Huyết khối tĩnh mạch sâu không chỉ gây đau nhức hay sưng tấy ở chi, mà còn tiềm ẩn nguy cơ dẫn đến biến chứng đe dọa trực tiếp tính mạng. Vậy đâu là nguyên nhân dẫn đến huyết khối tĩnh mạch sâu, các dấu hiệu nhận biết quan trọng và biện pháp phòng ngừa hiệu quả? Hãy cùng khám phá những thông tin hữu ích ngay trong bài viết này để bảo vệ sức khỏe của chính bạn và gia đình.
Huyết khối tĩnh mạch sâu (Deep Vein Thrombosis - DVT) xảy ra khi hình thành các cục máu đông ở một hoặc nhiều tĩnh mạch sâu trong cơ thể. Các cục máu đông này có thể chặn một phần hoặc toàn bộ lưu lượng máu qua tĩnh mạch. Hầu hết các huyết khối tĩnh mạch sâu xảy ra ở cẳng chân, đùi hoặc xương chậu. Một vài trường hợp chúng cũng có thể xảy ra ở các bộ phận khác như cánh tay, não, ruột, gan, thận.
Huyết khối tĩnh mạch khá phổ biến và thường gặp ở người cao tuổi
Bệnh huyết khối tĩnh mạch sâu khá phổ biến (chỉ sau nhồi máu cơ tim và đột quỵ), cứ 1000 người lớn thì có khoảng 1-3 người mắc bệnh tại Hoa Kỳ. Mỗi năm có khoảng 300.000 tử vong do bệnh huyết khối tĩnh mạch sâu. Tình trạng huyết khối tĩnh mạch sâu cấp tính có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, chủ yếu là những người cao tuổi trên 60.
So với tĩnh mạch nông nằm ở ngoài cơ, gần da hơn thì tĩnh mạch sâu lại nằm trong và dưới lớp cơ (gần xương), thường đi cùng động mạch và thần kinh.
Huyết khối tĩnh mạch nông là tình trạng cục máu đông hình thành trong tĩnh mạch gần bề mặt da. Những loại cục máu đông này hiếm khi di chuyển đến phổi trừ khi chúng di chuyển từ hệ thống nông và hệ thống tĩnh mạch sâu trước. Trong khi bác sĩ có thể chẩn đoán cục máu đông tĩnh mạch nông bằng cách khám lâm sàng thì với DVT họ chỉ có thể chẩn đoán bằng siêu âm.
Sau đây là các yếu tố nguy cơ được coi là nguyên nhân gây nên huyết khối tĩnh mạch sâu, cụ thể:
Huyết khối tĩnh mạch sâu thường hình thành trong tĩnh mạch ở chân hoặc tay. Có tới 30% người bệnh không xuất hiện triệu chứng hoặc đôi khi là rất nhẹ nên dễ bị bỏ qua.
Huyết khối tĩnh mạch sâu cấp tính thường có triệu chứng sưng phù và đau nhức
Các triệu chứng liên quan đến DVT cấp tính bao gồm:
Một số bệnh nhân không biết mình bị bệnh huyết khối tĩnh mạch sâu cho đến khi cục máu đông di chuyển từ chân/tay đến phổi. Các triệu chứng cấp tính có thể bao gồm đau ngực, khó thở, ho ra máu, choáng váng và ngất xỉu.
Xem thêm:
Mặc dù các huyết khối nhỏ không ảnh hưởng nhiều đến quá trình lưu thông máu. Tuy nhiên, huyết khối tĩnh mạch sâu có thể bị vỡ ra thành các mảnh nhỏ, theo dòng tĩnh mạch trở về tim. Máu sau đó được bơm lên phổi và di chuyển tới các cơ quan khác trong cơ thể. Khi cục máu đông nhỏ mắc kẹt ở các mạch máu của bất kỳ cơ quan nào cũng có thể gây nhồi máu. Dưới đây chính là một số biến chứng nguy hiểm có thể kể đến như:
Dựa vào tỷ lệ mắc bệnh cao hay thấp mà bệnh nhân sẽ được chỉ định thực hiện các loại xét nghiệm, siêu âm khác nhau. Cụ thể:
Xét nghiệm công thức máu thường được ứng dụng trong chẩn đoán bệnh huyết khối tĩnh mạch. Tuy nhiên, trong một số trường hợp có thể ghi nhận các yếu tố nguy cơ gây huyết khối như: Tăng độ nhớt của máu trong bệnh đa hồng cầu hoặc tăng tiểu cầu. Trong huyết khối tĩnh mạch sâu, D-dimer thường tăng.
Xét nghiệm máu là một trong những phương pháp đầu tiên để chẩn đoán tình trạng bệnh
Siêu âm Doppler được sử dụng phổ biến vì đây là phương pháp không xâm lấn, đơn giản, thuận tiện, gợi ý hình ảnh và vị trí huyết khối nếu có. Trong trường hợp siêu âm không rõ ràng nên kết hợp các phương pháp chẩn đoán hình ảnh khác.
Trong xét nghiệm xâm lấn này, bác sĩ sẽ gây tê da cổ hoặc bẹn của bệnh nhân và sử dụng ống thông để tiêm chất cản quang vào tĩnh mạch để xem có cục máu đông nào chặn một phần hoặc toàn bộ lưu lượng máu bên trong tĩnh mạch hay không. Mặc dù ít khi được sử dụng nhưng đôi khi chúng lại vô cùng cần thiết.
MRI cho thấy hình ảnh các cơ quan và cấu trúc bên trong cơ thể người bệnh. MRV cho thấy hình ảnh các tĩnh mạch ở các vị trí cụ thể trong cơ thể. Trong nhiều trường hợp, MRI và MRV có thể cung cấp nhiều thông tin hơn so với siêu âm Doppler hoặc chụp CT.
Phương pháp chẩn đoán huyết khối tĩnh mạch sâu cộng hưởng từ MRI
Đây là loại chụp X-quang cho thấy các cấu trúc bên trong cơ thể. Bác sĩ có thể sử dụng CT để tìm huyết khối tĩnh mạch sâu ở bụng, xương chậu hoặc trong não, cũng như cục máu đông trong phổi (thuyên tắc phổi).
Mục tiêu điều trị bệnh huyết khối tĩnh mạch sâu chi dưới là phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm xảy ra, bao gồm tắc mạch phổi, hội chứng sau huyết khối cũng như nguy cơ tái phát bệnh. Tùy vào tình trạng sức khoẻ của người bệnh mà bác sĩ sẽ xây dựng phác đồ điều trị huyết khối tĩnh mạch sâu phù hợp. Cụ thể:
Ở giai đoạn này, bệnh chưa nhiều diễn biến phức tạp nên hầu như bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh sử dụng thuốc chống đông để ngăn ngừa các triệu chứng và biến chứng. Các trường hợp người bệnh cần phải dùng thuốc bao gồm:
Một số phương pháp khác:
Tất cả bệnh nhân trong giai đoạn này đều được chỉ định sử dụng thuốc chống đông. Trong các trường hợp có các yếu tố thúc đẩy tạm thời (phẫu thuật, nguy cơ chảy máu cao) thì không nên sử dụng thuốc chống đông. Với từng bệnh nhân sẽ có khoảng thời gian điều trị khác nhau, trung bình sẽ từ 6-12 tháng.
Giai đoạn này người bệnh sẽ điều trị duy trì bằng cách dùng thuốc. Cụ thể:
Hội chứng hậu huyết khối tĩnh mạch là những triệu chứng của suy tĩnh mạch mạn tính bao gồm đau, loét, phù, loạn dưỡng.
Chẩn đoán bằng siêu âm Doppler, phát hiện dòng trào ngược trong tĩnh mạch đùi, khoeo lớn hơn 1 giây, dòng trào ngược trong tĩnh mạch sâu cẳng chân >0,5 giây.
Bác sĩ chỉ định người bệnh điều trị bằng băng chun/tất áp lực kết hợp cùng quá trình vận động phục hồi chức năng và thuốc trợ tĩnh mạch. Bên cạnh đó có thể can thiệp đặt stent tĩnh mạch vùng đùi, chậu trong trường hợp bị hẹp tĩnh mạch hậu huyết khối. Trường hợp khác có thể thực hiện phẫu thuật ghép đoạn hoặc chuyển đoạn tĩnh mạch sâu, tạo hình van tĩnh mạch sâu mới.
Mọi thắc mắc cần giải đáp thêm về phác đồ điều trị huyết khối tĩnh mạch sâu, quý khách hàng có thể liên hệ với Bệnh viện Phương Đông qua hotline 1900 1806 hoặc Đặt lịch khám để được hỗ trợ kịp thời.
Nếu bạn thường xuyên phải ngồi làm việc hoặc đứng quá lâu, thì dưới đây chính là 8 bài tập giúp phòng ngừa bệnh huyết khối tĩnh mạch sâu vô cùng hiệu quả, đơn giản có thể thực hiện ngay tại nhà:
1. Xoay mắt cá chân
Cách thực hiện: Nâng chân lên khỏi mặt sàn. Hướng các ngón chân lên trên, từ từ xoay mắt cá chân theo kim đồng hồ và giữ trong vài giây, sau đó quay trở lại vị trí ban đầu. Thực hiện tương tự như vậy theo chiều ngược lại, lần lượt như thế lặp đi lặp lại khoảng 10 lần.
Bài tập xoay mắt cá nhân giúp phòng ngừa tình trạng huyết khối hình thành
2. Nâng chân trước và sau
Cách thực hiện: Hai chân tiếp đất. Sau đó, nâng bàn chân trước lên trong khi bàn chân sau vẫn chạm sàn và giữ trong khoảng 5 giây. Từ từ hướng ngón chân xuống sàn. Nhấc đế lên, giữ trong 5 giây. Lặp lại như thế 10 lần mỗi chân.
3. Nâng cao đầu gối
Cách thực hiện: Đặt cả hai chân xuống sàn. Nâng nhẹ đầu gối và giữ yên trong 5 giây. Tương tự, lặp lại 10 lần/mỗi đầu gối.
4. Xoay cổ
Cách thực hiện: Xoay nhẹ cổ 10 lần theo chiều kim đồng hồ và 10 lần ngược chiều kim đồng hồ.
5. Xoay vai
Cách thực hiện: Xoay vai về phía trước 10 lần rồi ngược chiều lại 10 lần.
6. Vuốt bàn tay và ngón tay
Cách thực hiện: Vuốt nhẹ bàn tay và ngón tay mỗi lần từ 10-20 giây, lặp đi lặp lại một vài lần.
Bệnh nhân có thể thực hiện bài tập vuốt bàn tay và ngón tay ngay tại nhà
7. Duỗi cánh tay
Cách thực hiện: Đưa hay cánh tay qua đầu, sau đó chắp tay lại. Duỗi hai tay lên trên với lòng bàn tay hướng về phía trước và giữ trong khoảng 5 giây. Sau đó duỗi hai tay lên với lòng bàn tay hướng lên trên và giữ trong 5 giây. Luân phiên lặp lại trong 10 lần.
8. Đi bộ
Thay vì ngồi lâu một chỗ, bạn nên dành khoảng 5-10 phút để nghỉ ngơi, đi bộ nhẹ nhàng, đi vệ sinh hoặc uống nước.
Hiểu rõ về bệnh huyết khối tĩnh mạch sâu này, từ nguyên nhân, triệu chứng đến cách phòng ngừa là cách tốt nhất để bạn chủ động bảo vệ mình. Nếu bạn đang có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào hoặc thuộc nhóm nguy cơ cao, đừng chần chừ mà hãy thăm khám bác sĩ ngay. Sức khỏe luôn là tài sản vô giá, và chỉ khi quan tâm đúng cách, bạn mới có thể duy trì cuộc sống trọn vẹn và an lành.
BỆNH VIỆN ĐA KHOA PHƯƠNG ĐÔNG
Địa chỉ: Số 9, Phố Viên, Cổ Nhuế 2, Bắc Từ Liêm, Hà Nội
Tổng đài tư vấn: 19001806
Website: https://benhvienphuongdong.vn
Lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể.
Đốt điện tim là một phương pháp can thiệp y học hiện đại, được ứng dụng nhằm loại bỏ ổ phát nhịp bất thường và khôi phục nhịp tim ổn...
