Viêm họng hạt mãn tính: Triệu chứng, nguyên nhân và hướng điều trị

Viêm họng hạt mãn tính là gì?

Viêm họng hạt mãn tính là một dạng viêm họng thường gặp, đặc trưng với tình trạng viêm diễn biến kéo dài. Vấn đề này khiến niêm mạc họng bị xung huyết, tiết dịch gây loạt triệu chứng khó chịu.

Hình ảnh viêm họng hạt mãn tính

Hơn hết khi niêm mạc bị viêm trong thời gian dài, hệ miễn dịch có thể đối mặt với nguy cơ tấn công của các tác nhân gây hại như virus, vi khuẩn. Về sau hình thành các hạt màu đỏ, hồng sau thành họng.

Viêm họng hạt chuyển giai đoạn mạn tính bước đầu gây đau cho người bệnh, tiếp đến ảnh hưởng đến cuộc sống sinh hoạt thường ngày. Bệnh dễ dàng tái phát nhiều đợt trong năm, tác động đến tâm lý người bệnh như stress, lo lắng, tự ti.

Phân loại bệnh viêm họng hạt mãn tính

Căn cứ vào đặc điểm tổn thương, viêm họng hạt mạn tính được chia thành 4 dạng chính:

• Viêm họng hạt mạn tính xung huyết đơn thuần khiến niêm mạc họng đỏ tấy, dễ dàng quan sát được nhiều mạch máu nổi lên.
• Viêm họng hạt mạn tính xuất tiết gây loạt triệu chứng khó chịu như xung huyết đỏ, chất nhầy màu trong sản xuất nhiều, dính vào thành sau họng.
• Viêm họng mạn tính quá phát biểu hiện rõ ràng với niêm mạc họng dày lên, đỏ, bạch huyết thành sau họng phát triển nằm rải rác/tập trung ở dải dọc phía sau.
• Viêm họng teo phổ biến ở nhóm bệnh nhân cao tuổi, người tiền sử bệnh trĩ mũi. Loại này khiến niêm mạc họng mỏng đi, teo dần và khô họng.

Bốn dạng thường gặp của viêm họng hạt mạn tính

Nguyên nhân gây bệnh

Niêm mạc họng xuất hiện các hạt thường xuất phát từ quá trình nhiễm trùng kéo dài. Khi này các nang lympho đóng vai trò bảo vệ cơ thể, hệ hô hấp tránh khỏi virus, vi khuẩn liên tục bị kích thích tăng sản, dẫn đến hình thành các hạt nổi cộm.

Ngoài ra, một số vấn đề bệnh lý khác cũng có thể là nguyên nhân gây nên viêm họng hạt mạn tính:

• Viêm xoang mãn tính khiến dịch nhầy ở mũi ứ đọng chảy xuống cổ họng, tạo môi trường thuận lợi cho các hạt phát triển và gây viêm họng.
• Viêm amidan mãn tính là một trong những tác nhân góp phần gây nên viêm họng hạt. Amidan là một phần của hệ thống miễn dịch, khi bộ phận này bị viêm có thể hình thành nên các hạt ở họng.
• Trào ngược dạ dày thực quản là tình trạng dịch vị dạ dày trào ngược lên họng, gây viêm nhiễm và kích thích niêm mạc họng.
• Viêm họng cấp không được điều trị dứt điểm dẫn đến tái phát nhiều lần, khiến các nang lympho tăng sản và hình thành viêm họng hạt.
• Bất thường cấu trúc mũi - xoang như polyp mũi, vẹo vách ngăn, quá phát cuốn mũi khiến dịch mũi chảy ngược xuống họng gây viêm nhiễm và hình thành hạt.

Bệnh khởi phát khi các vấn đề về hô hấp không được điều trị dứt điểm

Đối tượng nguy cơ mắc bệnh

Viêm họng hạt mạn tính có nguy cơ diễn tiến cao ở nhóm đối tượng:

• Viêm họng cấp tính tái phát nhiều lần trong năm.
• Bệnh nhân bị viêm xoang, viêm amidan, viêm phế quản mãn tính.
• Người bị suy giảm miễn dịch như trẻ nhỏ, người già, người mắc bệnh mạn tính.

Bên cạnh đó một số yếu tố môi trường, sinh hoạt khác có thể làm tăng tỷ lệ mắc bệnh:

• Người thường xuyên phải tiếp xúc, sinh sống trong môi trường ô nhiễm, nhiều khói bụi, hóa chất độc hại, khói thuốc lá.
• Lạm dụng bia rượu, thuốc lá, thực phẩm cay nóng hay các chất kích thích nói chung góp phần khiến hệ miễn dịch suy giảm, tăng tỷ lệ mắc bệnh.
• Bệnh nhân căng thẳng kéo dài khiến hệ miễn dịch bị tác động, tạo điều kiện cho các tác nhân gây nhiễm trùng.

Dấu hiệu viêm họng hạt mãn tính

Viêm họng hạt mạn tính có tiên lượng điều trị dứt điểm thấp nhưng vẫn cần can thiệp y khoa kịp thời. Bạn có thể dựa vào các triệu chứng cơ bản dưới đây để nhận biết:

• Cổ họng có cảm giác vướng víu, ngứa, khó chịu, khô, rõ rệt hơn khi mới ngủ dậy.
• Thành họng nổi các hạt màu đỏ, hồng, bắt mặt hơn so với niêm mạc xung quanh.
• Đau, nghẹn khi nuốt đồ ăn, thức uống hoặc đơn giản là nuốt nước bọt.
• Đờm đặc quánh, màu trắng đục khiến việc khạc đờm trở nên khó khăn.
• Cổ nổi hạch, sờ thấy cứng và đau.
• Sốt cao trên 38 độ C, kèm tình trạng đau đầu.
• Thường xuyên bị khàn giọng, phổ biến sau thời gian phải giao tiếp nhiều.
• Ù tai do niêm mạc vòi Eustache dày lên.
• Nếu nguyên nhân do trào ngược dạ dày thực quản, bệnh nhân có thể cảm thấy bị nóng rát vùng ngực phía sau xương ức, ợ chua hoặc ợ hơi.

Triệu chứng nhận biết viêm họng hạt diễn tiến giai đoạn mạn tính

Biến chứng viêm họng hạt mãn tính

Viêm họng hạt mãn tính không phải bệnh lý nguy hiểm nhưng cần điều trị kịp thời, ngừa các hệ lụy không mong muốn. Dưới đây là một số biến chứng có thể gặp phải:

• Bệnh không được điều trị dứt điểm trở thành cơ hội cho các bệnh lý hô hấp khác phát triển như viêm mũi, viêm xoang mãn tính, viêm phế quản mãn tính.
• Viêm tấy, áp xe ở amidan hoặc thành họng, tăng nguy cơ nhiễm trùng diễn biến rộng.
• Khởi phát các bệnh lý nghiêm trọng hơn như viêm cầu thận, viêm khớp, viêm màng tim, viêm phổi, ung thư vòm họng đe dọa đến tính mạng.

Phương pháp chẩn đoán

Rất khó xác định viêm họng hạt mạn tính dựa trên các triệu chứng, bệnh nhân khi thấy tình trạng sức khỏe bất thường cần nhanh chóng thăm khám chuyên khoa tai mũi họng. Bước đầu bác sĩ sẽ khai thác tiền sử bệnh lý, tiếp đến đánh giá khả năng bị viêm họng hạt.

Để khẳng định hơn kết luận, bệnh nhân cần thực hiện một số xét nghiệm chẩn đoán:

• Nội soi thanh quản cho phép bác sĩ quan sát trực tiếp niêm mạc họng, cấu trúc xung quanh.
• X-quang phổi khi nghi ngờ viêm họng hạt diễn biến kèm các bệnh lý hô hấp dưới, đánh giá đầy đủ hơn tình trạng sức khỏe.

Can thiệp chẩn đoán bệnh dựa trên kết quả lâm sàng và cận lâm sàng

Cách chữa viêm họng hạt mãn tính

Cách trị viêm họng hạt mãn tính phụ thuộc vào nhiều yếu tố, nguy nhân, mức độ bệnh, triệu chứng,... Dựa vào kết quả thăm khám, bác sĩ sẽ xây dựng phác đồ phù hợp với từng cá nhân.

Dưới đây là một số hướng khắc phục mà bạn có thể tham khảo:

Điều trị nguyên nhân

Chữa trị viêm họng hạt mãn tính hiệu quả nhất là xác định nguyên nhân gây bệnh, chấm dứt nguồn bệnh lây lan. Theo đó:

• Nếu nguyên nhân xuất phát từ các bệnh lý liên quan như viêm xoang, viêm amidan, viêm mũi, bệnh nhân cần kiểm soát tốt sự diễn tiến, áp dụng các biện pháp ngừa dịch nhầy chảy xuống vòm họng.
• Với nguyên nhân do trào ngược dạ dày thực quản, giai đoạn nhẹ bệnh nhân thường được khuyến nghị thay đổi chế độ ăn uống, trường hợp không thuyên giảm cần can thiệp bằng thuốc.
• Phẫu thuật loại bỏ các amidan, VA, polyp mũi nhằm cải thiện tình trạng thoát dịch, lưu thông mũi hiệu quả.
• Nguyên nhân từ chế độ sinh hoạt lạm dụng rượu bia, thuốc lá, các chất kích thích, cần tiến hành thay đổi để bảo vệ sức khỏe và ngừa triệu chứng tái phát.

Điều trị triệu chứng

Trường hợp triệu chứng viêm họng hạt mạn tính ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, chất lượng cuộc sống. Bệnh nhân được cân nhắc sử dụng thuốc:

• Thuốc giảm ho, loãng đờm: Bromhexin, Dextromethorphan.
• Thuốc giảm đau, hạ sốt: Acetaminophen, Ibuprofen.
• Thuốc kháng sinh: Penicillin, Amoxicillin, Azithromycin.
• Thuốc điều trị chứng trào ngược dạ dày thực quản: Cimetidin, Ranitidin, Metronidazol, Clarithromycin.

Một số loại thuốc được dùng trong điều trị triệu chứng viêm họng hạt

Đốt viêm họng hạt

Đốt viêm họng hạt bằng laser, đốt lạnh là phương pháp được xem xét cuối cùng khi các nang lympho phát triển lớn, không đáp ứng điều trị bằng thuốc. Đây là giải pháp loại bỏ các nang lympho tăng sản ở thành họng, loại bỏ triệt để cảm giác khó nuốt và vướng víu.

Bệnh nhân lưu ý, phương pháp này không đạt hiệu quả với các nang lympho kích thước nhỏ. Áp dụng phương pháp này có thể làm các nang lympho gia tăng kích thước, phát triển mạnh.

Biện pháp giảm nhẹ và phòng ngừa

Những thói quen sinh hoạt lành mạnh, khoa học góp phần ngăn chặn bệnh diễn tiến nguy hiểm hoặc chủ động phòng ngừa bệnh khởi phát. Dưới đây là gợi ý từ chuyên gia y tế, bạn nên tham khảo và áp dụng vào thực tiễn đời sống.

Chăm sóc giảm nhẹ, ngừa bệnh tiến triển

Về chế độ sinh hoạt, người bệnh ưu tiên uống nước ấm để làm dịu niêm mạc họng, loãng đờm và cảm giác khó chịu. Dành thời gian nghỉ ngơi nhiều trong ngày giúp cơ thể hồi phục sức khỏe.

Hàng ngày lặp lại thói quen súc miệng bằng nước muối sinh lý hoặc nước muối loãng, giảm triệu chứng đau rát cổ họng. Khi thời tiết chuyển khô hanh nên sử dụng thêm máy tạo độ ẩm không khí, cải thiện cảm giác khó chịu.

Với chế độ dinh dưỡng cần hạn chế tuyệt đối bia rượu, các thực phẩm cay nóng, nhiều dầu mỡ. Đây là những tác nhân làm kích thích niêm mạc họng, không tốt trong và sau khi điều trị.

Biện pháp phòng ngừa

Viêm họng hạt mãn tính là bệnh lý hô hấp nên có thể chủ động phòng ngừa bằng các biện pháp cơ bản. Cụ thể:

• Điều trị dứt điểm các bệnh lý viêm xoang, viêm amidan,...
• Mỗi ngày đánh răng ít nhất 2 lần vào sáng và tối, loại bỏ tối đa vi khuẩn trong khoang miệng.
• Hạn chế hoặc có biện pháp bảo hộ khi tiếp xúc với hóa chất độc hại, khói thuốc lá, phấn hoa.
• Ngừng sử dụng thuốc lá, đồ uống chứa cồn, đồ ăn nhiều gia vị, dầu mỡ.
• Chủ động tiêm ngừa vaccine nhắc lại hàng năm.
• Chủ động tránh tiếp xúc với người đang nhiễm bệnh đường hô hấp.

Viêm họng hạt mãn tính không phải bệnh lý hô hấp hiếm gặp hay gây nguy hiểm đến sức khỏe. Song mỗi cá nhân cần chủ động phòng ngừa, nhận biết triệu chứng, từ đó có biện pháp can thiệp phù hợp tránh tình trạng bệnh diễn tiến nguy hiểm.