Sỏi đường mật trong gan có nguy hiểm không? Điều trị ra sao?

Sỏi đường mật trong gan là bệnh gì?

Sỏi đường mật trong gan hay sỏi gan là tình trạng trong ống gan phải, ống gan trái và các ống mật phân thùy xuất hiện các viên sỏi. Không giống sỏi thận, sỏi gan được cấu tạo từ bilirubin. Hoạt chất này được tạo ra do ký sinh trùng hoặc vi khuẩn gây nhiễm trùng đường mật.

(Hình 1 - Bác sĩ có thể tìm thấy sỏi trong đường mật nối gan với bộ máy tiêu hoá)

Được biết, gan được chia ra thành hai thuỳ chính. Sỏi đường mật trong gan là hiện tượng bilirubin tích tụ cùng các ký sinh trùng, xác động vật trong đường mật thành các viên nhỏ nằm ở một thuỳ, hai thuỳ hoặc các phân thuỳ. Hình dáng của viên sỏi có thể là 1 hoặc nhiều viên sỏi. Với một số ca bệnh nặng, sỏi có thể tích tụ bịt kín và làm giãn to đường mật. 

Sỏi đường mật trong gan có nguy hiểm không?

Có. Sỏi đường mật trong gan là bệnh nguy hiểm xem xét dựa trên hai nguyên nhân chính như sau:

• Nguyên nhân gây bệnh: Loại sỏi đường mật trong gan thường gặp ở Việt Nam là sỏi sắc tố, hình thành từ bilirubin kết hợp với ký sinh trùng xâm nhập vào đường mật. Hoặc dịch mật ứ đọng do chít hẹp đường mật, dị dạng đường mật hay tắc nghẽn do khối u. Nếu không điều trị kịp thời thì bệnh sẽ diễn biến nhanh xấu hơn.
• Biến chứng bệnh lý: Tình trạng sỏi tích tụ trong đường mật nếu không được điều trị kịp thời sẽ dẫn đến các biến chứng vô cùng nguy hiểm:

• Xơ gan: Tình trạng viêm nhiễm từ các ống dẫn mật sẽ gây phản ứng viêm và tổn thương các mô gan. Nếu các tế bào này phục hồi chậm thì bệnh nhân dễ bị suy giảm chức năng gan và xơ gan.
• Áp xe gan: Sỏi tích tụ lâu ngày tạo cơ hội cho vi khuẩn tấn công vào gan dẫn đến hình thành các ổ mủ, gan gặp tình trạng áp xe
• Ung thư đường mật trong gan: Tỷ lệ người biến chứng này không cao nhưng vô cùng nguy hiểm. Tình trạng viêm nhiễm kéo dài có thể tăng nguy cơ hình thành các tế bào bất thường và các khối u bên trong đường mật.
• Nhiễm trùng máu: Đây là biến chứng nguy hiểm, có thể tăng nguy cơ tử vong của bệnh nhân

(Hình 2 - Sỏi mật có thể dẫn đến biến chứng xơ gan vô cùng nghiêm trọng)

Cách phân biệt sỏi đường mật trong gan

Bạn có thể nhận biết tình trạng sỏi đường mật trong gan nếu bệnh nhân có các triệu chứng lâm sàng như sau:

• Đau bụng sau bữa ăn dầu mỡ hoặc đau bụng về đêm. Cơn đau điển hình bắt nguồn ở hạ sườn phải, đau quặn gan dữ dội và đột ngột, có thể lan đến vai phải. Người bệnh có thể xuất hiện thêm các triệu chứng kèm theo như nôn, không dám thở mạnh,... Cơn đau kéo dài từ 15 phút tới vài giờ, có tính chất chu kỳ. 
• Sốt: Viêm đường mật có thể khiến người bệnh sốt cao đột ngột, rét run và vã mồ hôi.
• Vàng da: Bilirubin - sắc tố mật bị tắc nghẽn sẽ đi vào máu gây vàng da và vàng mắt. Tình trạng này thường xảy ra sau khi đau và sốt 1,2 ngày. Ngoài ra, nước tiểu của người bệnh có màu đậm hơn, màu phân nhạt hơn bình thường.

Các phương pháp chẩn đoán sỏi đường mật trong gan

Để chẩn đoán sỏi đường mật trong gan, bác sĩ cần sử dụng dựa trên rất nhiều yếu tố, bao gồm:

Triệu chứng lâm sàng

Nếu bệnh nhân có sỏi trong đường mật, thường sẽ có các triệu chứng điển hình như:

• Cảm thấy đau đớn nhiều, cơn đau quặn lên ở gan, thường khởi phát đột ngột và kết thúc
• Vàng da nhẹ. Nước tiểu đậm màu và màu phân nhạt. Sỏi đường mật phải xuất hiện trong cả hai thuỳ gan lớn mới gây vàng da trên lâm sàng.
• Sốt

(Hình 3 - Cơn đau do sỏi thận ở vị trí hạ sườn phải, đau nhiều và đột ngột)

Xét nghiệm

• Hàm lượng bilirubin huyết tương (bilirubin trực tiếp) tăng
• Hàm lượng aminotransferase huyết tương tăng
• Hàm lượng amylase và lipase huyết tương tăng
• Số lượng bạch cầu và tỷ lệ bạch cầu đa nhân trung tính tăng, số lượng bạch cầu khoảng 12000 - 18000
• Thời gian prothrombin (xét nghiệm đánh giá quá trình đông máu) kéo dài
• Cấy máu cho kết quả dương tính

Chẩn đoán hình ảnh

• Siêu âm
• Chụp CT 
• Chụp cộng hưởng từ đường mật với Gadolinium có giá trị cao với độ nhạy khoảng 95% và độ đặc hiệu khoảng 89%
• Nội soi chụp mật tuỵ ngược dòng ERCP 
• Chụp đường mật xuyên qua da PTC

(Hình 4 - Phát hiện sỏi đường mật qua siêu âm)

Chẩn đoán phân biệt

Bất thường về đường mật trong gan cần được phân biệt với các bệnh lý dễ nhầm lẫn như

• Hẹp đường mật: Đây là hiện tượng viêm đường mật nhiễm trùng, viêm đường mật tự miễn và viêm xơ hóa đường mật nguyên phát. 
• Ung thư đường mật và ung thư bóng Vater: Bệnh lý này cũng gây ra tình trạng vàng da, không sốt nhưng có đau bụng
• Viêm tuỵ mạn: Khi tuỵ có bệnh lý bất thường, người bệnh bị đau bụng âm ỉ, liên tục, lan đến sau lưng, đau tăng khi ăn uống, có thể cả tiêu chảy
• Viêm đường mật xơ hóa nguyên phát: Đường mật và ngoài gan bị xơ hoá khiến người bệnh bị vàng da kèm ngứa

Cách điều trị sỏi đường mật trong gan

Nếu bạn có sỏi đường mật trong gan nhưng không có triệu chứng gì thì không cần điều trị. Tuy nhiên, nếu bạn có các triệu chứng kèm theo, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện:

Tán sỏi đường mật trong gan qua da

Đây là kỹ thuật bác sĩ sẽ tạo đường hầm qua da tới gan, sau đó đưa ống nội soi vào tán sỏi. Dụng cụ bơm rửa hay dùng rọ gắp sỏi ra ngoài cơ thể. Đây là kỹ thuật khó, yêu cầu kỹ thuật viên phải có trình độ và kinh nghiệm cao. Nếu trong quá trình khám chữa không đảm bảo nhiễm khuẩn thì có thể dẫn đến viêm phúc mạc hoặc nhiễm trùng huyết.  

(Hình 5 - Các bác sĩ của Bệnh viện Đa khoa Phương Đông thực hiện tán sỏi qua da)

Tuy nhiên, nhìn chung đây là phương pháp can thiệp ít xâm lấn tiên tiến có thể tán sỏi ở vị trí khó, không lo sót sỏi, chảy máu, nhiễm trùng. Bệnh nhân được điều trị mà không cần xâm lấn nhiều, phục hồi nhanh. 

Phẫu thuật cắt gan

Bệnh nhân sẽ thực hiện cắt bỏ một phần gan nếu bệnh nhân có sỏi đường mật kèm với teo gan hoặc ung thư đường mật.

Các biện pháp phòng tránh sỏi đường mật trong gan

Trong điều kiện có thể điều trị và phục hồi được, bạn có thể hạn chế tối đa các biến chứng do sỏi và sỏi tái phát bằng cách:

• Không uống rượu bia, không sử dụng các chất kích thích, uống thuốc
• Hạn chế sử dụng các thực phẩm nhiều chất béo, cholesterol, đồ chiên rán, đồ đóng hộp
• Đảm bảo ăn uống vệ sinh, tránh ăn đồ ăn sống, tái nhằm phòng ngừa nhiễm giun sán từ thức ăn. Bạn nên bổ sung nhiều rau xanh, hoa quả và uống nhiều nước
• Tẩy giun sán định kỳ 6 tháng/lần để tránh phòng ngừa nhiễm khuẩn do giun sán
• Khám sức khỏe định kỳ mỗi năm để phát hiện nguy cơ bệnh lý (nếu có)
• Thường xuyên tập thể dục mỗi ngày để tăng vận động đường mật và tránh ứ mật trong gan

Chuyên khoa Tiêu hoá và gan mật - Bệnh viện Đa khoa Phương Đông là địa chỉ thăm khám quy tụ đội ngũ bác sĩ, chuyên gia giàu kinh nghiệm trong chẩn đoán - điều trị các bệnh lý tiêu hoá, gan mật như TTƯT.Ths.BSNT Nguyễn Thị Tường Vân, ThS.BS Nguyễn Tuấn Dũng,... Bên cạnh đó, hệ thống thiết bị y tế cực kỳ hiện đại bao gồm:

• Dàn máy nội soi
• Công nghệ nội soi AI
• Máy chụp CT Scanner 128 lát cắt
• Máy siêu âm Philips Affiniti,...

Giúp phát hiện chính xác, kịp thời các bất thường ở ổ bụng, lồng ngực. Đồng thời, hệ thống phòng nội trú tiện nghi, hiện đại, chính sách thanh toán nhiều ưu đãi giúp người bệnh nhẹ gánh chi phí khi thăm khám.
Có thể nói, sỏi đường mật trong gan là bệnh lý gan mật nguy hiểm, cần phải chẩn đoán sớm nhất có thể để ngăn ngừa các rủi ro và bảo vệ sức khoẻ cho bệnh nhân.