Siêu âm Doppler: Vai trò, ứng dụng và quy trình thực hiện

Tổng quan về phương pháp siêu âm Doppler

Siêu âm Doppler là gì? 

Siêu âm Doppler là kỹ thuật siêu âm màu hoạt động theo nguyên lý Doppler, dựa vào sóng âm được phản xạ lại để thu dữ liệu. Hình ảnh chuyển động và âm thanh nghe được hiển thị trên máy siêu âm.

(Hình 1 - Ảnh siêu âm sử dụng công nghệ Doppler)

Đặc trưng của phương pháp này là giúp hiển thị hình ảnh của máu chảy trong lòng mạch. Do đó, bác sĩ sẽ kiểm tra được vận tốc, lưu lượng dòng máu chảy trong tĩnh mạch, động mạch. Chính vì thế, đây là kỹ thuật phổ biến trong phát hiện các bệnh lý tim mạch.

Không những thế, phương pháp này còn được ứng dụng trong siêu âm sản khoa,.... Phụ thuộc vào từng trường hợp cụ thể, các loại máy Doppler khác nhau sẽ được sử dụng để cho ra hiệu quả siêu âm tốt nhất. 

Tại sao phải siêu âm Doppler?

Kết quả của xét nghiệm này có độ chính xác cao nên được áp dụng trong chẩn đoán lâm sàng cho nhiều bệnh lý, có thể kể đến:

• Khảo sát chức năng và cấu trúc tim, phát hiện bệnh tim bẩm sinh
• Đánh giá tình trạng mạch máu: hẹp, tắc nghẽn, giãn phình mạch máu, khối u mạch máu,...
• Theo dõi lưu lượng mạch máu (sau phẫu thuật ghép tạng)....
• Kiểm tra đánh giá sự phát triển, sức khoẻ của thai nhi

(Hình 2 - Siêu âm kiểm tra tim thai nhi. Trái: Mặt cắt 4 ngăn của tim thai. Phải: Dòng chảy qua ống động mạch nối động mạch phổi và động mạch chủ)

Bên cạnh đó, đứng ở góc độ người bệnh, kỹ thuật này được các bác sĩ chỉ định thường xuyên vì các ưu điểm như sau: 

• Chi phí hợp lý, có kết quả nhanh. Dễ thực hiện và thực hiện nhiều lần
• An toàn, không nhiễm xạ, không gây đau đớn cho bệnh nhân
• Độ chính xác cao, nâng cao hiệu quả chẩn đoán 
• Theo dõi và phát hiện được các tình huống huyết động dòng máu, giải phẫu mode B

Phân loại siêu âm Doppler

Thủ thuật này có thể được chia thành bốn loại siêu âm, thông tin chi tiết xin mời theo dõi bảng dưới đây!

Siêu âm Doppler trong sản khoa 

Đây là thủ thuật thường được sử dụng cho thai nhi trong 3 tháng cuối của thai kỳ khi các bộ phận đã hình thành cơ bản. Lúc này, kỹ thuật siêu âm sẽ cung cấp các thông tin về tình trạng sức khỏe dựa vào việc đo lượng máu, dinh dưỡng và oxy ở não, tim, dây rốn,... của thai nhi. 

(Hình 3 - Người mẹ trong siêu âm Doppler cho thai nhi)

Đối tượng chỉ định siêu âm Doppler thai nhi

Phương pháp này áp dụng cho những người mẹ xơ gan, chạy thận nhân tạo, thai nhi bị ảnh hưởng bởi kháng thể Rh, thai phụ có chỉ số BMI cao hoặc thấp, trường hợp cần đánh giá bệnh tim ở thai nhi,...

Bên cạnh đó, bác sĩ cũng có thể chỉ định xét nghiệm cho các bệnh nhân: thai nhi chậm phát triển, tiền sản, bệnh tim bẩm sinh,... 

Mục đích của phương pháp trong theo dõi sự phát triển của thai nhi

Trước khi tiến hành, bác sĩ sẽ trao đổi với người bệnh về những lợi ích gia đình nhận được sau khi thực hiện thủ thuật này: 

• Đánh giá về sự phát triển, khả năng hấp thu chất dinh dưỡng, oxy thông qua lượng máu và dưỡng chất nhận qua dây rốn, tim thai, não,...
• Kiểm tra thể trạng, tình hình sức khoẻ của thai nhi qua tốc độ, lưu lượng dòng chảy máu ở động mạch, tĩnh mạch.
• Phát hiện bất thường, dị tật bẩm sinh, ngăn chặn nguy cơ sinh nhẹ cân.
• Đánh giá rủi ro của thai kỳ: Theo dõi trong trường hợp mẹ bị huyết áp cao, tiền sản giật,... để can thiệp y tế kịp thời .
• Xác định thời điểm em bé chào đời.

Trên thực tế, các chuyên gia sẽ chỉ định khu vực và bộ phận siêu âm tuỳ vào tình trạng thai kỳ của thai phụ. Một số xét nghiệm có thể chỉ định như siêu âm Doppler động mạch tử cung kiểm tra nhau thai. Hay siêu âm Doppler động mạch rốn giúp nhận diện thai nhi tăng trưởng chậm….

Siêu âm Doppler trong chẩn đoán các bệnh lý

Đối tượng được chỉ định siêu âm

Tận dụng lợi thế tái hiện được hình ảnh của máu trong lòng mạch, kỹ thuật này hỗ trợ bác sĩ phát hiện sớm bệnh lý cho các trường hợp sau:

• Có dấu hiệu giảm lưu lượng máu đến cánh tay, chân hoặc não. Nghi ngờ tắc nghẽn động mạch, chấn thương mạch máu,...
• Mệt mỏi, khó thở, nghi ngờ do thiếu oxy kéo dài
• Theo dõi điều trị - sau điều trị xơ vữa động mạch cảnh
• Có chấn thương vùng cổ

….. Và các trường hợp khác theo chỉ định của bác sĩ

Mục đích của siêu âm Doppler trong chẩn đoán các bệnh lý

Kết hợp cùng các phương pháp xét nghiệm khác, tuy nhiên, siêu âm vẫn là biện pháp không thể thiếu trong hỗ trợ bác sĩ xác định các bệnh lý cần điều trị. 

Về tim mạch, thông qua kiểm tra chức năng hoạt động của tim, xét nghiệm giúp bác sĩ phát hiện các bất thường như hở van tim, khuyết van tim,...

Về các vấn đề mạch máu, qua kết quả siêu âm, bác sĩ đánh giá được chuyển động của tĩnh mạch: tắc mạch máu ( 60% phát hiện qua kỹ thuật Doppler), phình mạch máu,...

Các ứng dụng siêu âm Doppler trên cơ thể người

Như đã nhắc đến đầu bài viết, các dòng máy siêu âm khác nhau ra đời để đáp ứng nhu cầu siêu âm trên nhiều bộ phận cơ thể người. 

• Siêu âm Doppler xuyên sọ: Chỉ định dành cho người lớn và trẻ em để chẩn đoán, theo dõi tình trạng co thắt mạch máu não sau xuất huyết dưới nhện do chấn thương sọ não, vỡ túi phình mạch máu não,..
• Siêu âm Doppler tinh hoàn: Chỉ định cho nam giới trong chẩn đoán các bệnh xoắn tinh hoàn, viêm tinh hoàn, chấn thương tinh hoàn, ung thư tinh hoàn,...
• Siêu âm Doppler tuyến vú: Đánh giá toàn diện tổn thương, phát hiện khối u ác tính qua hiện tượng tăng sinh mạch máu nhiều
• Siêu âm Doppler mạch máu tuyến giáp: Phát hiện bất thường ở cấu trúc tuyến giáp, là biểu hiện của bệnh Parry, Graves, bệnh cường giáp,...
• Siêu âm Doppler phụ khoa: Khảo sát mạch máu động mạch tử cung và buồng trứng để đánh giá bệnh phụ khoa: thai lạc chỗ, xoắn buồng trứng, u xơ tử cung, polyp lòng tử cung,....

(Hình 4 - Ứng dụng của nguyên lý Dopper vào siêu âm xuyên sọ )

Lưu ý dành cho bệnh nhân trước, trong và sau khi thực hiện

Chuẩn bị trước khi siêu âm 

Dựa vào bộ phận siêu âm Doppler và cơ sở y tế thăm khám mà các bác sĩ, y tá sẽ hướng dẫn bệnh nhân cụ thể. Tuy nhiên, có một số lưu ý chung cho bệnh nhân như sau:

• Trang phục thoải mái, hạn chế đeo trang sức: Để tránh thất lạc và quá trình siêu âm có thể diễn ra khá lâu và bệnh nhân, bác sĩ cũng thuận tiện hơn trong quá trình thực hiện thủ thuật.
• Không sử dụng chất kích thích: rượu, bia, hút thuốc,... Bởi những chất kích thích này có thể làm ảnh hưởng đến kết quả.

Quy trình siêu âm Doppler

Ở đây chỉ mô tả quá trình siêu âm chung, có thể có sự khác nhau giữa những quy trình xét nghiệm Doppler khác nhau. 

(Hình 5 - Đầu dò di chuyển trên bụng bệnh nhân trong siêu âm Doppler cho thai nhi)

Bước 1: Bệnh nhân nằm trên bàn khám, vén áo để lộ vùng cần kiểm tra.

Bước 2: Gel được thoa lên vùng cần kiểm tra.

Bước 3: Bác sĩ di chuyển đầu dò nhẹ nhàng trên vị trí cần kiểm tra. Đầu dò phát và thu sóng âm liên tục, hình ảnh và âm thanh bắt đầu phát ra từ máy siêu âm.

Bước 4: Bệnh nhân lau sạch gel và chờ nhận kết quả. Quá trình kiểm tra có thể mất từ nửa tiếng cho tới một tiếng. 

Có thể nói, vì những lợi thế an toàn, độ chính xác cao, chi phí hợp lý chỉ từ 200.000 - 1.000.000 VNĐ/ lần thì siêu âm Doppler đang là phương pháp được ưu tiên sử dụng trong siêu âm sản khoa và chẩn đoán các bệnh lý tim mạch,... Tuy nhiên, người bệnh chỉ nên thực hiện kỹ thuật này theo chỉ định của các bác sĩ chuyên môn và máy chụp nên là dòng máy hiện đại, công nghệ cao.

Siêu âm Doppler ở đâu?

Hiện nay bệnh viện Đa khoa Phương Đông được trang bị hệ thống máy móc tân tiến, hiện đại nhập khẩu từ Châu Âu. Đặc biệt có máy siêu âm màu GE Voluson S6 với nhiều đầu dò, cho hình ảnh rõ nét, kết quả chính xác; Máy monitoring sản khoa,... 

(Hình 6 - Máy siêu âm màu Affiniti 30 ở Bệnh viện Phương Đông)

Quá trình siêu âm được thực hiện bởi đội ngũ bác sĩ, kỹ thuật viên chuyên nghiệp, đã có kinh nghiệm và giữ chức vị quan trọng ở các bệnh viện lớn như BV TW, Sản, BV Thanh Nhàn,...

Quy trình siêu âm Doppler tuân thủ nghiêm ngặt theo quy định của bộ Y Tế, khách hàng được thực hiện các bước kiểm tra sức khoẻ cơ bản trước khi xét nghiệm nhằm đảm bảo an toàn.

Để đặt lịch khám và siêu âm Doppler, bệnh nhân có thể liên hệ hotline 19001806 để được đội ngũ của Bệnh viện Đa khoa Phương Đông hỗ trợ kịp thời!