Tăng prolactin máu là tình trạng lượng prolactin huyết thanh vượt giới hạn cho phép, do yếu tố sinh lý, thuốc hoặc bệnh lý. Bệnh nhân có hàm lượng prolactin máu cao có thể xuất hiện triệu chứng hoặc không, cần thăm khám sức khỏe định kỳ để sàng lọc bệnh lý, kịp thời phát hiện và điều trị ngay từ giai đoạn đầu.
Tăng prolactin máu là tình trạng nồng độ prolactin, một loại hormone trong máu cao hơn mức bình thường. Bệnh lý này không gây nguy hiểm đến tính mạng người bệnh, song có thể dẫn đến các hệ lụy khác, điển hình như vô sinh.
Prolactin trong máu tăng không gây nguy hiểm cho tính mạng người bệnh
Prolactin hay lactotropin là một loại hormone chịu trách nhiệm chính cho sự phát triển của tuyến vú trong mô vú, sản xuất sữa. Tuyến yên là bộ phận sản xuất và tiết prolactin, ngoài ra còn có hệ thống thần kinh trung ương, hệ miễn dịch, tử cung, tuyến vú tham gia.
Chỉ số prolactin bình thường với từng nhóm đối tượng như sau, đơn vị nanogram trên mililit:
Prolactin máu tăng cao có thể do những thay đổi bên trong cơ thể, hoặc bệnh lý, hoặc thuốc, hoặc những bất thường không rõ nguyên nhân. Người bệnh nếu nhận thấy dấu hiệu nghi ngờ, cần lập tức đến bệnh viện thăm khám, tìm ra tác nhân gây bệnh.
Theo thống kê, ước tính có dưới 1% dân số nói chung và 5 - 14% người bệnh vô kinh thứ phát bị ảnh hưởng bởi tăng prolactin máu. Nữ giới 25 - 34 tuổi có tỷ lệ mắc bệnh cao nhất, hiếm gặp ở nam giới và trẻ nhỏ.
Prolactin trong máu tăng cao do nhiều nguyên nhân gây nên, không phải trường hợp nào cũng đáng lo ngại đến sức khỏe. Bảng dưới đây sẽ đề cập chi tiết các yếu tố, tác nhân khiến prolactin vượt ngưỡng bình thường.
Cụ thể:
|
NGUYÊN NHÂN |
|
|
Do sinh lý |
Tăng prolactin trong máu sinh lý khi:
|
|
Do thuốc |
Dopamine là chất làm ức chế sản xuất và bài tiết prolactin, nếu sử dụng loại thuốc làm tăng dopamine, bạn có thể dẫn đến tình trạng tăng prolactin. Ví dụ một số loại thuốc sau:
Nếu nguyên nhân prolactin trong máu tăng cao do thuốc, tình trạng này có thể thuyên giảm và trở lại bình thường sau khi ngừng thuốc 3 - 4 ngày. |
|
Do u tiết prolactin |
U tuyến tiết tiết prolactin là nguyên nhân chính gây tình trạng nồng độ prolactin vượt quá mức, bệnh nhân có thể gặp phải tình trạng như:
|
|
Do các khối u tuyến yên |
Các khối u lớn, ngoại từ u tiết prolactin, nằm bên trong hoặc gần tuyến yên có thể gia tăng prolactin trong máu. Hiện tượng này do khối u ngăn cản dopamine đến tuyến yên. |
|
Do bệnh lý |
Những vấn đề bất thường liên quan đến sức khỏe làm nồng độ prolactin trong máu tăng cao. Ví dụ như:
|
Tuy nhiên, vẫn có trường hợp không thể tìm thấy nguyên nhân tăng prolactin trong máu. Theo thuật ngữ y học, đây là tình trạng tăng prolactin máu vô căn, có thể tự biến mất sau vài tháng mà không điều điều trị.
Biểu hiện prolactin máu cao thường liên quan đến sự ức chế hormone giải phóng gonadotropin hơn nồng độ prolactin tăng. Gonadotropin kích thích tuyến yên tiết hormone tạo hoàng thể và hormone kích thích nang trứng, cụ thể triệu chứng với từng đối tượng như sau:
Nữ giới bị tăng prolactin thường có những thay đổi bất thường như:
Chảy sữa bất thường là biểu hiện của tăng prolactin máu ở nữ giới
Đối với nam giới, triệu chứng tăng prolactin thường gặp như:
Triệu chứng tăng prolactin ở nam giới như vú to, tinh trùng giảm, rối loạn cương dương
Bệnh nhân nếu xuất hiện những triệu chứng nêu trên cần nhanh chóng thăm khám, nhận tham vấn điều trị chuyên môn từ bác sĩ. Tuyệt đối không kéo dài bệnh tình, khiến quá trình điều trị và hồi phục trở nên khó khăn.
Prolactin là một trong những hormone ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sinh sản, nguy cơ vô sinh cao nếu không được điều trị kịp thời. Bệnh nhân có thể phải đối mặt với một số biến chứng nguy hiểm khác như:
Khi đến bệnh viện, bác sĩ sẽ tiến hành xác định nguyên nhân tăng prolactin dựa vào khai thác thông tin tiền sử bệnh, loại thuốc đang sử dụng, đang mang thai hay không. Tiếp đến, bác sĩ chỉ định các kỹ thuật chẩn đoán cận lâm sàng khác như:
Các kỹ thuật chẩn đoán tình trạng prolactin trong máu tăng
Điều trị prolactin cao cần dựa vào nguyên nhân gây bệnh, mức độ triệu chứng tác động đến cơ thể. Ví dụ, người tăng prolactin do dùng thuốc có thể tự thuyên giảm sau khi ngừng sử dụng, hoặc trường hợp biểu hiện nhẹ hoặc không ảnh hưởng đến đời sống, không cần can thiệp điều trị.
Một số biện pháp can thiệp hạn chế sự diễn tiến, dứt điểm bệnh lý như:
Điều trị nội khoa bằng thuốc nhằm giảm nồng độ prolactin trong máu, cần có chỉ định sử dụng của bác sĩ:
Điều trị nội khoa bằng thuốc với tăng prolactin máu
Can thiệp ngoại khoa được chỉ định với trường hợp điều trị tăng prolactin máu bằng thuốc không có tác dụng. Khối u tiết prolactin không có dấu hiệu giảm kích thước, cần tiến hành phẫu thuật loại bỏ u tuyến yên hoặc một số khối u khác.
Xạ trị là phương pháp điều trị được chỉ định sau cùng, áp dụng với trường hợp dùng thuốc và phẫu thuật không thể làm giảm nồng độ prolactin trong máu. Phác đồ tùy thuộc vào kích thước, vị trí khối u của bệnh nhân.
Chuyên gia y tế khuyến cáo, bệnh nhân sau điều trị cần xét nghiệm máu định kỳ nhằm theo dõi nồng độ prolactin. Trường hợp tăng cao, cần tiến hành chụp lại MRI để chẩn đoán sự trở lại hoặc mở rộng khối u sau điều trị.
Tính đến thời điểm hiện tại, chưa có biện pháp cụ thể để hạn chế, phòng ngừa tình trạng tăng prolactin máu. Hướng dẫn xây dựng lối sống lành mạnh, chú ý chế độ dinh dưỡng chỉ nhằm hạn chế nguy cơ bệnh phát triển.
Bạn có thể tham khảo các gợi ý dưới đây:
Biện pháp phòng tránh prolactin máu tăng bất thường
Tiên lượng điều trị bệnh tăng prolactin máu nhìn chung tốt, các phương pháp đều đạt hiệu quả nhất định. Tuy nhiên người bệnh không được chủ quan, bệnh không tác động trực tiếp đến tính mạng nhưng có thể dẫn đến biến chứng vô sinh, kinh nguyệt không đều.
BỆNH VIỆN ĐA KHOA PHƯƠNG ĐÔNG
Địa chỉ: Số 9, Phố Viên, Cổ Nhuế 2, Bắc Từ Liêm, Hà Nội
Tổng đài tư vấn: 19001806
Website: https://benhvienphuongdong.vn
Lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể.
Vô sinh không rõ nguyên nhân có thể xảy ra ở cả nam giới và nữ giới, qua khám lâm sàng và cận lâm sàng không xác định được yếu...
