Sốt rét run là bệnh gì?
Tùy thuộc vào vị trí đo, nhiệt độ bình thường của cơ thể thường dao động như sau:
- Đo nhiệt độ tại nách: 36.5 - 37.5 độ C.
- Đo nhiệt độ tại miệng: 35.5 - 37.5 độ C.
- Đo nhiệt độ tại lỗ tai: 35.8 - 38 độ C.
- Đo nhiệt độ tại hậu môn: 36.6 - 38 độ C.
Khi nhiệt độ cơ thể đo được ở nách và miệng là từ 38.5 độ C trở lên và đo được ở hậu môn và lỗ tai là từ 39 độ C trở lên, kèm theo cảm giác lạnh run người, ta gọi là sốt lạnh run người hay còn gọi là sốt cao rét run.
Bất thường này thường khiến chúng ta cảm thấy lạnh run người thay vì nóng như bình thường. Triệu chứng này có thể xảy ra trong quá trình tăng nhiệt độ khi người bệnh cảm thấy gai rét hoặc lạnh run người. Nó sẽ tiếp tục diễn ra cho đến khi nhiệt độ sốt đạt đỉnh, khi đó bệnh nhân thường sẽ cảm thấy nóng người và bắt đầu mồ hôi nhiều.
Người bị bệnh sốt rét có nhiệt độ cơ thể từ 38.5 độ C trở lên, kèm theo cảm giác lạnh.
Nguyên nhân gây sốt cao rét run ở người lớn
Biểu hiện bệnh sốt rét ở người được tạo bởi nhiều nguyên nhân khác nhau. Cụ thể:
Do vi nấm
Sốt rét run ở người lớn có thể là do nhiễm vi nấm. Vi nấm có thể tác động đến bất kỳ hệ cơ quan nào trong cơ thể. Để chẩn đoán nhiễm vi nấm, người bệnh cần thực hiện thăm khám và có thể làm thêm xét nghiệm. Phương án điều trị chính là sử dụng thuốc kháng nấm.
Do vi khuẩn
Bệnh do nhiễm vi khuẩn có thể ảnh hưởng đến các hệ thống cơ quan trong cơ thể và gây sốt cao rét run ở người lớn. Để điều trị bệnh do vi khuẩn, kháng sinh thường được sử dụng.
Có một số bệnh do nhiễm vi khuẩn đáng chú ý cần lưu ý như sau:
- Nhiễm trùng hệ thần kinh trung ương (não và tủy sống): Gây sốt gai rét, nhức đầu, cổ cứng, rối loạn ý thức, sợ ánh sáng, sợ âm thanh...
- Nhiễm trùng hệ hô hấp trên: Xảy ra ở các bộ phận như cổ họng, tai, mũi và các xoang vùng hàm mặt. Triệu chứng bao gồm chảy nước mũi, đau đầu, hoặc đau họng kèm theo sốt rét run cầm cập.
- Nhiễm trùng hệ hô hấp dưới: Bao gồm viêm phổi và viêm phế quản, gây sốt cao rét run. Triệu chứng có thể phát hiện là ho khan hoặc có đờm, khó thở, đau ngực.
- Nhiễm trùng hệ tiết niệu: Có thể gây sốt cao và rét run, đặc biệt khi nhiễm trùng đường tiết niệu trên như viêm niệu quản, viêm đài bể thận. Bệnh nhân có thể thấy nóng rát khi đi tiểu, tiểu ra máu, tiểu lắt nhắt với lượng nước tiểu ít, kèm theo đau hông lưng.
- Nhiễm trùng cơ quan sinh dục: Có thể gây sốt rét run với các triệu chứng như tiết dịch bất thường từ dương vật hoặc âm đạo, và đau vùng chậu.
- Nhiễm trùng hệ tiêu hóa: Sốt cao rét run kèm rối loạn tiêu hoá như tiêu chảy, nôn ói, đau bụng, và đôi khi có máu trong phân. Máu trong phân có thể là dấu hiệu cảnh báo tình trạng nhiễm vi khuẩn hoặc một loại bệnh nghiêm trọng khác như ung thư.
- Nhiễm trùng huyết: Bệnh nhân sẽ có những triệu chứng như đau nhức cơ thể, mệt mỏi hoặc rối loạn tri giác. Một số trường hợp, bệnh nhân chỉ có sốt cao và cảm giác rét run, không có triệu chứng khác.
Nhiễm trùng máu là một biến chứng nặng do vi khuẩn gây ra.
Ngoài ra, da cũng có thể là nguồn lây nhiễm vi khuẩn. Nếu xảy ra viêm nhiễm, da sẽ trở nên đỏ, sưng, nóng, có mủ hoặc đau tại vị trí nhiễm trùng. Nhiễm trùng da có thể xảy ra do chấn thương hoặc tắc lỗ chân lông, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển và gây bệnh.
Trong một số trường hợp, nhiễm trùng có thể lan rộng vào các mô mềm dưới da, được gọi là viêm mô tế bào. Trường hợp nhiễm trùng da nặng có thể cần điều trị đặc biệt và sử dụng kháng sinh là cần thiết. Đồng thời, da cũng có thể phản ứng với vi khuẩn xâm nhập thông qua việc phát ban, ví dụ như hiện tượng phát ban da xảy ra sau khi bị viêm họng do liên cầu khuẩn gây ra.
Do nhiễm virus
Bệnh do nhiễm virus là một trong những nguyên nhân thường gặp nhất gây sốt cao rét run ở người lớn. Các triệu chứng thường đi kèm có thể bao gồm chảy nước mũi, đau họng, ho, khàn giọng và đau cơ khớp. Ngoài ra, virus cũng có thể gây tiêu chảy, nôn ói hoặc đau dạ dày.
Người bệnh có thể điều trị bằng cách tăng cường hệ miễn dịch, sử dụng thuốc hạ sốt, thuốc nhỏ mũi, và hỗ trợ vệ sinh mũi họng và răng miệng sạch sẽ. Bổ sung vitamin C thông qua trái cây như bưởi, cam, quýt cũng có thể giúp. Nếu xảy ra tiêu chảy hoặc nôn ói, người bệnh cần được khuyến khích uống đủ nước.
Nhiễm virus cũng là một nguyên nhân phổ biến gây sốt cao kèm cảm giác lạnh.
Đa số các bệnh do nhiễm virus sẽ cải thiện theo thời gian và kéo dài từ một đến hai tuần. Chỉ trong những trường hợp nặng, thuốc kháng virus có thể được sử dụng.
Trong số các virus, virus cúm là nguyên nhân hàng đầu gây ra tình trạng bệnh nặng và có khả năng gây tử vong, đặc biệt là ở những người cao tuổi. Các triệu chứng bao gồm sốt cao rét run, đau đầu, đau cơ và khớp, cũng như các triệu chứng nhiễm virus khác. Mùa đông là thời điểm lý tưởng cho virus gây bệnh gia tăng. Mặc dù đã có các loại vắc xin để phòng ngừa một số loại virus cúm, nhưng vì có rất nhiều loại virus cúm nên không thể phòng ngừa hết được.
Do tiếp xúc với động vật
Một số người có cơ địa đặc biệt, khi tiếp xúc hoặc làm việc thường xuyên với động vật, có thể tiếp xúc với vi khuẩn hiếm gây tình trạng sốt và rét. Ngoài ra, người bệnh cũng có thể bị đau đầu và đau cơ khớp. Những vi khuẩn hiếm này có thể tồn tại trong chăn nuôi, trong sữa chưa được tiệt trùng và trong phân hoặc nước tiểu của động vật bị nhiễm bệnh.
Do thay đổi môi trường sinh hoạt
Khi thay đổi môi trường sinh hoạt, ví dụ như đi du lịch, có một số yếu tố có thể gây sốt cao rét run sau khi tiếp xúc với những yếu tố mới trong môi trường sinh hoạt. Đây có thể là do tiếp xúc với thực phẩm mới, độc tố, côn trùng hoặc bị nhiễm một số bệnh. Nguyên nhân gây bệnh có thể được phòng ngừa thông qua việc tiêm phòng vắc xin.
- Khi bạn đi du lịch đến một địa điểm mới, nên tìm kiếm ý kiến của chuyên gia y tế để biết về các bệnh truyền nhiễm địa phương và nắm rõ vùng đó có tồn tại những loại bệnh nào. Điều này sẽ giúp bạn được tiêm phòng các loại vắc xin phù hợp trước khi đi, bao gồm vắc xin ngừa viêm gan A, viêm màng não hay bệnh thương hàn, và những bệnh khác.
- Khi đi du lịch, việc sử dụng nguồn nước ô nhiễm, ăn rau chưa qua nấu chín hoặc tiếp xúc với các sản phẩm sữa chưa tiệt trùng có thể gây sốt cao rét run kèm theo tiêu chảy, đau quặn bụng, buồn nôn, nôn, đau đầu, chướng bụng hoặc có máu trong phân. Nếu bạn có những dấu hiệu này, bạn nên đến cơ sở y tế gần nhất để được khám và điều trị.
- Côn trùng cắn là một nguyên nhân khác có thể gây lây truyền bệnh tại một số điểm du lịch. Một ví dụ là bệnh sốt rét, một bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng có thể xảy ra sau khi bị muỗi đốt. Sau khi bị đốt, bệnh nhân có thể mắc sốt cao rét run và tái phát sau mỗi vài ngày. Để chẩn đoán, cần phải thực hiện xét nghiệm máu.
- Trước khi đến các khu vực có nguy cơ mắc bệnh, du khách có thể sử dụng thuốc phòng ngừa sốt rét. Bệnh Lyme cũng là một bệnh truyền nhiễm khác mà du khách có thể mắc phải. Bệnh này lây qua vết cắn của ve và phổ biến ở những vị trí có ve loại ký sinh trùng (Ixodes scapularis). Ngoài ra, bất kỳ nhiễm trùng nào do côn trùng gây ra cũng nên được đánh giá và điều trị bởi bác sĩ.
Nguồn nước tại môi trường sinh hoạt mới có thể gây sốt rét kèm với một số triệu chứng khác.
Một số biến chứng của sốt rét run ở người lớn
Các biến chứng của sốt rét run ở người lớn phụ thuộc vào mức độ sốt, thời gian sốt, và nguyên nhân gây sốt. Mặc dù sốt rét run ít gây biến chứng ở người lớn hơn so với trẻ em, nhưng khi có biến chứng xảy ra, chúng thường nặng nề hơn và đòi hỏi người bệnh không được chủ quan. Một số biến chứng có thể xảy ra như:
- Nhiễm trùng.
- Tổn thương não.
- Động kinh.
- Hội chứng suy tạng: suy gan, suy thận, suy tim.
Cách xử trí sốt cao rét run
Sau khi xử lý sốt rét run ở người lớn bằng các phương pháp đã được giới thiệu, dù tình trạng sốt có cải thiện hay không, bạn nên đi gặp bác sĩ để khám và tìm nguyên nhân để có cách chữa trị sớm, vì đây có thể là dấu hiệu tiềm ẩn của một căn bệnh nguy hiểm.
Chế độ dinh dưỡng
Chế độ ăn uống bình thường nên bao gồm các loại thức ăn lỏng, dễ tiêu như cháo, súp. Bạn cũng nên uống thêm nước trái cây như cam, chanh, bưởi, quýt để bổ sung vitamin C và nâng cao sức đề kháng cho cơ thể.
Bổ sung vitamin bằng các loại nước trái cây như chanh, cam, …
Sử dụng thuốc giảm sốt
Khi bị sốt rét run cao, việc sử dụng thuốc giảm sốt rất quan trọng. Thuốc acetaminophen, hay còn được gọi là paracetamol, được sử dụng rộng rãi và có hiệu quả. Liều lượng thích hợp là 10 đến 15 mg/kg mỗi lần, có thể uống mỗi 4 đến 6 giờ. Tuy nhiên, không được sử dụng quá liều vì có thể gây tổn thương gan và suy gan. Có nhiều loại thuốc giảm sốt như Panadol, Efferalgan, Donodol có sẵn trên thị trường.
Chăm sóc cẩn thận
Khi bị sốt cao rét run, hãy cho bệnh nhân nằm ở nơi thoáng mát và mặc quần áo mỏng hoặc bộc lộ cơ thể để làm giảm nhiệt độ cơ thể. Vậy sốt rét run có nên đắp chăn? - Tuy cảm thấy lạnh, nhưng không nên đắp chăn hoặc nhiệt độ cơ thể một cách nguy hiểm. Bạn cũng cần đảm bảo bệnh nhân uống đủ nước để bổ sung chất lỏng do mất nước khi sốt. Làm sạch cơ thể bằng nước ấm, không sử dụng nước nóng vì nó không chỉ không hiệu quả mà còn có thể làm tăng nhiệt độ cơ thể.
Hy vọng bài viết đã cung cấp những kiến thức về biểu hiện sốt cao rét run, nguyên nhân và cách điều trị cho toàn thể bạn đọc. Khi nhận ra bất kỳ những vấn đề bất thường về sức khỏe, hãy gặp ngay bác sĩ có chuyên môn về bệnh truyền nhiễm để có thể có phương án điều trị kịp thời. Quý khách có nhu cầu sử dụng dịch vụ khám chữa bệnh tại bệnh viện Phương Đông vui lòng liên hệ qua số hotline 1900 1806 hoặc tại đây để được tư vấn và đặt lịch khám sớm nhất.