Thủy đậu ở người lớn là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa

Bệnh thủy đậu là gì? 

Thủy đậu là bệnh lây nhiễm cấp tính do virus Varicella-Zoster (VZV) gây nên. Virus này có kích thước khoảng 150mm - 200mm, với nhân là AND. Bệnh có thể gây phát ban ngứa và phồng rộp và kèm theo nhiều triệu chứng khác. 

Thông thường phát ban ban đầu thường xuất hiện trên ngực, lưng và mặt sau đó có thể lan khắp cơ thể của người bệnh.

Bệnh thủy đậu có thể trở nên nghiệm trọng ở người hệ miễn dịch yếu

Người lớn có bị thủy đậu không?

Mặc dù nhiều người nghĩ rằng thủy đậu là một bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ. Tuy nhiên bệnh dễ lây nhiễm ở những người có hệ miễn dịch suy yếu như người cao tuổi, phụ nữ có thai, người mắc tiểu đường, người có bệnh mãn tính, người phổi tắc nghẽn mạn tính, xương khớp… Mắc thủy đậu có thể dẫn đến biến chứng viêm não, viêm  phổi, rối loạn tâm thần, hôn mê, co giật… thậm chí dẫn đến tử vong nếu như không điều trị kịp thời.

Hình ảnh các nốt mụn nước của bệnh thủy đậu ở người lớn

Nguyên nhân bị thủy đậu ở người lớn

Có nhiều nguyên nhân gây bệnh thủy đậu ở người lớn, dưới đây là một số nguyên nhân cơ bản:

• Lây trực tiếp qua đường hô hấp, chủ yếu thông qua các hoạt động như ho khan và hắt xì.

• Bệnh có thể lây gián tiếp khi tiếp xúc với nước bọt, dịch tiết…

• Vi rút Varicella-Zoster xâm nhập vào niêm mạc đường hô hấp, bao gồm miệng và hầu họng.

• Có thể xâm nhập vào đường tiêu hoá và kết mạc mắt, tuy hiếm gặp.

• Người mắc bệnh có thể lây nhiễm người xung quanh trong khoảng 1-2 ngày trước khi xuất hiện mụn nước.

• Tiếp xúc với người mắc bệnh được xác định là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến lây nhiễm thủy đậu.

Triệu chứng thủy đậu ở người lớn

Dấu hiệu thủy đậu ở người lớn và chu kỳ phát ban

• Người lớn nhiễm thủy đậu thường có các triệu chứng tương tự trẻ em, nhưng thường nghiêm trọng hơn.
• Bệnh phát triển từ 1 đến 3 tuần sau khi tiếp xúc với virus, khởi phát từ 10 đến 14 ngày sau tiếp xúc mầm bệnh.
• Chu kỳ bệnh kéo dài từ 7 đến 10 ngày, bắt đầu với mụn nước ở mặt và các chi, sau đó lan rộng toàn bộ cơ thể trong 12 - 24 giờ.
• Dấu hiệu rõ nhất là đốm đỏ ngứa chứa nước, xuất hiện trên mặt và ngực, sau đó lan ra toàn bộ cơ thể.
• Gây cảm giác ngứa ngáy và khó chịu, có thể xuất hiện đốm mới trong khi các đốm cũ đang lành lại.
• Gãi có thể dẫn đến vết loét, có thể để lại sẹo vĩnh viễn hoặc nhiễm trùng.

Phục hồi và lây lan

• Mụn nước sẽ rỉ ra sau khoảng 1 tuần, hình thành lớp vảy và lành lại, triệu chứng kéo dài 5 - 10 ngày.
• Người bệnh có thể lây nhiễm từ 1-2 ngày trước khi phát ban cho những người chưa từng mắc hoặc chưa được tiêm phòng và khả năng lây lan kéo dài cho đến khi tất cả các nốt đỏ khô đi và hình thành vảy.

Dấu hiệu rõ nhất của bệnh thủy đậu là đốm đỏ ngứa chứa nước xuất hiện trên khắp cơ thể

Thủy đậu ở người lớn lây qua đường nào

Người trưởng thành, phụ nữ mang thai, người bị các bệnh nền hoặc những người đang trong quá trình điều trị bệnh hiểm nghèo, đều có nguy cơ cao hơn về biến chứng nghiêm trọng khi nhiễm virus thủy đậu. 

Thủy đậu ở người lớn thường lây qua các đường sau: 

Đường hô hấp

• Virus gây bệnh thủy đậu có thể lây qua không khí khi người bệnh hoặc người lành mang trùng nói chuyện, hoặc hắt hơi.
• Giọt bắn từ nước bọt chứa virus có thể lơ lửng trong không khí và bị hít vào mũi hoặc miệng của người khác, gây nhiễm trùng.

Tiếp xúc trực tiếp

• Một cách lây nhiễm nhanh chóng là tiếp xúc trực tiếp với các dịch tiết từ mụn nước thủy đậu.
• Nếu người bệnh chạm vào các vết thủy đậu và sau đó chạm vào da của người khác, virus có thể lây truyền.

Tiếp xúc gián tiếp

• Virus thủy đậu có khả năng tồn tại ở môi trường bên ngoài trong thời gian ngắn.
• Bệnh thủy đậu lây nhiễm bằng cách tiếp xúc với đồ vật bị nhiễm virus từ người bệnh.

Xem thêm:

• Bầu bị thủy đậu: Triệu chứng - Nguyên nhân - Cách điều trị
• Sẹo thủy đậu: Nguyên nhân, phân loại và cách chữa trị

Những đối tượng có nguy cơ mắc bệnh thuỷ đậu?

Chưa từng mắc thủy đậu lúc nhỏ

Người chưa mắc bệnh thủy đậu thường không có kháng thể chống lại virus và hệ miễn dịch chưa được "tập trận". 

Điều này làm tăng nguy cơ mắc bệnh khi tiếp xúc trực tiếp với người bệnh hoặc virus trong không khí và vật dụng ngoại môi trường. Việc chưa tiêm vắc xin và thiếu kháng thể là nguyên nhân khiến người lớn dễ bị nhiễm virus thủy đậu.

Người có hệ miễn dịch suy yếu

Ở người lớn có hệ miễn dịch suy yếu là những nhóm người có nguy cơ cao mắc bệnh thủy đậu. Một hệ miễn dịch mạnh mẽ đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn sự phát triển của virus thủy đậu trong cơ thể. 

Khi hệ miễn dịch yếu, người lớn dễ dàng nhiễm virus và có thể phát triển thành các biến chứng nặng hơn.

Mẹ bầu chưa từng tiêm ngừa thủy đậu

Cơ chế tự điều chỉnh miễn dịch trong thai kỳ

• Khi mang thai, cơ thể của thai phụ tự điều chỉnh hệ miễn dịch xuống mức thấp nhất để tránh phản ứng đào thải thai nhi, nhằm bảo vệ và nuôi dưỡng thai nhi tốt nhất.
• Tuy nhiên, điều này dẫn đến sức đề kháng của mẹ bầu giảm sút, làm tăng nguy cơ bị các tác nhân ngoại nhập như virus và vi khuẩn xâm nhập, gây bệnh.

Nguy cơ cao mắc bệnh thủy đậu trong thai kỳ

• Nếu mẹ bầu chưa từng tiêm ngừa thủy đậu, cơ thể ở thời điểm này không chỉ có sức đề kháng suy giảm mà còn thiếu kháng thể chống lại virus thủy đậu.
• Tình trạng này làm tăng nguy cơ mẹ bầu mắc thủy đậu, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và tính mạng của thai nhi.

Nguy cơ nặng hơn và các biến chứng

• Phụ nữ mang thai mắc thủy đậu không chỉ tăng nguy cơ mắc bệnh mà còn có nguy cơ tiến triển nặng hơn so với người bình thường.
• Bệnh thủy đậu ở phụ nữ mang thai có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như tử vong do viêm phổi, viêm não, nhiễm trùng thứ phát, nhiễm trùng huyết và các vấn đề huyết học.

Thủy đậu ở người lớn có thể gặp biến chứng nguy hiểm nào?

Biến chứng thủy đậu ở người lớn phổ biến nhất gây tử vong từ bệnh thủy đậu là viêm phổi, khiến người mắc bệnh phải đối mặt với khó thở, đau ngực, sốt, ho. Khoảng 5 - 15% người trưởng thành mắc bệnh thủy đậu trải qua các triệu chứng liên quan đến hệ hô hấp.

Hình ảnh bệnh thủy đậu ở người lớn

Các biến chứng thủy đậu ở người suy giảm hệ miễn dịch 

Các biến chứng thủy đậu ở người suy giảm miễn dịch có thể bao gồm: 

Viêm nhiễm phổi và hệ hô hấp

Người suy giảm miễn dịch dễ mắc nhiễm trùng phổi sau thủy đậu, có thể gây khó thở và suy hô hấp cấp, đồng thời thúc đẩy các bệnh lý nền khác phát triển và nặng hơn.

Não và hệ thần kinh 

Biến chứng liên quan đến não và hệ thần kinh như viêm não, viêm não đa hạch có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, đòi hỏi điều trị chuyên sâu.

Nhiễm trùng da

Trong trường hợp hệ miễn dịch suy giảm, virus VZV có thể gây vết phát ban chứa dịch nặng, dẫn đến nhiễm trùng da lan rộ và tăng nguy cơ viêm nhiễm, kéo dài thời gian điều trị.

Thận

Suy giảm miễn dịch tăng nguy cơ viêm thận và suy thận sau thủy đậu, gây vấn đề chức năng thận và suy thận mạn tính.

Một số biến chứng khác

Người suy giảm miễn dịch có thể phải đối mặt với các vấn đề nghiêm trọng như viêm tụy, viêm gan, viêm mạch máu và viêm khớp.

Biến chứng thủy đậu ở phụ nữ mang thai 

Khi phụ nữ mang thai mắc bệnh thủy đậu, có thể xuất hiện nhiều ảnh hưởng đối với cả mẹ bầu và thai nhi. Trong trường hợp của người mẹ, thủy đậu có thể dẫn đến các biến chứng như:

Viêm phổi

Thai phụ nhiễm virus VZV trong thai kỳ có nguy cơ cao hơn mắc viêm phổi, với triệu chứng nặng nề như khó thở, sốt cao, và có thể dẫn đến vấn đề nghiêm trọng về tim mạch.

Sinh non

Nghiên cứu chỉ ra rằng mẹ mang thai mắc thủy đậu có thể tăng nguy cơ sinh non, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của mẹ và trẻ sơ sinh.

Đối với thai nhi, thủy đậu có thể gây ra hội chứng thủy đậu bẩm sinh

Mẹ bầu bị mắc thủy đậu trong tuần thứ 13 - 19 của thai kỳ, tỷ lệ thai nhi bị thủy đậu bẩm sinh là khoảng 2%. Hội chứng có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng như trẻ nhẹ cân, teo chân tay, sẹo da và nhiều dị tật khác, tỷ lệ tử vong cao.

Hội chứng của thủy đậu có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng như teo chân tay

Nguy cơ mắc bệnh Zona

Những người trước đây mắc thủy đậu có nguy cơ cao mắc bệnh zona, một biến chứng xuất hiện khi virus VZV tiếp tục tồn tại trong tế bào thần kinh sau khi nhiễm trùng đã được chữa khỏi. 

Zona gây ra cụm mụn nước đau đớn, với khả năng tái phát và gây đau dây thần kinh postherpetic, đặc biệt nguy hiểm đối với người cao tuổi hoặc có hệ miễn dịch yếu.

Cách chữa thủy đậu ở người lớn

Cách chữa bệnh thủy đậu ở người lớn thường bao gồm sự kết hợp giữa việc sử dụng các loại thuốc đặc trị và các biện pháp chăm sóc tự nhiên nhằm giảm nhẹ các triệu chứng và tăng cường quá trình hồi phục.

Sử dụng thuốc kháng Virus Acyclovir theo chỉ định của Bác Sĩ

• Để giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh nhân và rút ngắn thời gian điều trị bệnh, bác sĩ có thể chỉ định cho người bệnh thêm thuốc kháng virus Acyclovir. Đây được coi là cách trị bệnh thủy đậu nhanh nhất ở người lớn.
• Acyclovir là một trong số loại thuốc kháng virus phổ biến, được sử dụng với liệu trình từ 5-7 ngày.

Sử dụng thuốc kháng Virus Acyclovir theo chỉ định của Bác Sĩ

Dùng thuốc giảm đau không kê đơn 

• Giảm nhẹ các triệu chứng khi người lớn bị thủy đậu được coi là nguyên tắc chính để chữa hiệu quả bệnh. 
• Paracetamol có thể được sử dụng để giảm đau và cảm giác thoải mái, đặc biệt là khi xuất hiện sốt cao, đau đớn và vết loét. 
• Aspirin cũng là một lựa chọn, nhưng cần tham khảo ý kiến của Bác sĩ. 

Tắm bằng bột yến mạch hoặc baking soda

• Bột yến mạch hoặc baking soda giúp giảm viêm, giảm kích ứng và ngứa do thủy đậu. 
• Người bệnh có thể sử dụng nước ấm để pha bột và ngâm hoặc lau nhẹ vùng da tổn thương, giảm triệu chứng không thoải mái. 
• Vệ sinh cá nhân hàng ngày cũng ngăn ngừa lây lan virus từ da tổn thương sang vùng khác.

Uống đủ nước

• Để giúp cơ thể đào thải virus và tránh biến chứng nguy hiểm, người bệnh cần bổ sung đủ nước, đặc biệt là khi sốt do thủy đậu. 
• Cần lưu ý chỉ uống nước lọc hoặc dung dịch bù điện giải theo hướng dẫn của bác sĩ, tránh sử dụng các đồ uống khác trong quá trình điều trị.

Để giúp cơ thể đào thải virus và tránh biến chứng nguy hiểm, người bệnh cần bổ sung đủ nước

Cách phòng ngừa thủy đậu ở người lớn

Để ngăn chặn sự lây lan của thủy đậu và bảo vệ sức khỏe của bạn, có một số biện pháp phòng ngừa quan trọng mà bạn có thể thực hiện. Hãy cùng nhau khám phá cách bảo vệ bản thân khỏi bệnh thủy đậu trong đời sống hàng ngày.

Tránh tiếp xúc với người nhiễm bệnh thủy đậu 

• Hạn chế tiếp xúc với người đang mắc bệnh thủy đậu, đặc biệt là tránh tiếp xúc với các dịch cơ thể như nước bọt, nước mắt, chất dịch từ vết phồng rộp của người nhiễm bệnh. 
• Không sử dụng chung các vật dụng cá nhân như khăn, ga giường, chăn nệm, ly, đĩa,… với người đang mắc bệnh thủy đậu.

Vệ sinh cá nhân sạch sẽ

• Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch, đặc biệt sau khi tiếp xúc với người mắc thủy đậu, sau khi đi vệ sinh và trước khi ăn. 
• Tắm rửa sạch sẽ hàng ngày bằng nước và xà phòng, đặc biệt sau khi tiếp xúc với người mắc bệnh hoặc nghi ngờ nhiễm bệnh. 
• Thường xuyên thay quần áo và đồ gia dụng cá nhân.

Giữ vệ sinh môi trường sống 

• Thực hiện việc vệ sinh và làm sạch nơi làm việc và sinh sống đều đặn để duy trì môi trường sạch sẽ. 
• Sử dụng chất khử trùng như chất có cồn hoặc dung dịch chứa clo để làm sạch và khử trùng các bề mặt tiếp xúc thường xuyên như bàn làm việc, bàn ăn, bồn cầu, cửa tay nắm… nhằm tiêu diệt virus thủy đậu.
• Thu gom và xử lý rác và chất thải một cách gọn gàng, sạch sẽ và khoa học để ngăn chặn sự phát triển và lây nhiễm virus thủy đậu.

Dinh dưỡng tốt để tăng cường hệ miễn dịch 

• Đa dạng thực phẩm, chú trọng vào rau quả, ngũ cốc nguyên hạt, thịt gia cầm không mỡ, cá hồi, hạt, đậu, và sản phẩm từ sữa không đường để cung cấp đủ năng lượng và hỗ trợ hệ miễn dịch. 

• Tăng cường vitamin C từ cam, quýt, kiwi, dâu tây, ổi, bơ, rau cải xanh và rau bina. 

• Bổ sung kẽm từ hạt chia, hạt bí, hạt lanh, hạt vừng, đậu, thịt cá, thịt heo và thịt gia cầm. 

• Đảm bảo đủ protein từ thịt gia cầm không mỡ, cá, hạt, đậu, trứng, sữa và sản phẩm từ sữa không đường. 

• Hạn chế tinh bột và đường từ đường, bánh ngọt, nước giải khát có ga và đồ ngọt có hàm lượng đường cao.

Chăm sóc người bệnh đúng cách 

Vệ sinh cơ thể

Tắm hàng ngày bằng nước sạch, tránh chà xát mạnh ở vùng da tổn thương. Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch.

Chế độ ăn uống

Tăng cường dưỡng chất, ưa thích món ăn nhẹ, dễ tiêu hoá khi có triệu chứng đau rát miệng hoặc khó ăn uống.

Giữ sự cách ly

Nghỉ ngơi  khoảng 7-10 ngày để hết triệu chứng và nguy cơ lây nhiễm. Giữ khoảng cách và đảm bảo sự cách ly để ngăn chặn lây lan bệnh.

Tránh tiếp xúc với phụ nữ mang thai

Người bệnh thủy đậu tránh tiếp xúc với phụ nữ mang thai để bảo vệ cả mẹ và thai nhi.

Mang khẩu trang

Đeo khẩu trang khi tiếp xúc với người khác, đặc biệt ở những nơi đông người để giảm nguy cơ lây nhiễm.

Tiêm vắc xin ngừa bệnh thủy đậu

• Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo rằng tiêm phòng vắc xin là biện pháp hiệu quả để ngăn chặn bệnh thủy đậu. 
• Các nghiên cứu chỉ ra rằng hơn 90% người được tiêm phòng vắc xin có thể tránh hoàn toàn mắc bệnh thủy đậu trong suốt cuộc đời. 
• Khoảng 5-10% người tiêm phòng vẫn có khả năng mắc phải bệnh, nhưng thông thường bệnh sẽ diễn biến nhẹ, ít phát ban và ít gặp biến chứng.

Tiêm phòng vắc xin là biện pháp hiệu quả để ngăn chặn bệnh thủy đậu

Một số câu hỏi thường gặp về bệnh thủy đậu

Bị thủy đậu ở người lớn nên kiêng gì?

Khi mắc thủy đậu, hạn chế ăn các thực phẩm sau để tối ưu hiệu quả phục hồi và tránh tình trạng sẹo:

• Các loại hải sản (tôm, cá, cua, sò), thịt dê, thịt chó, gà, vịt, lươn: Gây kích ứng da và khó lành nốt mụn nước trên da.
• Xôi và các món làm từ nếp như bánh chưng, bánh tét: Làm tăng nốt mủ trên da.
• Phô mai, kem, sữa, bơ: Kích thích tiết nhờn trên da.
• Trái cây có tính axit mạnh: Cam, chanh, vải, xoài chín, mít, hồng…
• Trái cây, hạt sấy khô, thức ăn mặn: Làm mất nước da và gây ngứa.
• Thức ăn nhanh và có nhiều dầu mỡ: Tạo môi trường thuận lợi cho virus phát triển, làm tăng nguy cơ viêm da, ngứa và hình thành sẹo.

Người lớn bị bệnh thủy đậu nên ăn gì?

• Thêm vào chế độ ăn những thực phẩm giàu sắt như thịt đỏ, gan, lòng, trứng, rau xanh, và đậu. Sắt giúp hình thành hồng cầu, vận chuyển oxy và cải thiện tình trạng thiếu máu.
• Tăng cường khẩu phần với thực phẩm giàu vitamin C như cam, quýt, kiwi, dâu tây, ổi, bơ, rau cải xanh. Vitamin C giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương và thúc đẩy quá trình hồi phục.
• Chú ý uống đủ nước để duy trì độ ẩm cho da. Nước không chỉ loại bỏ độc tố mà còn hỗ trợ quá trình tái tạo tế bào, đặc biệt quan trọng trong quá trình phục hồi từ thủy đậu.

Ai không nên tiêm vắc xin thủy đậu?

• Người có hệ miễn dịch suy yếu, dị ứng mạnh với gelatin hoặc kháng sinh neomycin không nên tiêm vắc xin thủy đậu. 
• Đối với những người có phản ứng dị ứng nghiêm trọng sau liều tiêm đầu tiên, không nên tiếp tục với liều thứ hai. 
• Phụ nữ mang thai và có kế hoạch mang thai nên tránh tiêm vắc xin này để đảm bảo an toàn cho sự phát triển của thai nhi.

Người lớn bị thủy đậu có được tắm không?

Việc tắm khi mắc bệnh thủy đậu không bị ảnh hưởng và thậm chí được khuyến khích. Tuy nhiên, nên hạn chế thời gian tắm và sử dụng sản phẩm dưỡng ẩm nhẹ để giảm cảm giác ngứa và nguy cơ nhiễm trùng.

Thủy đậu ở người lớn bao lâu thì khỏi?

Thời gian hồi phục từ bệnh thủy đậu ở người lớn thường kéo dài từ 7 đến 10 ngày. Tuy nhiên, một số yếu tố như tình trạng sức khỏe tổng thể, hệ miễn dịch, và cách chăm sóc bản thân có thể ảnh hưởng đến quá trình hồi phục.

Dịch vụ tiêm phòng thủy đậu tại Bệnh viện Đa khoa Phương Đông

Bệnh thủy đậu ở người lớn có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt là đối với những người có hệ miễn dịch suy giảm. Để bảo vệ bản thân khỏi căn bệnh này, việc tiêm vắc xin là một biện pháp hiệu quả và được khuyến khích.

Tại Bệnh viện Đa khoa Phương Đông, chúng tôi cung cấp dịch vụ tiêm vắc xin phòng ngừa thủy đậu, giúp cộng đồng nâng cao sức khỏe và ngăn chặn sự lây lan của bệnh. Vắc xin không chỉ giúp tăng cường hệ miễn dịch mà còn giảm nguy cơ mắc bệnh và các biến chứng liên quan.

Tiêm vắc xin thủy đậu nâng cao sức khỏe và ngăn chặn sự lây lan của bệnh

Nếu bạn hoặc người thân có bất kỳ thắc mắc hay cần thêm thông tin về điều trị thủy đậu ở người lớn và tiêm vắc xin phòng ngừa thủy đậu, hãy liên hệ ngay tới Bệnh viện Phương Đông qua 1900 1806 . Đội ngũ chuyên gia y tế của chúng tôi sẽ tận tâm tư vấn và giải đáp mọi câu hỏi của bạn, đảm bảo rằng quá trình tiêm vắc xin được thực hiện an toàn và hiệu quả. Chúng tôi cam kết mang lại dịch vụ chăm sóc sức khỏe tốt nhất để bảo vệ cộng đồng khỏi nguy cơ lây nhiễm thủy đậu.