Siêu âm khớp háng được ứng dụng rộng rãi trong chẩn đoán lâm sàng cho cả người trưởng thành, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Phương pháp này đã đóng góp rất lớn vào quá trình phát hiện, theo dõi và điều trị các bệnh lý khớp háng. Từ đó, hiệu quả điều trị bệnh lý được cải thiện và nâng cao.
Khớp háng là một trong các khớp lớn nhất trong cơ thể người, nằm giữa xương chậu - xương đùi và hệ thống dây chằng. Đặc trưng của bộ phận này là làm trụ đỡ cho phần trên cơ thể, quyết định khả năng di chuyển và giúp phần dưới vận động linh hoạt, dễ dàng. Để đánh giá các chấn thương và bệnh lý ở vị trí này, bác sĩ sẽ chỉ định bệnh nhân thực hiện siêu âm khớp háng.
Các bệnh lý về khớp háng không chỉ xảy ra ở người cao tuổi, vận động viên hoạt động tần suất cao mà còn xuất hiện ở trẻ em. Một số bệnh lý thường gặp có thể kể đến: viêm khớp háng, thoái hoá khớp háng, trật khớp háng,...
(Hình 1 - Minh hoạ về vị trí của khớp háng và khớp háng khi bị trật)
Siêu âm khớp háng là phương pháp sử dụng sóng siêu âm tần số cao để tái hiện cấu trúc của các khớp ở háng. Do đó, bác sĩ khảo sát được chi tiết về chấn thương và phát hiện ra các bệnh lý kịp thời.
Đầu dò có tần số 7MHz (phù hợp để khảo sát cơ xương khớp) sẽ được sử dụng để tác động sóng siêu âm lên vị trí khớp háng. Chùm sóng này gặp các khớp háng và mô mềm dưới da sẽ dội lại. Hình ảnh thể hiện cấu trúc của khớp ở háng sẽ được thu nhận, xử lý và hiện lên trên máy siêu âm.
Đây là kỹ thuật được áp dụng để đánh giá có/ không, diễn biến bệnh lý của các khớp háng. Phương pháp này được chỉ định cho người trưởng thành có các triệu chứng:
(Hình 2 - Người lớn bị đau khớp háng có thể được chỉ định thực hiện siêu âm)
Với đối tượng là trẻ sơ sinh, đây là kỹ thuật được thực hiện để đánh giá trật khớp háng bẩm sinh và thiểu sản ổ cối. Trật khớp háng bẩm sinh là dị tật ở đầu trên xương đùi không khớp với ổ khớp trên xương chậu nên nằm trật ra ngoài ổ khớp.
Tình trạng này có thể xảy ra ở 1 hoặc 2 bên. Bệnh sẽ khiến trẻ bị gù, vẹo cột sống, di chuyển chậm chạp thậm chí thoái hoá khớp háng sớm.
(Hình 3 - Hình siêu âm và chụp XQuang phát hiện loạn sản khớp háng (khớp phát triển bất thường) khiến khớp háng không thể hoạt động bình thường ở trẻ sơ sinh)
Trong vòng 6 tháng đầu tiên, cha mẹ nên cho em bé thực hiện các xét nghiệm sàng lọc trật khớp háng bẩm sinh và thiểu sản ổ cối. Nếu để muộn hơn thì việc thăm khám trở nên khó khăn hơn do khớp háng đã cốt hoá.
Ngoài ra, cha mẹ nên quan sát các dấu hiệu bất thường có thể là biểu hiện bệnh lý về khớp háng ở trẻ sơ sinh như:
Đây là bệnh lý cấp tính xảy ra thoáng qua ở trẻ em 3 - 10 tuổi. Nguyên nhân là đường hô hấp trẻ bị nhiễm khuẩn, trẻ có dáng đi khập khiễng và đau khớp háng. Kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh này có thể phát hiện khối dịch giảm âm - biểu hiện của tràn dịch khớp háng, xem xét bề dày lớp dịch và tình trạng viêm khớp.
(Hình 4 - Hình viêm bao hoạt dịch khớp háng qua máy siêu âm)
Nếu lượng dịch nhiều, thủ thuật chọc dịch có thể được đưa ra để xét nghiệm hoặc giảm đau cho người bệnh. Đa số trẻ mắc bệnh đều có thể khỏi hoàn toàn sau 2 tuần.
Để đánh giá tình trạng trật khớp và thiểu sản ổ cối, bác sĩ sẽ dựa vào:
(Hình 5 - Khớp háng bình thường với góc alpha và beta nằm trong giới hạn cho phép)
Nếu chỏm xương đùi không nằm bên trong ổ cối mà nằm trên xương chậu (góc beta >90 độ) tức em bé bị trật khớp háng. Bệnh nếu không chữa trị kịp thời có thể diễn biến thánh vẹo cột sống, biến dạng khung xương chậu (ở bé gái).
(Hình 6 - Kết quả khớp háng bất thường với chỏm xương đùi bị trật và góc beta = 100 độ. Em bé có dấu hiệu bị trật khớp háng)
Ảnh siêu âm phát hiện tràn dịch khớp háng, dịch mủ có tính tăng âm hoặc âm không đồng nhất. Nếu để bệnh diễn biến nặng người bệnh sẽ bị thoái hoá, biến dạng khớp, thậm chí phải phẫu thuật tái tạo khớp.
(Hình 7 - Hình viêm khớp háng nhiễm trùng qua siêu âm)
Quan sát trên máy siêu âm, bác sĩ nhận thấy tràn dịch ổ khớp, dịch có tính chất giảm âm. Bao hoạt dịch dày, vôi hoá bao hoạt dịch và tăng sinh mạch trên siêu âm Doppler. Tình trạng này tiến triển không chỉ gây đau mà còn ảnh hưởng đến khả năng vận động của bệnh nhân.
Biểu hiện bằng khối trống âm ở vị trí sụn viền, có bờ rõ.
Sau chấn thương, người bệnh siêu âm khớp háng có thể nhận thấy gân cơ bị tổn thương không liên tục. Xung quanh vị trí tổn thương có xuất hiện dịch khu trú.
(Hình 8 - Quan sát bao hoạt dịch và khớp háng qua siêu âm)
Lưu ý về các bước chuẩn bị trước khi siêu âm
Bệnh nhân không cần nhịn ăn uống, chỉ cần chuẩn bị trang phục thoải mái, rộng rãi và hạn chế mang trang sức khi thăm khám.
Người bệnh sẽ thay áo choàng, nằm trên bàn siêu âm và để lộ vùng xương chậu - xương đùi nơi cần kiểm tra. Tư thế cụ thể sẽ được kỹ thuật viên hoặc bác sĩ hướng dẫn cụ thể.
(Hình 9 - Minh hoạ một số hướng chụp trong kiểm tra khớp háng)
Tương tự các quy trình siêu âm khác, bác sĩ sẽ thực hiện theo 3 công đoạn sau đây.
Cũng giống như các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh khác, kết quả siêu âm là không đủ để chẩn đoán bệnh lý. Các thủ thuật bổ sung sẽ được chỉ định như chụp MRI, chụp CT, xét nghiệm,....
Mặt khác, do tính chất của phần cứng, sóng siêu âm khó xuyên qua những khu vực sâu nên có thể bỏ lỡ chấn thương nhỏ hoặc ở vị trí khuất trên khớp háng.
Đây là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh không xâm lấn nên không tạo cảm giác đau cho người bệnh.
Siêu âm sử dụng sóng âm tần số cao với liều lượng được kiểm soát nghiêm ngặt nên an toàn với nhiều đối tượng: bao gồm và sản phụ, trẻ em, trẻ sơ sinh.
Chi phí dao động khoảng 400.000 - 600.000 VNĐ/ lần. Bệnh nhân có thể thực hiện thăm khám theo Luật để được BHYT hỗ trợ kinh phí.
Lưu ý: Mức giá chỉ mang tính chất tham khảo.
Dịch vụ siêu âm khớp háng tại Bệnh viện Đa khoa Phương Đông được không ít các bậc cha mẹ và người trẻ lựa chọn bởi:
(Hình 10 - Máy siêu âm Affiniti 30 tại BVĐK Phương Đông)
Có thể nói, siêu âm khớp háng là phương pháp chẩn đoán hình ảnh đơn giản, hữu hiệu để phát hiện các bệnh lý khớp háng. Nếu có bất kỳ dấu hiệu nào bất thường ở khớp háng, bạn nên đến ngay các cơ sở y khoa để được hỗ trợ kịp thời.
Nam giới không có tinh trùng do tắc nghẽn hoặc không tắc nghẽn, phải hực hiện các biện pháp hỗ trợ sinh sản để có cơ hội làm cha.
