Tính mức lọc cầu thận: Cách tính và các công thức thường dùng

Mức lọc cầu thận là gì? 

Mức lọc cầu thận (GFR) là một chỉ số quan trọng đánh giá khả năng hoạt động của thận. Nó thể hiện lượng máu được lọc qua các cầu thận trong một phút, tức khả năng loại bỏ các chất thải và độc tố ra khỏi cơ thể.

Các bác sĩ sẽ căn cứ vào số liệu này để đánh giá mức độ suy giảm của chức năng thận, từ đó điều chỉnh phác đồ điều trị sao cho phù hợp. Đây cũng là lý do tại sao các cách tính mức lọc cầu thận được rất nhiều người bệnh tìm kiếm và quan tâm.

(Hình 1 - Chỉ số mức lọc cầu thận được bác sĩ áp dụng đánh giá chức năng thận)

Đối với những người khoẻ mạnh, mức lọc cầu thận giúp bác sĩ chẩn đoán các bệnh lý hay phát hiện và cảnh báo bệnh nhân các bất thường của thận. GFR ở người khoẻ mạnh xấp xỉ 140mL/ phút, có thể thay đổi theo kích thước cơ thể. Nếu chỉ số này càng thấp thì báo hiệu các bệnh lý của hệ tiết niệu.

Chỉ số mức lọc cầu thận có ý nghĩa gì?

Ngoài ra, các nhân viên y tế cũng quan tâm tới ý nghĩa của chỉ số GFR, bởi nó hỗ trợ họ:

• Đánh giá chức năng thận: GFR bình thường cho thấy thận đang hoạt động hiệu quả. GFR thấp bất thường sẽ khiến bác sĩ nghi ngờ bạn mắc các bệnh về thận
• Chẩn đoán và theo dõi bệnh lý thận: Phát hiện bệnh thận mạn, xem xét các giai đoạn của bệnh suy thận, đánh giá khả năng hiến thận. Khi chỉ số GFR thay đổi so với các lần khám trước, bác sĩ sẽ có căn cứ đánh giá:
  • Phát hiện suy thận cấp tính, bệnh thận cấp tính
  • Đánh giá tiến triển suy thận cấp tính và từng giai đoạn bệnh

• Đưa ra tiên lượng cho bệnh nhân: Tại thời điểm đo, chỉ số mức lọc cầu thận giúp bác sĩ dự đoán nguy cơ biến chứng của bệnh thận mạn tính, bệnh tim mạch, biến chứng hậu phẫu và nguy cơ tử vong. Sự biến đổi của mức lọc cầu thận cảnh báo nhân viên y tế về nguy cơ suy thận của người bệnh.

• Lựa chọn phương pháp điều trị: Dựa vào GFR khi đi khám, bác sĩ sẽ đưa ra phương án điều trị sau hội chẩn, cân nhắc tỷ lệ thành công nếu ghép thận, đưa ra chỉ định lọc máu, dùng thuốc ra sao. Đối với bệnh nhân mới khi mức lọc cầu thận thay đổi, bạn sẽ được điều trị suy thận cấp tính và theo dõi độc tính của thuốc.

(Hình 2 - Chỉ số mức lọc cầu thận (GFR) được sử dụng trong chẩn đoán tiến triển và giai đoạn bệnh suy thận (theo Hiệp Hội Thận Học Mỹ))

Xem thêm: Suy thận giai đoạn cuối và biện pháp điều trị phù hợp nhất

Các cách tính mức lọc cầu thận

Trên thực tế, có rất nhiều cách để tính mức lọc cầu thận. Trong đó, cách tính mức lọc cầu thận theo creatinin máu là phổ biến nhất. Ưu điểm của phương pháp này là nó đơn giản và thuận tiện nhưng độ đặc hiệu còn kém. Vì thế, các bác sĩ còn áp dụng nhiều phương pháp tính mức lọc cầu thận như sau:

Phương pháp đo mức lọc cầu thận (mGFR)

Đây là phương pháp sử dụng độ thanh thải của Inulin để đánh giá mức lọc cầu thận - tiêu chuẩn vàng trong đánh giá chức năng lọc máu của thận. 

Phương pháp ước tính mức lọc cầu thận (eGFR) theo Cockcroft-Gaut

Đây là công thức thường được áp dụng để chỉnh liều thuốc trong điều trị các bệnh về thận. Nó được áp dụng cho người 18 tuổi trở lên và creatinin ổn định trong ngày.

• Đối với nam giới: GFR = (140 - tuổi) x cân nặng (kg) / (72 x creatinin máu (mg/dL))
• Đối với nữ giới: GFR = (140 - tuổi) x cân nặng (kg) / (72 x creatinin máu (mg/dL)) x 0,85

Trong đó:

• Tuổi: Tuổi tác của bệnh nhân (tính bằng năm).
• Cân nặng: Cân nặng của bệnh nhân (tính bằng kg).
• Creatinin máu: Nồng độ creatinin trong máu (tính bằng mg/dL).

Lưu ý:

• Công thức Cockcroft-Gaut có thể không chính xác ở một số trường hợp, ví dụ như người cao tuổi, người béo phì hoặc người có bệnh lý gan.
• Nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn về việc sử dụng công thức này. 

Phương pháp tính mức lọc cầu thận theo creatinin máu

Công thức tính dựa trên nồng độ creatinin trong máu cùng với tuổi và giới tính

eGFR = 175 x Scr - 1.154 x tuổi - 0.203 x a

Trong đó:

• Scr là nồng độ Creatinin đo được trong máu.
• eGFR là mức lọc cầu thận ước tính.
• Chỉ số a = 0.742 nếu là nữ giới, nếu là người châu Phi là 1.212.

Công thức tính dựa trên nồng độ creatinin trong máu và nước tiểu

GFR = CrCl = (Ucr x Thể tích nước tiểu)/(SCr x T)

Trong đó:

• CrCl là độ thanh thải creatinin.
• Ucr là nồng độ Creatinin trong nước tiểu (tính theo đơn vị mg/dL).
• Thể tích nước tiểu 24 giờ đo bằng đơn vị mL.
• SCr là chỉ số thể hiện nồng độ creatinin trong máu được thu thập, tính theo đơn vị mg/dL.
• T là thời gian thu thập nước tiểu, tính theo đơn vị phút.

Có dùng phần mềm tính mức lọc cầu thận được không?

Có thể. Hiện nay khi các Bệnh viện đều dùng phần mềm tính mức lọc cầu thận tự động. Bạn cũng có thể sử dụng ứng dụng có sẵn trên điện thoại để ước tính chức năng thận dựa trên tuổi tác, cân nặng, nồng độ creatinin trong máu (từ kết quả XN của Bệnh viện) để tính được mức lọc cầu thận tương ứng. 

Tuy nhiên để tránh rủi ro sai sót không đáng có và được tư vấn, kịp thời điều trị từ các bác sĩ chuyên khoa, bạn nên đến các Bệnh viện uy tín để được đánh giá chức năng thận khoa học, chính xác.

Khoa Ngoai Bệnh viện Đa khoa Phương Đông là địa chỉ thăm khám, điều trị các bệnh lý bàng quang, tiết niệu, thận học được nhiều bệnh nhân tin tưởng. Được trang bị đầy đủ các dụng cụ phẫu thuật như dàn máy mổ nội soi, các máy thở hiện đại, dao điện cao tần, hệ thống đèn mổ có gắn camera,... trực tiếp thăm khám, đứng mổ và điều trị bởi các bác sĩ chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm. 

(Hình 3 -  Tán sỏi cho bệnh nhân bằng laser tại Bệnh viện Đa khoa Phương Đông)

Đồng thời, mọi người bệnh đều được chăm sóc chu đáo trong toàn bộ thời gian khám, quy trình thăm khám tinh gọn. Ngoài ra, khi đi thăm khám, mỗi người bệnh đều được hỗ trợ chi phí từ các chính sách bảo hiểm y tế, bảo hiểm để nhẹ gánh chi phí, an tâm khi điều trị bệnh.

Có thể nói, có rất nhiều công thức và cách tính mức lọc cầu thận khác nhau. Để được hỗ trợ và dự phòng rủi ro sức khỏe cho bản thân, bạn nên đến các Bệnh viện uy tín để được thăm khám hiệu quả nhất.