GOT là gì? Có ý nghĩa gì trong đánh giá chức năng gan?

Xét nghiệm đánh giá chức năng gan GOT là gì?

Để đánh giá sức khỏe của lá gan, y học sử dụng rất nhiều xét nghiệm sinh hoá tùy thuộc vào từng trường hợp, trong đó GOT là một trong những xét nghiệm mang lại kết quả chuẩn xác. Vậy chỉ số GOT là gì? Xét nghiệm GOT (SGOT hay AST) là một xét nghiệm máu được thực hiện để nhằm đánh giá chức năng và phát hiện các tổn thương tại gan.

Thông thường GOT sẽ được kết hợp thực hiện với một vài xét nghiệm khác để kiểm tra tổng quan sức khỏe của gan. 

Xét nghiệm GOT đánh giá chức năng và phát hiện các tổn thương tại gan

GOT là chỉ số gì? GOT và GPT là 2 loại enzyme trao đổi amin tồn tại trong cơ thể và có hoạt độ cao nên được ứng dụng nhiều trong lâm sàng. GOT được tìm thấy nhiều ở gan và cả tim, xương. Các chỉ số GOT, GPT (ALT) có nhiều ý nghĩa và phản ảnh được nhiều mức độ bệnh tình khác nhau của gan.

Một số chỉ số bạn nên nắm được đó là:

Ý nghĩa của kết quả xét nghiệm GOT

Chỉ số đánh giá men gan GOT trong xét nghiệm máu là gì? Nó thay đổi ra sao? Có biến động thường ở 3 mức tăng nhẹ, tăng vừa và tăng cao. Ý nghĩa của từng mốc kết quả như sau:

Chỉ số đánh giá men gan GOT tăng lên khi gan gặp tổn thương

Các mức độ tổn thương của gan dựa vào chỉ số GOT là gì?

Gan thực hiện chức năng tổng hợp và chuyển hoá nhờ vào hệ thống enzym hoàn chỉnh. Men gan sẽ tăng lên do enzym được giải phóng vào máu trong trường hợp gan bị tổn thương. Dựa vào chỉ số GOT GPT sẽ giúp bạn đánh giá mức độ tổn thương. Một số bệnh lý sẽ khiến các chỉ số này có kết quả bất thường. Cụ thể:

Viêm gan virus cấp

Khi người bệnh bị viêm gan virus, chỉ số GOT và GPT sẽ tăng rất cao, có thể lên tới 1000Ul/L. Hoạt độ của GOT, GPT tăng hơn 10 lần cho thấy tế bào gan bị hủy hoại nghiêm trọng. Nếu GOT tăng > 10 lần thì thế bào gan đang bị tổn thương cấp tính. Một số tổn thương khác sẽ có GOT tăng ít hơn. Hai chỉ số này tăng cao nhất ở 14 ngày đầu tiên, sau đó sẽ giảm dần sau khoảng 8 tuần.

Viêm gan do nhiễm độc

Cả hai chỉ số GOT và GPT đều tăng nhưng đa phần là GPT tăng, có thể đạt mức tăng gấp 10 lần so với bình thường. Trong trường hợp người bệnh bị nhiễm độc chất độc hoá học, nhiễm độc rượu cấp mê sảng, nhiễm độc tetraclorua carbon (CCl4), morphine… thì GPT sẽ tăng rất cao.

Dựa vào chỉ số GOT để đánh giá mức độ tổn thương gan

Tắc mật do sỏi

Nếu sỏi gây tắc mật và tổn thương gan thì GOT, GPT tăng khoảng 10 lần. Nếu có sỏi không gây tổn thương gan thì 2 chỉ số này sẽ ở mức bình thường không tăng.

Vàng da tắc mật

GOT và GPT tăng không đáng kể hoặc tăng chậm và có thể đạt mức rất cao (hơn 2000Ul/L) sau đó 12-72 sẽ giảm đột ngột. Trường hợp này được gọi là tắc nghẽn đường dẫn mật cấp tính.

Một số trường hợp GOT tăng đó là:

• Xơ gan.
• Nhiễm khuẩn huyết.
• Nhồi máu cơ tim cấp.
• Bệnh về cơ.
• Dùng thuốc chống đông máu, thuốc tránh thai.
• Bệnh về đường mật, sốt rét, ứ sắt.
• Bệnh lý tự miễn ở ruột non…

Những yếu tố ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm GOT

Ngoài khái niệm GOT là gì thì thắc mắc GOT bị ảnh hưởng bởi những yếu tố nào gây sai lệch cũng được nhiều người quan tâm. Chỉ số GOT tăng lên đa số là do gan đang có vấn đề. Tuy nhiên vẫn có trường hợp kết quả bị sai lệch do một vài yếu tố bên ngoài. Có thể là:

• Không đảm bảo trong quá trình lấy mẫu và bảo quản mẫu xét nghiệm khiến hồng cầu bị vỡ.
• Do người cần xét nghiệm đang sử dụng các thuốc điều trị như metronidazol, allopurinol, trifluoperazine, acetaminophen, thuốc kháng sinh, thuốc tránh thai,...

Kết quả xét nghiệm GOT bị sai lệch do nhiều yếu tố ngoài bệnh

Xét nghiệm GOT được chỉ định khi nào?

Trong trường hợp bệnh nhân có các biểu hiện nghi ngờ tổn thương gan sau đây sẽ được chỉ định thực hiện xét nghiệm GOT:

Dấu hiệu vàng da

Dấu hiệu điển hình của người mắc các bệnh lý về gan đó chính là vàng da có thể kèm theo vàng mắt, nước tiểu vàng sậm, phân nhạt màu. Đây cũng là những biểu hiện mà bệnh về gan đang sang giai đoạn nặng cần điều trị càng sớm càng tốt.

Cổ trướng

Khi bụng lớn, tích nhiều dịch lỏng và nước, vùng chân sưng to thì người bệnh đã bị cổ trướng. Nguyên nhân đa phần do uống quá nhiều bia rượu, hút thuốc lá thời gian dài khiến tế bào gan bị tổn thương nghiêm trọng.

Đau tức vùng bụng bên phải

Một trong những triệu chứng thường gặp của bệnh về gan đó là xuất hiện các đơn co thắt và đau tức hoặc đau âm ỉ tại vùng bụng bên phải. Nhiều người khi cảm thấy đau sẽ dùng thuốc giảm đau nhưng điều này vô tình khiến cho gan chịu ảnh hưởng nặng nề hơn.

Người bệnh có dấu hiệu bệnh lý về gan nên thực hiện sớm các xét nghiệm đánh giá chức năng

Mệt mỏi kéo dài, sụt cân

Để cung cấp năng lượng cho cơ thể, gan tham gia vào quá trình này khi có chức năng dự trữ glycogen, sau đó chuyển hoá thành glucose và phân phát đến các tế bào trong cơ thể. Khi gan có vấn đề, quá trình dự trữ và chuyển hoá bị ảnh hưởng dẫn tới cơ thể không đủ năng lượng để hoạt động, dẫn tới tình trạng mệt mỏi, sụt cân.

Một số tình trạng khác bạn nên sớm nhận biết: 

• Cơ thể yếu ớt.
• Buồn nôn, nôn.
• Bụng sưng lớn hoặc đau.
• Ăn uống kém ngon miệng.
• Ngứa ngáy.
• Gia đình có người mắc bệnh gan.
• Từng tiếp xúc với virus viêm gan.
• Sử dụng thuốc điều trị bệnh gây rối loạn chức năng gan.

Người có thói quen uống bia rượu, hút thuốc lá dễ bị các bệnh về gan

Các đối tượng nên thực hiện sớm xét nghiệm GOT

Để kiểm tra sức khỏe của gan, chúng ta nên khám định kỳ và thực hiện xét nghiệm gan cần thiết. Tuy nhiên có một số trường hợp được khuyến cáo là nên thực hiện xét nghiệm GOT, đó là:

• Trong gia đình có người mắc xơ gan, ung thư gan…
• Đang bị mắc viêm gan A, viêm gan B, viêm gan C,...
• Người có thói quen hút thuốc lá và sử dụng bia rượu thường xuyên.
• Mắc các bệnh liên quan đến chuyển hoá như béo phì, tiểu đường, máu nhiễm mỡ,...
• Uống thuốc điều trị bệnh trong thời gian dài.
• Người thường xuyên bị stress kéo dài, rối loạn giấc ngủ.

Người bị viêm gan nên thường xuyên thực hiện xét nghiệm đánh giá chức năng gan

Một số xét nghiệm chức năng gan phổ biến

Để đánh giá chức năng gan, người bệnh sẽ được thực hiện các nhóm xét nghiệm sau đây:

Xét nghiệm đánh giá tình trạng hoại tử gan

Gồm có:

• Xét nghiệm GOT (AST): Chỉ số bình thường < 40UI/L.
• Xét nghiệm ALT: Chỉ số bình thường < 40 UI/L.
• LDH (Lactate dehydrogenase): Chỉ số bình thường là 5-30 UI/L.
• Ferritin: Chỉ số bình thường ở nam giới là 100-300 mg/L, ở nữ giới 50-200 mg/L. Đây là chỉ số đánh giá dự trữ sắt trong tế bào, chỉ số này giảm khi người bệnh bị thiếu máu thiếu sắt, ăn uống thiếu sắt, chạy thận, thường xuyên cho máu… Tăng khi bị ung thư, bệnh sắt ứ mô, viêm và nhiễm trùng, bệnh huyết học, bệnh thể keo, ngộ độc rượu, thalassemia,...

Xét nghiệm Ferritin để đánh giá tình trạng hoại tử gan

Nhóm xét nghiệm đánh giá chức năng bài tiết và khử độc

Gồm có:

• Bilirubin: Chỉ số bình thường là nồng độ bilirubin toàn phần là 0,8-1,2mg/dL; trực tiếp là 0,2-0,4mg/dL;gián tiếp là 0,6-0,8mg/dL. Bilirubin chính là sản phẩm chuyển hoá của hemoglobin và các enzym. Gan mật bị tổn thương sẽ dẫn tới Bilirubin niệu.
• Urobilinogen: Chỉ số bình thường là 0,2-1,2 đơn vị. Urobilinogen là dạng chuyển hoá của bilirubin tại ruột được tái hấp thụ vào máu sau đó bài tiết qua nước tiểu.
• Phosphatase kiềm (ALP): Tăng khi người bệnh bị xơ gan, viêm gan, di căn, thâm nhiễm ở gan hoặc tắc mật.
• 5′ Nucleotidase (5NT): Nồng độ bình thường là 5NT 0,3-2,6 Bondasky/dL. 
• G-glutamyl transferase, g-glutamyl transpeptidase (GGT, g-GT) Nồng độ bình thường là GGT <30U/L  ở nữ và <50U/L ở nam. GGT tăng ở người nghiện rượu, tắc mật, nhiễm mỡ, suy thận, viêm tụy cấp, phổi tắc nghẽn mãn tính, cường giáp, nhồi máu cơ tim… nhưng xét nghiệm này không đặc hiệu do kết quả bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố.
• Amoniac máu (NH3): Chỉ số bình thường là 5-69 md/dL. Amoniac là một sản phẩm trong quá trình chuyển hoá protein trong cơ thể, NH3 sau đó được gan chuyển thành urê rồi đào thải qua thận.

Xét nghiệm Bilirubin để đánh giá chức năng bài tiết và khử độc

Nhóm xét nghiệm đánh giá chức năng tổng hợp

• Albumin huyết thanh: Chỉ số albumin bình thường là 35-55g/L. Albumin  trong máu giảm trong trường hợp gan bị tổn thương nặng hoặc người bệnh mắc bệnh gan mạn tính.
• Globulin huyết thanh: Chỉ số globulin bình thường là 20 – 35g/L.Globulin được sản xuất bởi nhiều cơ quan, gồm các kháng thể và các loại protein vận chuyển trong máu. Người bệnh bị xơ gan, viêm gan tự miễn, xơ gan ứ mật nguyên phát thường Globulin tăng cao.
• Điện di protein huyết thanh: Kiểm tra ở những bệnh nhân bị xơ gan, viêm gan mạn tính, đặc biệt là trường hợp bị xơ gan do rượu.
• Thời gian Prothrombin (PT) hay thời gian Quick (TQ): Đây là khoảng thời gian chuyển prothrombin thành thrombin khi có mặt các yếu tố đông máu. Xét nghiệm TQ cho thấy con đường đông máu ngoại sinh. Nếu thời gian PT kéo dài thì bệnh đang ở mức độ trầm trọng. Ngoài ra tắc mật hoặc rối loạn hấp thu mỡ gây thiếu vitamin K cũng sẽ kiến PT tăng lên.

Xét nghiệm Albumin huyết thanh để đánh giá chức năng tổng hợp

Một số xét nghiệm khác liên quan

Trong trường hợp cần khảo sát trước khi ghép gan, cắt gan hay nghiên cứu, các xét nghiệm sau đây cũng sẽ được thực hiện:

• Đo độ thanh lọc BSP (bromosulfonephtalein).
• Đo độ thanh lọc antipyrine.
• Đo độ thanh lọc indocyanine green.
• Đo độ thanh lọc caffeine.
• Test hơi thở aminopyrine.
• Đo khả năng thải trừ glactose.

Chỉ định các xét nghiệm liên quan nếu cần đánh giá thêm về sức khỏe của gan

Trên đây là những thông tin liên quan đến thắc mắc xét nghiệm GOT là gì và ý nghĩa của chỉ số này. Để đánh giá toàn diện về sức khỏe của gan nói riêng cũng như sức khỏe tổng quát nói chung, bạn hãy đến bệnh viện Đa khoa Phương Đông để thực hiện khám định kỳ ngay từ hôm nay.