh

Cơn hen nhẹ

Liều lượng Ventolin là 0,05-0,15mg/kg, nếu cần thiết, có thể lặp lại sau 30 phút hoặc sử dụng thuốc mở phế quản nhóm salbutamol như Ventolin, Solmux Broncho, Terbutaline sulfate như Bricanyl. Đồng thời, có thể sử dụng các sản phẩm làm sạch mũi và thông thoáng đường thở như Sterimar, Sofmer để hỗ trợ điều trị.

Cơn hen vừa

Khí dung kết hợp giữa Ventolin để mở phế quản và thuốc nhóm corticoid dạng phun sương như Fluticasone propionate (Flixotide), Budesonide (Pulmicort, Symbicort,...) có thể được sử dụng để tối ưu hóa điều trị hen phế quản.

Cơn hen nặng

Sử dụng Oxy qua mặt nạ - Khí dung salbutamol kết hợp với Ipratropium mỗi 20 phút x 3 lần (đánh giá lại sau mỗi lần phun) - Hydrocortisone hoặc Methyl prednisolone.

Cơn hen ác tính

Cơn hen ác tính đòi hỏi việc nằm cấp cứu tại bệnh viện, sử dụng oxy, khí dung, hoặc tiêm tĩnh mạch thuốc giãn phế quản và corticoid. Trong trường hợp nặng hơn, có thể cần đặt nội khí quản và sử dụng máy thở để hỗ trợ quá trình hô hấp.

Thuốc điều trị hen phế quản

Thuốc cắt cơn hen thường được sử dụng hiện nay bao gồm Ventolin (salbutamol), Bricanyl (terbutaline), được đưa vào cơ thể dưới dạng xịt có định liều hoặc dạng phun khí dung.

Thuốc kiểm soát cơn hen bao gồm thuốc chống viêm và thuốc giãn phế quản tác dụng kéo dài để ngăn chặn cơn hen. Các loại thuốc thường được sử dụng hiện nay là các corticoid hít đơn chất như Pulmicort (budesonide), Flixotide (fluticasone) hoặc các loại phối hợp như Symbicort (budesonide-formoterol), Seretide (fluticasone-salmeterol)...

Những câu hỏi thường gặp về bệnh hen phế quản ở trẻ

Hen phế quản mãn tính ở trẻ có nguy hiểm không?

Bệnh hen phế quản mãn tính là một tình trạng vô cùng nguy hiểm, với những biến chứng có thể dẫn đến tử vong mà nhiều bệnh nhân thường không nhận ra hoặc không chú ý tới. Khi lên cơn hen, đường dẫn khí bị kích ứng, các cơ hô hấp dần thu hẹp, tạo ra rủi ro cản trở không khí vào phổi, gây nghẹt thở có thể đưa đến tình trạng tử vong.

Trường hợp hen kéo dài có thể gặp các biến chứng như suy hô hấp cấp, tràn khí phế nang do ho, ép ngực, khí phế thủng, suy tim phải... Điều này gây ra tình trạng vừa khó thở do viêm đường hô hấp và vừa suy tim phải, tạo ra nguy cơ nguy hiểm đối với tính mạng của người bệnh.

Hen phế quản ở trẻ nếu không được chữa trị kịp thời có thể gây ra biến chứng nguy hiểm.

Hen phế quản kiêng gì và nên ăn gì?

  • Đồ ăn quá mặn có thể gây ra tình trạng phù nề và viêm thắt đường thở tăng, làm cho quá trình hô hấp của trẻ trở nên khó khăn hơn.
  • Thức ăn chứa Sulfite, như đồ ngâm chua (dưa muối, cà muối...), đồ ăn nhanh, trái cây, rau củ quả sấy khô (khoai sấy khô, nho khô, mơ sấy...), cũng như các đồ đông lạnh (tôm, cua, cá đông lạnh...) có thể ảnh hưởng đến sức khỏe hô hấp của trẻ.
  • Thức ăn có tính axit cao như chanh, quất, hành có thể kích thích và gây khó khăn trong quá trình hô hấp.
  • Đồ uống có gas có thể gây trào ngược thực quản, dẫn đến tình trạng hen phế quản trở nên nặng hơn.
  • Hạn chế sử dụng các đồ nướng, vì chúng có thể tạo ra các chất cacbon làm mất hiệu lực cho một số loại thuốc điều trị hen phế quản.

Khám và điều trị hen phế quản ở đâu tốt?

Khám và điều trị hen phế quản là quá trình quan trọng đối với bệnh nhân, và lựa chọn nơi chăm sóc y tế đóng vai trò quyết định trong việc quản lý bệnh lý này. Bệnh viện Đa khoa Phương Đông - địa chỉ uy tín mang đến dịch vụ chăm sóc sức khỏe tốt và hiệu quả cho bệnh nhân mắc hen phế quản.

Bệnh viện Đa khoa Phương Đông với đội ngũ bác sĩ chuyên nghiệp và giàu kinh nghiệm, trang thiết bị y tế hiện đại. Điều này giúp đảm bảo quá trình chẩn đoán và điều trị hen phế quản diễn ra chính xác và nhanh chóng.

Bệnh hen phế quản có chữa được không?

Đây là một câu hỏi mà nhiều gia đình đặt ra khi con của họ mắc bệnh hen phế quản. Mặc dù hen phế quản không thể được chữa trị hoàn toàn, nhưng với việc áp dụng các phương pháp điều trị hiệu quả và phù hợp với tình trạng sức khỏe cụ thể của trẻ, có thể giúp kiểm soát các triệu chứng và ngăn chặn nguy cơ biến chứng xảy ra.

Hen phế quản xuất hiện ở trẻ em dưới 5 tuổi và các triệu chứng tự dứt hẳn khi trẻ bước vào tuổi trưởng thành. Trường hợp trẻ chỉ bị hen phế quản ở mức độ nhẹ và việc tránh tiếp xúc với các yếu tố gây bệnh có thể giúp kiểm soát tốt tình trạng bệnh.

Phải làm gì nếu trẻ lên cơn hen?

Khi trẻ bắt đầu có cơn hen phế quản cấp, việc đầu tiên là nhanh chóng đưa trẻ ra khỏi môi trường gây kích thích, chẳng hạn như nơi có khói thuốc lá hoặc không khí ô nhiễm.

Trong trường hợp trẻ có cơn hen nhẹ, phụ huynh cần sử dụng các thuốc giãn phế quản có tác dụng nhanh như ventolin, atrovent, bricanyl, thông qua các phương tiện như máy xông khí dung, bình xịt định liều, viên hoặc siro. Tất cả các loại thuốc này phải được sử dụng dưới sự chỉ định của bác sĩ, với liều lượng phụ thuộc vào lứa tuổi và cân nặng của trẻ.

Trong trường hợp trẻ có cơn hen nặng, phụ huynh cần sử dụng thuốc giãn phế quản tác dụng nhanh như ventolin khí dung hoặc xịt theo liều lượng đã được chỉ định. Ngoài ra, trẻ cũng cần uống corticosteroid sau bữa ăn đầy đủ. Nếu tình trạng không cải thiện, phụ huynh cần đưa trẻ đến khám bác sĩ chuyên khoa ngay.

Nếu trẻ có cơn hen phế quản kéo dài kèm theo sốt, có thể là dấu hiệu của viêm nhiễm bội nhiễm do vi khuẩn. Trong trường hợp này, trẻ cần sử dụng kháng sinh và được đưa đến cơ sở y tế uy tín để được khám và điều trị bởi bác sĩ chuyên khoa về hô hấp.

Trên đây là những thông tin vô cùng hữu ích về bệnh hen phế quản ở trẻ. Việc nắm vững thông tin về nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe của trẻ. Nếu bạn có bất cứ thắc mắc gì về bệnh hen phế quản hãy liên hệ tới Bệnh viện Đa khoa Phương Đông qua hotline 19001806 để được tư vấn chi tiết, đặt lịch thăm khám và điều trị. Chúng tôi luôn sẵn lòng đồng hành cùng quý khách trong hành trình bảo vệ sức khỏe của trẻ.

255

Bài viết hữu ích?

Đăng ký tư vấn

Đặt hẹn ngay để nhận tư vấn và xếp lịch khám kịp thời

19001806 Đặt lịch khám