Viêm khớp không đặc hiệu: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Viêm khớp không đặc hiệu là gì?

Viêm khớp không đặc hiệu (Undifferentiated Arthritis - UA) là một dạng viêm khớp phổ biến, đặc trưng bởi các triệu chứng sưng, đau và cứng khớp nhưng không đủ tiêu chí chẩn đoán bệnh lý thấp khớp cụ thể. Đây được coi như giai đoạn sớm hoặc thể không điển hình của nhiều bệnh lý tự miễn.

Viêm khớp không đặc hiệu không đủ tiêu chí chẩn đoán bệnh lý cụ thể

Có khoảng 45 - 55% trường hợp có thể tự phục hồi, song cũng có tới 32% nguy cơ tiến triển thành viêm khớp dạng thấp (RA). Do UA có nhiều đặc điểm lâm sàng và miễn dịch học tương đồng với RA, vì vậy nếu can thiệp sớm ở giai đoạn này có thể ngăn chặn và làm chậm quá trình hình thành thấp khớp.

Nguyên nhân viêm khớp không đặc hiệu

Đến nay nguyên nhân gây viêm khớp không đặc hiệu chưa được xác định, nhưng giới y học xác định được một số yếu tố có thể kích hoạt phản ứng viêm tại khớp:

• Chấn thương cơ học: Khớp là bộ phận dễ bị tổn thương bởi tai nạn, va chạm mạnh hoặc các hoạt động lặp đi lặp lại thường xuyên. Tình trạng này không được kiểm soát có thể khiến mô, sụn khớp bị ảnh hưởng và gây viêm.
• Nhiễm trùng không đặc hiệu: Không phải mọi trường hợp nhiễm trùng đều dẫn đến viêm khớp nhưng vẫn tiềm ẩn nguy cơ nhất định. Đặc biệt với những tình trạng không được kiểm soát, điều trị đúng cách.
• Nguyên nhân tự miễn: Là tình trạng hệ thống miễn dịch tấn công nhầm tế bào khỏe mạnh của cơ thể, bao gồm các khớp xương.

Nguyên nhân gây viêm khớp không đặc hiệu

Yếu tố nguy cơ

Một số yếu tố khác cũng có thể làm tăng nguy cơ viêm khớp không rõ nguyên nhân tiến triển:

• Di truyền, tiền sử gia đình từng mắc bệnh lý tự miễn.
• Yếu tố môi trường như hút thuốc, tiêu thụ nhiều bia rượu hoặc hóa chất độc hại.
• Nữ giới bước vào độ tuổi trung niên có nguy cơ mắc bệnh cao hơn nam giới.
• Béo phì, lười vận động gây áp lực lớn lên khớp, góp phần hình thành phản ứng viêm.
• Rối loạn nội tiết tố như mất cân bằng hormone.

Triệu chứng viêm khớp không đặc hiệu

Viêm khớp không đặc hiệu sở hữu những triệu chứng lâm sàng tương tự các bệnh lý viêm khớp khác, điển hình gồm có:

• Khớp đau nhức.
• Sưng nề vùng khớp.
• Dùng tay sờ, chạm vào khớp có cảm giác ấm, nóng.
• Cứng khớp vào buổi sáng sau khi thức dậy.

Nhận biết bệnh lý UA qua các triệu chứng lâm sàng

Biểu hiện của viêm khớp dạng thấp không đặc hiệu tương tự các bệnh lý khớp khác, tuỳ vào mức độ, vị trí tổn thương mà người bệnh sẽ gặp tình trạng đau nhức, cứng khớp và khó vận động khác nhau. Ngay khi gặp phải các tình trạng nêu trên, người bệnh cần nhanh chóng thăm khám để được can thiệp, kiểm soát kịp thời.

Viêm khớp không rõ nguyên nhân có nguy hiểm không?

Viêm khớp không đặc hiệu gây nguy hiểm đến sức khỏe người bệnh nếu không được theo dõi định kỹ hoặc điều trị đúng cách. Mức độ tiến triển, nguy cơ di chứng của mỗi người không giống nhau, phụ thuộc vào nhiều yếu tố như cơ địa, mức độ viêm, sức khỏe hệ miễn dịch và thời gian kéo dài.

Nhiều trường hợp không được can thiệp kịp thời dẫn đến tổn thương khớp vĩnh viễn, khiến chức năng vận động và chất lượng cuộc sống bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Vì vậy người bệnh cần ghi nhớ, tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ điều trị ngay từ giai đoạn đầu.

Biến chứng tiềm ẩn

Ước tính khoảng 20 - 40% người bệnh viêm màng hoạt dịch khớp không đặc hiệu có thể tiến triển thành bệnh lý viêm khớp tự miễn như viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ hệ thống, viêm cột sống dính khớp. Tỷ lệ này tăng cao ở nhóm đối tượng sở hữu các yếu tố dưới đây:

• Kết quả xét nghiệm máu cho thấy sự hiện diện của yếu tố thấp (RF) hoặc kháng thể kháng CCP (Anti-CCP).
• Viêm kéo dài 6 - 12 tháng không cải thiện.
• Tình trạng viêm khớp đối xương, ảnh hưởng đến cả hai bên cơ thể.
• Các khớp nhỏ (khớp liên đốt bàn tay, khớp ngón tay) và khớp nhỡ (khuỷu tay, cổ tay) sưng đau nhiều.

Biến chứng tiềm ẩn ảnh hưởng đến sức khoẻ và chất lượng cuộc sống

Việc thăm khám sớm, kiểm tra các yếu tố có thể giúp phát hiện sớm nguy cơ tiến triển bệnh lý tự miễn. Việc điều trị ở giai đoạn khởi phát mang lại hiệu quả kiểm soát bệnh lý cao hơn, hạn chế tổn thương khớp và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

Triệu chứng nguy hiểm cần khám bác sĩ?

Nếu nhận thấy những triệu chứng viêm khớp dưới đây, người bệnh cần nhanh chóng thăm khám y tế:

• Cứng khớp, sưng nề, đau nhức kéo dài, không thuyên giảm sau thời gian dài dù đã dùng thuốc.
• Viêm khớp ảnh hưởng đến chức năng vận động thông thường, có dấu hiệu nghi ngờ viêm khớp tiến triển.

Biểu hiện nguy hiểm cần sớm thăm khám bác sĩ

Chuyên gia Cơ Xương Khớp khuyến nghị, viêm khớp dù không gây loạt triệu chứng khó chịu vẫn cần được điều trị sớm và đúng cách để ngăn ngừa tối đa các biến chứng không mong muốn. Người bệnh tuyệt đối không chủ quan hoặc đợi bệnh tiến triển nặng mới can thiệp, điều này làm giảm hiệu quả điều trị và tăng nguy cơ biến chứng.

Phương pháp chẩn đoán

Chẩn đoán viêm khớp không đặc hiệu là quá trình loại trừ, do không đủ tiêu chuẩn để chẩn đoán bệnh lý viêm khớp cụ thể. Các bước thông thường đi theo trình tự, từ khai thác thông tin lâm sàng đến xét nghiệm cận lâm sàng chuyên sâu.

• Tiền sử, bệnh sử: Bác sĩ sẽ thu thập thông tin bệnh sử, tiền sử bệnh lý về triệu chứng, thời gian xuất hiện, gia đình từng có người mắc bệnh tự miễn hay không, loại thuốc đang sử dụng.
• Khám lâm sàng: Kiểm tra tình trạng viêm, sưng và cứng khớp để đánh giá mức độ triệu chứng, khả năng chuyển động để hiểu hơn về tác động của bệnh đến hoạt động thường ngày.
• Xét nghiệm máu: Phương pháp này đóng vai trò quan trọng trong chẩn đoán viêm khớp không đặc hiệu. Bao gồm công thức máu toàn phần, tốc độ máu lắng, protein C phản ứng, yếu tố thấp, anti-CCP, gen HLA-B27 và các loại kháng thể tự miễn đặc hiệu khác.
• Chẩn đoán hình ảnh: Các kỹ thuật xét nghiệm hình ảnh cung cấp đầy đủ thông tin về tình trạng khớp, dấu hiệu tổn thương. Bệnh nhân có thể được chỉ định chụp X-quang, siêu âm, chụp CT-Scan, chụp MRI.

Phương pháp chẩn đoán xác định viêm khớp không rõ nguyên nhân

Điều trị viêm khớp không đặc hiệu

Điều trị viêm khớp không đặc hiệu tập trung kiểm soát triệu chứng, thuyên giảm cơn đau, viêm và ngăn ngừa tổn thương tiến triển. Dưới đây là một số phương pháp thường được áp dụng, riêng lẻ hoặc kết hợp nhằm tăng hiệu quả xử trí.

Dùng thuốc giảm đau, chống viêm

Với tình trạng đau, viêm, bệnh nhân thường được sử dụng thuốc chống viêm không steroid, corticosteroid. Những loại thuốc này chỉ thích hợp sử dụng trong thời gian ngắn, hạn chế tác dụng phụ không mong muốn.

Dùng thuốc ức chế miễn dịch

Cân nhắc sử dụng thuốc ức chế miễn dịch trong trường hợp triệu chứng bệnh có xu hướng kéo dài, diễn tiến thành viêm khớp tự miễn hoặc viêm khớp mạn tính không đáp ứng với điều trị thông thường. Thuốc DMARDS truyền thông hoặc DMARD sinh học, tuỳ theo tình trạng bệnh lý.

Thay đổi lối sống

Thiết lập lối sinh hoạt lành mạnh đóng vai trò quan trọng trong quá trình điều trị bệnh. Bạn nên bắt đầu từ việc duy trì cân nặng trong mức BMI, tập luyện thể thao với các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, bơi lội hoặc yoga.

Thay đổi lối sống là phương pháp điều trị hiệu quả

Vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu mang lại hiệu quả điều trị cao đối với viêm khớp không đặc hiệu, giúp cải thiện chức năng khớp, giảm đau nhức và tăng sức mạnh cơ bắp. Người bệnh nên tìm đến sự trợ giúp của chuyên gia, thiết kế riêng biệt phù hợp với khả năng vận động và tình trạng sức khoẻ.

Chườm nóng, chườm lạnh

Nếu chườm lạnh mang lại hiệu quả giảm sưng, giảm đau do viêm, nhất vào thời điểm bùng phát bệnh; thì chườm nóng giúp cơ bắp thư giãn, tránh căng cứng quá mức. Bạn có thể thay phiên chườm nóng, chườm lạnh để kiểm soát tốt các triệu chứng viêm khớp không đặc hiệu.

Tiêm nội khớp

Trường hợp các triệu chứng không được kiểm soát theo mong muốn, người bệnh có thể được xem xét sử dụng thuốc tiêm nội khớp. Bác sĩ sẽ đưa trực tiếp corticosteroid vào vùng khớp bị viêm để thuyên giảm caps tốc cơn đau, sưng và viêm.

Tiêm nội khớp với thuốc corticosteroid

Phẫu thuật

Phẫu thuật là phương pháp can thiệp xem xét cuối cùng, khi các hướng điều trị khác không cho kết quả hay tình trạng viêm khớp chuyển biến nặng. Bệnh nhân có thể cần thay khớp háng hoặc sửa chữa cấu trúc bị tổn thương.

Biện pháp phòng ngừa viêm khớp không đặc hiệu

Dù bệnh chưa xác định nguyên nhân nhưng mỗi cá nhân hoàn toàn có thể kiểm soát các yếu tố nguy cơ, triệu chứng thông qua nhưng biện pháp dưới đây.

Duy trì cân nặng hợp lý

Thừa cân, béo phì là tác nhân hàng đầu gây áp lực lên các khớp, đặc biệt khớp gối và hông. Một nghiên cứu cho thấy, 70% trường hợp viêm xương khớp gối có thể phòng ngừa bằng cách kiểm soát tốt cân nặng.

Thể dục thể thao đều đặn

Vận động thể thao hợp lý, đúng cách không chỉ giữ khớp hoạt động linh hoạt mà còn tăng sức mạnh cơ bắp, đội dẻo dai tổng thể. Bạn nên ưu tiên các bài tập nhẹ nhàng như bơi lội, đi bộ, yoga hoặc đạp xe, phù hợp với cả nhóm đối tượng nguy cơ.

Phòng ngừa viêm khớp bằng cách luyện tập thể thao đều đặn

Khởi động kỹ trước khi tập

Trước khi tham gia bất kỳ bộ môn thể thao nào, bạn đều cần khởi động làm nóng cơ thể trước 5 - 10 phút. Có thể sử dụng thêm dụng cụ bảo hộ, giảm nhẹ chấn thương.

Tái khám định kỳ

Tái khám định kỳ, đặc biệt với nhóm đối tượng nguy cơ cao như người lớn tuổi, béo phì, tiền sử chấn thương. Chẩn đoán sớm giúp bác sĩ đưa phương án can thiệp phù hợp, tránh bệnh tiến triển nặng, gây biến chứng không mong muốn.

Viêm khớp không đặc hiệu sở hữu đầy đủ các triệu chứng tương tự những bệnh lý viêm khớp khác, nhưng không đủ điều kiện xác định nguyên nhân cụ thể. Tình trạng dễ bị nhầm lẫn, chủ quan không tiếp nhận điều trị đúng cách có thể tiến triển nghiêm trọng, ảnh hưởng đến chức năng vận động và chất lượng cuộc sống người bệnh.