Tổng quan về bệnh rối loạn tuyến giáp - Điều trị và phòng ngừa

Rối loạn tuyến giáp là gì?

Hormone tuyến giáp chịu trách nhiệm chuyển hóa các chất trong cơ thể, đồng thời kích thích cơ chế sinh trưởng, phát triển và sản sinh của các tế bào. Vậy nên tình trạng thiếu hoặc thừa hormone ở tuyến giáp có thể gây nên vấn đề sức khỏe vô cùng nghiêm trọng, đặc biệt là mắc rối loạn tuyến giáp khi mang thai và ở trẻ nhỏ. 

Theo đó, rối loạn tuyến giáp là những bệnh lý ảnh hưởng đến tuyến giáp, khi gặp tình trạng này có thể ảnh hưởng không nhỏ đến chức năng cũng như cấu trúc của tuyến giáp. Chức năng của tuyến giáp dựa trên cơ chế phản hồi ngược của não bộ. Khi nồng độ của hormone giảm thấp, vùng hạ đồi sẽ tạo ra hormone kích thích tuyến yên giải phóng hormone TSH, kích thích tuyến giáp. 

Theo đó, trẻ nhỏ nếu như mắc suy giáp bẩm sinh mà không được bổ sung đủ lượng hormone có thể gây ra di chứng trên thần kinh, có thể gây nguy cơ đần độn, kém phát triển cả về thể chất và tinh thần. Vì tuyến giáp được kiểm soát bởi yên vùng hạ đồi, những rối loạn của mô này cũng có khả năng gây ra các vấn đề tuyến giáp. 

Hormone tuyến giáp chịu trách nhiệm chuyển hóa các chất trong cơ thể

Phân loạn bệnh rối loạn tuyến giáp

Bệnh rối loạn tuyến giáp có đề cập đến sự thay đổi bất thường của hàm lượng nội tiết do bộ phận này sản sinh. Dựa vào nồng độ hormone tuyến giáp mà các bác sĩ sẽ phân loại bệnh bao gồm 2 nhóm chính đó là: 

• Cường giáp: Đây là một lượng lớn hormone tuyến giáp được sản xuất quá nhiều dẫn đến việc dư thừa về số lượng, hiện tượng này còn được gọi là tăng tiết hormone tại tuyến giáp. 
• Suy giáp: Bệnh còn có tên gọi khác là nhược giáp khi cơ thể không thể sản sinh đủ lượng nội tiết tố giáp thiết yếu. 

Cường giáp là một lượng lớn hormone tuyến giáp được sản xuất quá nhiều

Nguyên nhân nào gây ra rối loạn tuyến giáp?

Rối loạn tuyến giáp xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, cụ thể đó là liên quan đến các bệnh lý:  

Suy giáp

Tình trạng mà cơ thể sản xuất không đủ lượng hormone, và bệnh có thể bắt nguồn từ vùng tuyến yên, tuyến giáp hoặc là vùng hạ đồi.

Cường giáp

Cường giáp là tình trạng cơ thể sản sinh ra quá nhiều hormone của tuyến giáp, và hội chứng này ít gặp hơn so với suy giáp. Những nguyên nhân chủ yếu gây ra bệnh đó là:

• Bệnh Graves.
• Bướu giáp độc đa nhân.
• Tăng tiết quá nhiều hormone giáp trạng hay nốt “nóng” tại hạt giáp.
• Lượng iod bị tiêu thụ quá mức.

Bướu giáp

Đây không phải là một bệnh lý cụ thể, nhưng có liên quan đến hội chứng suy giáp, cường giáp, thậm chí là chức năng tuyến giáp bình thường. 

Hạt giáp

Những khối u bất thường xuất hiện bên trong tuyến giáp một cách bất thường. Hạt giáp có thể do nang giáp, bướu giáp lành tính hoặc có thể là ung thư tuyến giáp gây nên. 

Những khối u bất thường xuất hiện bên trong tuyến giáp là hạt giáp

Ung thư tuyến giáp

Ung thư tuyến giáp thường gặp ở những người phụ nữ trưởng thành hơn là nam hoặc là những người trẻ. Bệnh tuyến giáp ở phụ nữ phổ biến hơn hẳn so với nam giới và thường bắt gặp khoảng 2/3 ngời ở dưới độ tuổi 55. Có rất nhiều loại ung thư tuyến giáp khác nhau, và điều này còn phụ thuộc vào loại tế bào đặc hiệu bên trong của tuyến giáp. Hầu hết những trường hợp ung thư tuyến giáp đều có thể điều trị sớm ở giai đoạn đầu có tiên lượng tốt.

Dấu hiệu rối loạn tuyến giáp

Nếu như gặp một trong những biểu hiện dưới đây, bạn cần đi thăm khám bác sĩ ngay để có phương hướng điều trị tích cực và kịp thời. Triệu chứng cụ thể của bệnh rối loạn tuyến giáp đó là:

Triệu chứng suy giáp

Bệnh nhân suy giáp sẽ đối mặt với những triệu chứng như: 

• Rối loạn tri giác và tập trung kém: Cường giáp hoặc suy giáp đều có thể gây ảnh hưởng không nhỏ đến chức năng thần kinh. Người bị suy giáp thường xuyên cảm thấy chán nản và mệt mỏi. 
• Rối loạn kinh nguyệt: Suy giáp đôi khi kết hợp cùng với hiện tượng cường kinh và rong kinh.
• Phù nề: Khi nồng độ hormone tuyến giáp quá thấp có thể khiến cơ thể gây ra tích nước gây ra phù nề.
• Đau nhức cơ: Trong một số trường hợp, rối loạn tuyến giáp còn có thể đi kèm với những cơn đau vô cùng khó chịu….
• Tăng cân: Tình trạng này thường đi kèm khi chức năng của tuyến giáp suy giảm. 
• Làm tăng mức cholesterol: Sự gia tăng của nồng độ cholesterol hệ tuần hoàn có thể liên quan đến suy giáp. 
• Cơ thể không thể chịu nóng: Những người có tuyến giáp hoạt động dưới mức bình thường dễ nhạy cảm với tình trạng nhiệt độ cao.
• Cơ thể chịu lạnh kém: Những người có tuyến giáp hoạt động thấp cũng thường xuyên cảm thấy lạnh.

Suy giáp đôi khi kết hợp cùng với hiện tượng cường kinh 

Triệu chứng của cường giáp

Bệnh nhân mắc bệnh cường giáp có những triệu chứng cụ thể như sau:

• Khả năng tập trung: buồn nôn còn cường giáp thường kém tập trung. 
• Căng thẳng, run tay kéo dài với trạng thái kích thích. Điều này là cảnh báo cho tuyến giáp đang hoạt động quá mức.
•  Tăng nhịp tim: Nhịp tim nhanh và hồi hộp là một trong những đặc trưng biểu hiện của bệnh cường giáp. 
• Bạn có thể gặp nhiều triệu chứng khác nữa, điều này còn đặc trưng vào thể trạng của từng người. 
• Rối loạn kinh nguyệt: tình trạng cường giáp liên quan đặc trưng với thiểu kinh. 

Căng thẳng, run tay kéo dài với trạng thái kích thích

Biến chứng của rối loạn tuyến giáp

Rối loạn tuyến giáp đặc biệt nguy hiểm ở phụ nữ mang thai và trẻ em, một số biến chứng của suy hoặc tăng giáp như sau:

Phụ nữ mang thai

Trong khoảng 13 tuần đầu tiên của thai kỳ, thai nhi chưa có tuyến giáp gần như phụ thuộc vào hormone tuyến giáp của người mẹ cung cấp thông qua rau thai. Giai đoạn này, thời kỳ này đang là hình thành và phân chia các cơ quan của thai nhi nên nếu như thiếu đi chất này có thể gây ra biến chứng rất nặng nề.

Rối loạn chức năng tuyến giáp ở phụ nữ mang thai thông thường là suy tuyến giáp. Hậu quả của rối loạn chức năng tuyến giáp, rau bong non, đẻ non thậm chí có thể gây ra sảy thai, có thể gây thai chết lưu. Đối với thai nhi, có thể gây ra trường hợp trẻ đần độn, chậm phát triển về trí tuệ. 

Trường hợp cường giáp ở phụ nữ mang thai ít gặp hơn và chỉ khoảng 1,7% phụ nữ mang thai mắc bệnh. Cường giáp ở phụ nữ mang thai có thể gây ra nhiều biến chứng như tiền sản giật, thai nhẹ cân, đẻ non, thậm chí có thể gây tử vong cả mẹ và bé trong trường hợp cấp tính. Vậy nên việc phát hiện và điều trị bệnh đối với phụ nữ mang thai có ý nghĩa vô cùng quan trọng.

Trẻ em

Ở trẻ em khi mắc bệnh cường giáp có thể dẫn đến rất nhiều biến chứng nguy hiểm như:

• Biến chứng về tim mạch: Gây rối loạn nhịp tim, suy tim ở trẻ.
• Tâm thần: Kích động, lú lẫn hay nói sảng.
• Hệ xương: Gây ra nhược cơ hoặc liệt cơ. 
• Nhiễm độc giãn cơ: Bệnh xảy ra đột ngột với những biểu hiện như thân nhiệt tăng cao, mê sảng, liệt cơ nếu không xử lý kịp thời có thể dẫn đến tử vong. 

Với trẻ mắc suy giáp cũng có nhiều biến chứng nguy hiểm nếu như không được phát hiện sớm. Điển hình như vàng da, vàng mắt, rối loạn tiêu hóa, chậm phát triển trí tuệ, phát triển không bình thường…

Bệnh có thể gây ra rối loạn tim mạch, suy tim ở trẻ

Chẩn đoán và điều trị bệnh rối loạn tuyến giáp như thế nào?

Hiện nay, các bác sĩ đang áp dụng nhiều phương pháp khác nhau trong điều trị bệnh rối loạn tuyến giáp. Cụ thể: 

Phương pháp chẩn đoán 

Ngoài bệnh sử cùng với thăm khám lâm sàng, có nhiều phương pháp xét nghiệm chuyên biệt được sử dụng để chẩn đoán bệnh loạn tuyến giáp như: 

• Xét nghiệm máu: Thường được thực hiện nhằm đo nồng độ hormone tuyến giáp và TSH. Bên cạnh đó, còn có một số phương pháp xét nghiệm máu khác như anti-thyroperoxidase, anti-thyroglobulin,...
• Siêu âm: Thường được sử dụng với tình trạng hạt giáp hoặc phì đại tuyến giáp. Siêu âm cho thấy được sự đồng nhất trong mô tuyến giáp để phát hiện vôi hóa, nang. 
• Xét nghiệm với iod phóng xạ: Đánh giá chức năng của hạt giáp. 
• Sinh thiết, chọc hút để chẩn đoán bệnh. 

Xét nghiệm máu nhằm đo nồng độ hormone tuyến giáp và TSH

Điều trị bệnh 

Bệnh cường hoặc suy giáp có thể được áp dụng điều trị với thuốc hoặc có thể phẫu thuật khi cần thiết, điều này phụ thuộc vào bệnh lý đặc hiệu. 

Thuốc hướng tuyến giáp

Người bệnh có thể dùng các loại thuốc tây để thay thế cho hormone tuyến giáp bị thiếu hụt trong hội chứng suy giáp. Thông thường hormone được tổng hợp ở dạng viên uống. Ngược lại, trong trường hợp cường giáp , có thể dùng các loại thuốc để giúp cho quá trình sản xuất hormone tuyến giáp hoặc ngăn ngừa sự phóng thích của hormone. 

Bên cạnh đó, các bác sĩ có thể bổ sung thêm một số loại thuốc khác để hỗ trợ và kiểm soát các triệu chứng của hội chứng cường giáp, điển hình như tăng nhịp tim. Với trường hợp cường giáp mà không được kiểm soát với thuốc có thể điều trị loại bỏ cùng với phóng xạ. 

Can thiệp phẫu thuật

Phẫu thuật có thể sử dụng trong trường hợp cần loại bỏ các bướu giáp lớn hoặc u cường chức năng của tuyến. Phẫu thuật là điều rất cần thiết với những bệnh nhân có nguy cơ gây ra ung thư tuyến giáp. Nếu tuyến giáp bị loại bỏ hoàn toàn, sau phẫu thuật cần phải được bổ sung với hormone tuyến giáp được tổng hợp.

Phẫu thuật cũng được dùng trong trường hợp bệnh lý Graves (cắt bỏ tuyến giáp bán phần) và lựa chọn điều trị trước tiến hành liệu pháp RAI, thuốc kháng giáp. Tuy nhiên, hiện nay liệu pháp này không còn được ứng dụng nhiều. 

Phẫu thuật có thể sử dụng trong trường hợp cần loại bỏ các bướu giáp lớn

Phòng ngừa rối loạn tuyến giáp

Việc điều trị bệnh rối loạn về tuyến giáp, bạn cần nắm bắt các phương pháp phòng ngừa bệnh ngay từ bây giờ. Lưu ý đến những thói quen sinh hoạt dưới đây để giúp hạn chế diễn biến của bệnh cũng như phòng tránh bệnh:

Đối với người bệnh

Để hạn chế tình trạng bệnh tiến triển nặng, bên cạnh

• Ăn kiêng: Điều này giúp cải thiện mức năng lượng được đưa vào cơ thể. Bởi người bệnh có thể đối mặt với tình trạng buồn ngủ suốt cả ngày, mệt mỏi. Tốt nhất nên có những bữa ăn được chia nhỏ, được bổ sung đầy đủ dinh dưỡng để giúp cho cơ thể có đầy đủ năng lượng hoạt động. 
• Thực hiện tái khám thường xuyên, thực hiện các xét nghiệm tầm soát. 
• Nên rửa tay trước và sau khi chuẩn bị đồ ăn thức uống chăm sóc người bệnh. 
• Thường xuyên rèn luyện sức khỏe để tăng cường đốt cháy năng lượng, từ đó giúp giảm cân cũng như giảm căng thẳng.
• Rèn luyện thêm yoga, thiền định, thở sâu với một số loại âm nhạc nhẹ để cơ thể bớt căng thẳng và lo lắng.
• Ngủ đủ giấc, giữ cho phòng ngủ mát mẻ, không nên sử dụng chất caffeine từ sau 6 giờ tối.

Thường xuyên rèn luyện sức khỏe để tăng cường đốt cháy năng lượng

Với người bình thường

Để phòng tránh bệnh hiệu quả, bạn cần thực hiện nhiều biện pháp khác nhau, cụ thể đó là:

• Tập luyện thể dục thường xuyên để nâng cao sức khỏe, xây dựng cho bản thân chế độ ăn uống khoa học, nên bổ sung đủ iod.
• Không nên sử dụng quá nhiều đậu nành vì có ảnh hưởng đến hoạt động tuyến giáp.
• Chọn sản phẩm hạn chế hoặc không có fluoride.
• Bỏ thuốc lá. 

Những câu hỏi thường gặp liên quan đến rối loạn tuyến giáp

Bệnh lý về rối loạn tuyến giáp có liên quan đến nhiều bệnh ký khác nhau, nguyên nhân có thể từ tuyến giáp, tuyến yên, vùng hạ đồi. Việc nghi ngờ bệnh lý có liên quan đến tuyến giáp đòi hỏi người bệnh cần có những hiểu biết nhất định. Sau đây là những giải đáp liên quan đến bệnh lý tuyến giáp được bệnh viện Phương Đông chia sẻ:

Rối loạn tuyến giáp có nguy hiểm không?

Vì hormone tuyến giáp tham gia vào rất nhiều quá trình chuyển hóa trong cơ thể. Vậy nên, bệnh lý rối loạn tại tuyến giáp có thể gây ra rối loạn chức năng hormone và gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như tổn thương thần kinh, loãng xương, tổn thương thần kinh ngoại biên, thị lực, tầm nhìn bị giảm, bệnh lý tim mạch…Đặc biệt có thể nguy hiểm với trẻ nhỏ và phụ nữ mang thai.

Hơn nữa, những tiến triển của bệnh lý tuyến giáp thường rất âm thầm, khó phân biệt nên nhiều bệnh nhân thường phát hiện muộn. Lúc này, có thể gây ra khó khăn trong việc điều trị bệnh, hơn nữa cũng có nhiều biến chứng vô cùng phức tạp. 

Việc tìm đến bác sĩ để điều trị bệnh là vô cùng quan trọng, đặc biệt là những bệnh nhân ung thư tuyến giáp có tiên lượng tốt nếu như phát hiện sớm. Nhưng  nếu phát hiện muộn khi các tế bào đã di căn, tỷ lệ tử vong rất cao.

 Bệnh lý rối loạn tại tuyến giáp có thể gây ra rối loạn chức năng hormone 

Rối loạn tuyến giáp nên dùng thực phẩm nào tốt nhất?

Mắc bệnh lý tuyến giáp kiêng ăn gì và nên ăn gì luôn là câu hỏi được người bệnh rối loạn về tuyến giáp quan tâm. Bởi chế độ dinh dưỡng có vai trò trong hạn chế những tiến triển xấu của bệnh. Theo đó, bạn có thể dùng thực phẩm:

• Thực phẩm giàu i-ốt: Đây là chất giúp tuyến giáp sản sinh những hormone cần thiết. Bạn có thể lựa chọn tảo biển, cá biển, cua ghẹ…
• Rau lá xanh:  Nên chọn những loại ra như rau bina, rau diếp có chứa hàm lượng magie cao và khoáng chất dồi dào, giúp hỗ trợ tuyến giáp, giảm bớt mệt mỏi. 
• Các loại hạt: Hạt điều, hạt bí, óc chó, hạnh nhân …có nhiều sắt, magie tốt cho tuyến giáp, hơn nữa còn chứa nhiều vitamin E và B để tuyến giáp hoạt động tốt hơn. 

Nên ăn thực phẩm giàu iod và khoáng chất

Nên kiêng ăn gì khi mắc bệnh rối loạn tuyến giáp?

Song song với nghiêm chỉnh tuân thủ theo liệu trình của bác sĩ chuyên khoa, người bệnh cũng cần kiêng những thực phẩm sau: 

• Đậu nành: Hàm lượng isoflavone có ảnh hưởng đến khả năng sản xuất hormone của tuyến giáp. Vậy nên không chỉ đậu nành nguyên chất, các chế phẩm từ đậu nành như nước tương, đậu phụ, sữa…. cũng nên hạn chế.
• Thực phẩm chế biến sẵn: Có chất phụ gia gây ra nhiều tác động xấu đến tuyến giáp. Bên cạnh đó, hàm lượng đường trong sản phẩm cũng khá cao, không tốt cho người bệnh. 
• Nội tạng động vật: Có chứa nhiều chất cholesterol và  axit bão hòa sẽ gây ra những tác động tiêu cực đến tuyến giáp, giảm khả năng hấp thụ của thuốc khi điều trị bệnh. Tốt nhất nên hạn chế để không làm bệnh tiến triển nặng hơn. 
• Tránh các loại rau họ cải như súp lơ, hoa lơ, cải bẹ… bởi trong đó có chứa enzyme goitrogen gây cản trở quá trình sản xuất hormone tại tuyến giáp.
• Lúa mạch, lúa mì: Có chứa hàm lượng gluten cao, có khả năng giảm khả năng miễn dịch và tiêu hóa của cơ thể. Vậy nên, các thực phẩm này nên kiêng sử dụng với bệnh nhân bị tuyến giáp. 
• Thực phẩm giàu đường, xơ: Có thể cản trở hoạt động của tuyến giáp và giảm hiệu quả của thuốc. 

Như vậy bài viết đã tổng hợp đầy đủ những thông tin về rối loạn tuyến giáp để bạn có thể tham khảo. Hiện Bệnh viện Phương Đông đang có gói thăm khám tổng quát và điều trị bệnh liên quan đến tuyến giáp rất hiệu quả. Với đội ngũ y bác sĩ đầu ngành cùng nhiều máy móc hiện đại, đảm bảo hỗ trợ bệnh nhân điều trị và phòng ngừa bệnh hiệu quả nhất.