Viêm phổi do sởi là biến chứng nguy hiểm thường gặp ở trẻ nhỏ và người có hệ miễn dịch suy yếu khi mắc bệnh sởi. Đây không chỉ là một tình trạng nhiễm trùng hô hấp thông thường mà còn có thể đe dọa tính mạng nếu không được chẩn đoán và điều trị đúng cách. Nhiều trường hợp nhập viện do viêm phổi sau sởi xuất hiện các triệu chứng nặng như suy hô hấp, sốt cao kéo dài, thậm chí tử vong. Hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu cảnh báo và phương pháp điều trị kịp thời là cách tốt nhất để giảm thiểu rủi ro cho người bệnh.
Viêm phổi do sởi là gì?
Viêm phổi do sởi là một trong những biến chứng nghiêm trọng nhất của bệnh sởi – một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus sởi gây ra. Khi virus sởi xâm nhập vào cơ thể, không chỉ gây phát ban và sốt, mà còn làm suy yếu hệ miễn dịch một cách đáng kể, tạo điều kiện cho các tác nhân khác (đặc biệt là vi khuẩn hoặc virus đường hô hấp) tấn công phổi, dẫn đến viêm phổi. Viêm phổi trong bối cảnh này không đơn thuần là một bệnh lý đồng thời, mà là hậu quả trực tiếp hoặc gián tiếp của sự ức chế miễn dịch do virus sởi gây ra.
Ảnh chụp cho thấy phát ban dạng sẩn dát hợp lưu trên thân. (B và C) Ảnh chụp cắt lớp vi tính theo trục và (D) theo mặt phẳng vành cho thấy nhiều khối u ở ngoại vi, chủ yếu ở cả hai phổi.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), viêm phổi là nguyên nhân tử vong hàng đầu liên quan đến bệnh sởi, đặc biệt ở trẻ em dưới 5 tuổi – chiếm hơn 50% các ca tử vong do sởi trên toàn cầu
Tại Việt Nam, Cục Y tế Dự phòng (Bộ Y tế) cũng đã từng cảnh báo rằng trẻ mắc sởi có thể diễn tiến nặng nếu xuất hiện viêm phổi, đặc biệt trong trường hợp trẻ bị suy dinh dưỡng hoặc chưa được tiêm phòng đầy đủ.
Viêm phổi do sởi thường xảy ra trong giai đoạn toàn phát của bệnh hoặc ngay sau khi ban sởi lặn. Tình trạng này làm phức tạp quá trình hồi phục và có thể đe dọa tính mạng nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời. Việc phân biệt viêm phổi do virus sởi trực tiếp hay do bội nhiễm vi khuẩn là một thách thức trong lâm sàng, nhưng về mặt khái niệm, cả hai đều được xếp vào nhóm biến chứng viêm phổi do sởi.
Đối tượng dễ mắc bệnh
Trẻ nhỏ < 5 tuổi, người lớn chưa tiêm vaccine, người suy giảm miễn dịch, người sống trong môi trường bị ô nhiễm hay phụ nữ mang thai,...
Nguyên nhân gây viêm phổi do sởi
Viêm phổi do sởi bắt nguồn từ hai nguyên nhân chính, cụ thể:
- Viêm phổi do chính virus sởi: Đây là dạng viêm phổi nguyên phát, thường xảy ra trong giai đoạn toàn phát của bệnh sởi (khi ban đã xuất hiện). Virus gây tổn thương phế nang, mao mạch phổi và làm suy giảm chức năng hô hấp.
- Viêm phổi bội nhiễm do vi khuẩn sau sởi: Xảy ra khi hệ miễn dịch của người bệnh suy yếu sau khi mắc sởi, tạo điều kiện cho vi khuẩn (như Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Staphylococcus aureus,...) xâm nhập. Đây là dạng viêm phổi thứ phát, thường xảy ra vài ngày sau khi ban sởi bắt đầu lặn. Dạng này nguy hiểm hơn và thường gây sốt cao, ho có đờm mủ, khó thở, có thể dẫn đến suy hô hấp nếu không được điều trị kịp thời.
Triệu chứng viêm phổi do sởi
Viêm phổi thường xuất phát do sự tấn công của virus sởi vào phổi hoặc bội nhiễm vi khuẩn khi hệ miễn dịch bị suy yếu sau sởi.
Viêm phổi có thể gây nên các triệu chứng như:
- Khó thở, thở nhanh, rút lõm lồng ngực (trẻ nhỏ).
- Ho nhiều, có thể có đờm hoặc ho khan.
- Da môi tím tái, thở rít, sốt cao không dứt.
- Mệt mỏi, li bì, bỏ bú (trẻ nhỏ).
Viêm phổi do sởi là một biến chứng nghiêm trọng của bệnh sởi, thường xảy ra ở trẻ em
Xem thêm:
Viêm phổi do sởi có nguy hiểm không?
Câu trả lời là CÓ. Viêm phổi là một trong những biến chứng nguy hiểm nhất của bệnh sởi, đặc biệt là đối với trẻ dưới 5 tuổi và người cao tuổi.
Viêm phổi do sởi cũng chính là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ em mắc bệnh sởi do suy hô hấp. Nếu không được cứu chữa sớm, bệnh có thể dẫn đến tử vong chỉ trong thời gian ngắn.
- Viêm phế quản - phổi: Biến chứng xảy ra do bội nhiễm, thường xuất hiện sau khi mọc sởi. Ở trẻ, biểu hiện bao gồm sốt cao, khó thở, tăng bạch cầu, nghe phổi phát hiện râm ran phế quản, xuất hiện nốt mờ rải rác hai bên phổi trên phim chụp X-quang. Đây là trường hợp có biến chứng nguy hiểm, dễ gây suy hô hấp và tử vong.
- Viêm thanh quản: Trong giai đoạn sớm, sau khi ban sởi bắt đầu mọc, trẻ sẽ gặp biến chứng này với các triệu chứng điển hình như khó thở do co thắt thanh quản. Ở giai đoạn muộn, biến chứng viêm thanh quản thường do bội nhiễm, xuất hiện sau khi ban mọc, xảy ra chủ yếu ở trẻ bị sởi nhiễm phế cầu, liên cầu,... Tình trạng có thể tiến triển nặng hơn, gây sốt cao, khàn tiếng, khó thở, tím tái, ho,...
- Viêm tai giữa: Tình trạng do sởi biến chứng thường xảy ra ở trẻ nhỏ, ban sởi đã lặn nhưng trẻ có thể vẫn bị sốt hoặc tái sốt sau khi bay hết ban sởi.
Cách điều trị viêm phổi do sởi
Viêm phổi do bệnh sởi là một trong những biến chứng nguy hiểm nhất, cần được điều trị kịp thời. Trong trường hợp nặng, bệnh nhân có thể cần phải được thở bằng oxy hoặc thậm chí là thở máy.
Để điều trị viêm phổi, tuỳ thuộc vào nguyên nhân, bệnh nhân sẽ được chỉ định sử dụng thuốc phù hợp:
- Với viêm phổi do virus: Bệnh nhân sẽ được dùng thuốc để điều trị các triệu chứng của bệnh, trong đó cần lưu ý tình trạng suy hô hấp;
- Với trường hợp có nhiễm khuẩn: Cần phân loại viêm phổi do nhiễm khuẩn cộng đồng hay nhiễm khuẩn bệnh viện và điều trị kháng sinh theo kháng sinh đồ. Đa số các ca bệnh cần dùng thuốc qua đường tĩnh mạch tại cơ sở y tế.
Ngoài ra, bệnh nhân cần làm thủ thuật hút đờm, thở oxy,...Trường hợp nghiêm trọng hơn cần phải đặt nội khí quản, thở máy nếu có cơn ngừng thở hoặc thất bại với thở oxy.
Do sởi là bệnh có hệ số lây nhiễm cao qua đường hô hấp, dễ bùng phát nếu không được kiểm soát tốt. Vì thế, nếu nhận thấy cũng những triệu chứng sốt, phát ban, ho kéo dài cần đến ngay cơ sở y tế uy tín để được thăm khám và điều trị, tránh lây có các trường hợp khác.
Để được tư vấn chính xác về trường hợp cụ thể của bạn, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa. Nếu quý khách hàng có các thắc mắc nào khác cần giải đáp thì đừng ngần ngại để lại thông tin tại phần Đặt lịch khám hoặc bấm máy gọi tới Hotline 1900 1806 của BVĐK Phương Đông để được hỗ trợ.
Cách phòng ngừa viêm phổi do sởi bằng vaccine
Mặc dù là bệnh có diễn biến nhanh với các biến chứng nguy hiểm, song vẫn có thể phòng ngừa bệnh sởi bằng vaccine. Theo khuyến cáo của Bộ Y Tế, vaccine sởi rất an toàn và hiệu quả, tất cả trẻ em đều cần được tiêm và tiêm nhắc lại. Tiêm vaccine không chỉ giúp bảo vệ bản thân và còn giúp kiểm soát dịch bệnh trong cộng đồng.
Việc tiêm vaccine không chỉ bảo vệ sức khỏe của trẻ mà còn góp phần tạo ra miễn dịch cộng đồng, ngăn chặn sự lây lan của virus trong cộng đồng.
- Đối với trẻ em: Tiêm cho trẻ từ 9 tháng. Tiêm nhắc lại lần 2 khi trẻ 18 tháng hoặc 2 tuổi. Nhắc lại mũi 3 khi trẻ 6 tuổi
- Đối với người lớn: Khi hệ miễn dịch suy giảm dần cũng cần được tiêm nhắc lại. Nếu chưa tiêm hoặc không nhớ rõ lịch sử tiêm chủng có thể tiêm nhắc lại vacxin sởi - quai bị - rubella.
- Đối với trường hợp đã mắc sởi: Nếu xuất hiện các triệu chứng như co giật, đau tai, khó thở,....cần tới ngay cơ sở y tế gần nhất để được chẩn đoán và điều trị. Việc theo dõi và điều trị sớm là rất quan trọng để ngăn ngừa biến chứng cũng như giúp người bệnh phục hồi nhanh chóng hơn.
Kết luận
Viêm phổi do sởi không còn là biến chứng hiếm gặp, đặc biệt ở nhóm trẻ em chưa tiêm ngừa đầy đủ hoặc người lớn có hệ miễn dịch kém. Chủ động nhận biết các dấu hiệu ban đầu sẽ giúp gia đình đưa người bệnh đi thăm khám và điều trị sớm. Bên cạnh việc tuân thủ phác đồ điều trị, tiêm phòng vắc xin sởi, đặc biệt trong giai đoạn đầu đời chính là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất.
