Thiểu sản thất trái ở thai nhi là dị tật tim bẩm sinh về cấu trúc và chức năng của tim thai nhi. Lúc này, cấu trúc tim trái không phát triển bình thường khiến quá trình bơm máu giàu oxy đi khắp cơ thể bị ảnh hưởng. Vậy vì sao lại bị thiểu sản thất trái? Có những triệu chứng như thế nào? Cùng Bệnh viện Đa khoa Phương Đông tìm hiểu qua bài viết sau.
Thiểu sản thất trái ở thai nhi là gì?
Thiểu sản thất trái hay hội chứng thiểu sản tim trái là một dị tật bẩm sinh nặng, phát triển từ giai đoạn bào thai đến khi trẻ chào đời. Các cấu trúc của tim trái kém phát triển khiến hoạt động lưu thông máu qua tim diễn ra không như bình thường.
Với trẻ sinh ra bị thiểu sản thất trái thường có một số cấu trúc bên tim không phát triển bình thường gồm:
- Thất trái teo nhỏ
- Van hai lá hoặc van động mạch chủ bất thường (không có lỗ van, teo van hoặc hẹp van).
- Thiểu sản cung động mạch chủ
- Gián đoạn cung động mạch chủ.
Thiểu sản thất trái ở thai nhi chiếm khoảng 2- 3% trong tổng số các ca bệnh tim bẩm sinh. Tình trạng này gặp ở nam giới nhiều hơn nữ giới, khoảng 67%.
Thiểu sản thất trái là dị tật về cấu trúc và chức năng của thất trái tim thai
Nguyên nhân thiểu sản thất trái
Phần lớn các trường hợp mắc bệnh thiểu sản thất trái thường không có nguyên nhân rõ ràng. Nguyên nhân gây ra tình trạng này có thể là do di truyền. Người đã sinh con mắc thiểu sản tim trái, khi sinh con tiếp theo có nguy cơ mắc bệnh cao. Trẻ sơ sinh bị đột biến ở gen cũng có nguy cơ mắc thiểu sản thất trái cao hơn.
Ngoài ra, khi mang thai mà mẹ bầu bị nhiễm siêu vi, dinh dưỡng kém, uống thuốc hoặc bị ảnh hưởng tiêu cực từ môi trường có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh ở thai nhi.
Các triệu chứng thường gặp khi mắc thiểu sản thất trái
Trẻ khi mắc bệnh có thể không xuất hiện triệu chứng khi ống động mạch hoặc lỗ bầu dục còn mở. Tuy nhiên, khi lỗ thông đóng lại, trẻ có thể bị sốc và có khả năng tử vong. Các triệu chứng có thể phát triển trong vài ngày sau khi chào đời như quấy khóc, bỏ bú,...
Nếu trẻ không được phát hiện và điều trị, bệnh sẽ tiến triển nặng hơn gây ra một số biển hiện sau:
- Môi và móng tay tím tái
- Trẻ thở nhanh, khó thở và có thể thở chậm, nông hoặc ngưng thở khi trở nặng.
- Tay chân lạnh
- Kém tiếp xúc, bất tỉnh
Trẻ khó thở hoặc thở nông
Biến chứng của thiểu sản thất trái ở thai nhi
Thiểu sản thất trái ở thai nhi là tình trạng tim bẩm sinh nguy hiểm và gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng ngay khi bé chào đời. Nếu không được phát hiện và điều trị sớm, trẻ có nguy cơ tử vong cao. Một số biến chứng của bệnh gồm:
- Sốc và gây tử vong cao: Những ngày đầu sau sinh, lỗ bầu dục và ống động mạch sẽ đóng lại nên trẻ có thể gặp tình trạng sốc nặng, đây là thời điểm nguy hiểm cần được điều trị tích cực.
- Suy tim tiến triển: Thất trái bơm máu không hiệu quả khiến tim bị áp lực ngày càng tăng. Theo thời gian, tình trạng này sẽ dẫn đến suy tim và giảm chức năng tim.
- Thiếu oxy trầm trọng: Trẻ có biểu hiện tím tái rõ rệt do không đủ máu đi nuôi khắp cơ thể, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến hô hấp và tuần hoàn.
- Rối loạn phát triển: Do thiếu oxy và gặp các vấn đề tim mạch khiến trẻ khó khăn trong việc bú, dẫn đến tăng cân và phát triển chậm hơn so với các trẻ bình thường.
Chính vì vậy, theo dõi thai kỳ, siêu âm tim thai định kỳ rất quan trọng giúp phát hiện sớm và có phương án điều trị ngay sau khi trẻ chào đời.
Xem thêm:
Phương pháp chẩn đoán và điều trị thiểu sản thất trái ở thai nhi
Phương pháp chẩn đoán bệnh
Thông thường, thiểu sản thất trái được chẩn đoán trước khi sinh bằng siêu âm tim thai. Tuy nhiên, có một số trường hợp được chẩn đoán sau vài giờ hoặc vài ngày sau khi em bé chào đời và cần can thiệp ngay lập tức. Một số phương pháp chẩn đoán bệnh bao gồm:
- Siêu âm thai kỳ: Là phương pháp chính trong chẩn đoán thiểu sản thất trái ở thai nhi. Siêu âm tim sàng lọc dị tật thường được thực hiện trong tuần 18-22 của thai kỳ. Tuy nhiên, trong một vài trường hợp có thể phát hiện dấu hiệu sớm từ tuần 12-14 thai kỳ. Siêu âm thai có thể theo dõi lượng máu và xác định được máu di chuyển từ tâm thất phải vào động mạch chủ.
- Siêu âm tim thai: Là một siêu âm đặc biệt giúp kiểm tra chi tiết cấu trúc và chức năng của tim. Khi phát hiện các bất thường, bác sĩ sẽ có phương án điều trị sớm ngay khi trẻ chào đời.
Trong một số trường hợp, thiểu sản thất trái chỉ được phát hiện sau vài giờ hoặc vài ngày sau sinh bằng các phương pháp như: Chụp X-quang ngực, siêu âm tim, đo điện tâm đồ, chụp MRI, kiểm tra nồng độ oxy trong máu,...
Tình trạng thiểu sản thất trái có thể phát hiện qua siêu âm tim thai
Phương pháp điều trị bệnh
Nếu thiểu sản thất trái không được can thiệp điều trị sớm có thể gây tử vong. Hiện nay với sự phát triển của y học và tùy vào trường hợp của từng ca bệnh, bác sĩ sẽ có phương án thích hợp nhất để điều trị cho trẻ. Dù không thể chữa khỏi bệnh hoàn toàn nhưng có thể cải thiện chất lượng sống và tuổi thọ của người bệnh.
Thông thường quá trình điều trị thiểu sản thất trái ở trẻ sơ sinh gồm: Chăm sóc, điều trị trước và trong khi phẫu thuật.
Trước khi phẫu thuật gồm:
- Sử dụng thuốc giúp mở rộng mạch máu và ống động mạch, thường là alprostadil.
- Hỗ trợ hô hấp cho trẻ bằng máy thở.
- Truyền tĩnh mạch.
- Nếu trẻ gặp khó khăn khi bú hoặc ăn, có thể cung cấp dinh dưỡng bằng ống ăn.
- Nếu lỗ bầu dục quá nhỏ hoặc bị đóng lại, bác sĩ thực hiện thủ thuật mở vách ngăn liên nhĩ giúp máu từ tâm nhĩ phải chảy vào tâm nhĩ trái.
Điều trị phẫu thuật cho trẻ:
- Phẫu thuật Norwood: Thường được thực hiện trong hai tuần đầu sau sinh. Bác sĩ sẽ ghép động mạch chủ bị thiểu sản với gốc của động mạch phổi để tái tạo động mạch chủ mới lớn hơn.
- Phẫu thuật Glenn shunt: Là phẫu thuật thứ hai của trẻ khi được điều trị bệnh, thường được thực hiện trong 3- 6 tháng tuổi giúp giảm lượng công việc của tâm thất phải.
- Phẫu thuật Fontan: Thường được thực hiện khi trẻ 2- 5 tuổi hoặc tùy thuộc vào tình trạng của trẻ.
- Phẫu thuật ghép tim: Là phương pháp cuối cùng nếu trẻ bị thiểu sản tim trái nặng không thể điều trị được. Tuy nhiên, trẻ cần đợi thời gian dài để có quả tim phù hợp ghép.
Trẻ sẽ trải qua nhiều cuộc phẫu thuật khác nhau để cải thiện tình trạng của tim
Các phẫu thuật giúp tái cấu trúc hệ thống tuần hoàn của trẻ, cho phép máu giàu oxy đi trực tiếp đến các cơ quan trong cơ thể mà không cần qua thất trái. Thời gian thực hiện phẫu thuật phụ thuộc vào tình trạng của từng trẻ và quyết định của bác sĩ chuyên khoa. Đồng thời, trẻ được theo dõi chặt chẽ và chăm sóc liên tục giữa các giai đoạn phẫu thuật.
Trẻ sau khi phẫu thuật cần được bổ sung đầy đủ dinh dưỡng cần thiết. Bác sĩ có thể chỉ định thuốc để tim hoạt động hiệu quả hơn. Chính vì vậy, phụ huynh cần lưu ý cho trẻ đúng và đủ liều theo hướng dẫn của bác sĩ. Đưa trẻ đi tái khám định kỳ giúp theo dõi và đánh giá quá trình điều trị của bệnh, nhằm phát hiện sớm các bất thường, có điều chỉnh kế hoạch điều trị nếu cần.
Biện pháp phòng tránh thiểu sản thất trái ở thai nhi
Do chưa xác định chính xác nguyên nhân gây thiểu sản thất trái nên không có biện pháp phòng ngừa bệnh hoàn toàn ở thai nhi. Tuy nhiên, trước khi mang thai, người có tiền sử gia định bị dị tật ở tim hoặc từng có con bị dị tật bẩm sinh nên gặp bác sĩ để được tư vấn di truyền học các xét nghiệm sàng lọc khác.
Cách chăm sóc mẹ bầu khi thai nhi được chẩn đoán thiểu sản thất trái
Chăm sóc thai phụ khi thai nhi mắc thiểu sản thất trái đòi hỏi toàn diện về cả thể chất và tinh thần. Cụ thể như:
- Theo dõi tình trạng y tế chặt chẽ: Thăm khám định kỳ với bác sĩ sản khoa và tim mạch, cùng với siêu âm thai đúng lịch hẹn của bác sĩ để theo dõi sự phát triển của tim thai.
- Xây dựng chế độ dinh dưỡng cân bằng và khoa học: Mẹ cần bổ sung đầy đủ vitamin, khoáng chất giúp đảm bảo sức khỏe của mẹ và bé. Tăng cường thực phẩm giàu sắt, canxi, axit folic, omega-3,... từ rau xanh, trái cây, protein nạc, ngũ cốc nguyên hạt,...
- Uống đủ nước và không sử dụng rượu, bia, thuốc lá, caffeine,...
- Mẹ bầu cần giữ tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng và lo âu.
- Nên vận động thể chất nhẹ nhàng mỗi ngày như đi bộ, tập yoga,...
- Cần xây dựng kế hoạch cho giai đoạn sinh và sau sinh: Lựa chọn bệnh viện, chuẩn bị tâm lý cho quá trình chăm sóc đặc biệt sau sinh, tài chính,...
Chăm sóc toàn diện cần sự phối hợp chặt chẽ giữa nhiều chuyên khoa, gồm sản khoa, tim mạch nhi, tâm lý và dinh dưỡng. Mục tiêu đảm bảo sức khỏe tốt nhất cho cả mẹ và thai nhi.
Mẹ bầu cần được theo dõi y tế chặt chẽ khi phát hiện thai nhi mắc bệnh
Thiểu sản thất trái ở thai nhi là một trong những dị tật bẩm sinh nghiêm trọng và phức tạp, tuy nhiên với sự tiến bộ của y học, tiên lượng cho trẻ mắc bệnh được cải thiện đáng kể. Việc phát hiện sớm qua siêu âm thai, chăm sóc tiền sản và kế hoặc điều trị toàn diện sau sinh giúp trẻ khỏe mạnh và phát triển tốt.
Qua bài viết này của Bệnh viện Đa khoa Phương Đông, hy vọng đã cung cấp những thông tin hữu ích về thiểu sản thất trái. Nếu mẹ bầu được chẩn đoán thai nhi mắc thiểu sản thất trái cần theo dõi và chăm sóc toàn diện giúp đảm bảo tình trạng tốt nhất cho cả mẹ và bé.
Mẹ bầu có thể liên hệ Bệnh viện Đa khoa Phương Đông qua Hotline 1900 1806 hoặc để được thăm khám, theo dõi và can thiệp điều trị các bệnh lý của mẹ và thai nhi trong quá trình mang thai, trong đó có tình trạng thiểu sản thất trái.