Trẻ bị sốt rét: Nguyên nhân và cách xử trí phụ huynh chú ý

Tại sao trẻ bị sốt rét?

Trẻ bị sốt rét vì mắc bệnh sốt rét - một bệnh do ký sinh trùng Plasmodium gây ra. Bệnh có khả năng lây truyền từ người này sang người khác thông qua các vết chích của muỗi Anophen cái. Muỗi Anophen thường đốt người vào lúc bình minh và chập tối. Ngoài ra trẻ có thể bị bệnh này qua 2 con đường là do truyền máu hoặc truyền qua nhau thai.

Nếu phụ huynh loại trừ trường hợp do muỗi Anophen đốt, tình trạng trẻ bị sốt rét còn có thể do cảm lạnh hoặc nhiễm khuẩn, nhiễm virus nào đó. Trường hợp trẻ bị sốt rét run, chân tay lạnh, nhưng bên trong cơ thể trẻ đang sốt cao, nếu không được hạ thân nhiệt kịp thời sẽ tổn hại đến các cơ quan, nhất là thần kinh. Do sốt quá cao khiến mạch ngoại vị co lại dẫn đến bệnh ngoài da cảm thấy rét lạnh. 

Trẻ bị sốt rét do muỗi Anophen cái đốt

Thực tế, các triệu chứng do rét run và sốt rét ở các bệnh khác rất khó để người không có chuyên môn phân biệt. Do đó, khi thấy trẻ sốt cao liên tục thì cha mẹ cần kịp thời đưa trẻ đến viện khám, tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa nhi nhằm tránh trường hợp trẻ bị co giật hoặc để lại biến chứng.

Trẻ sống hoặc từng đi đến vùng sốt rét đang lưu hành sẽ có nguy cơ cao bị nhiễm bệnh này. Một số biến chứng nếu trẻ không được quan tâm và kịp thời cứu chữa gồm:

• Trẻ chậm phát triển, còi cọc, kém thông minh.
• Ký sinh trùng Plasmodium vào máu làm phá vỡ hàng loạt hồng cầu, dẫn đến tình trạng trẻ bị thiếu máu, người mệt mỏi, da xanh, môi thâm. 
• Bệnh có thể phát triển thành sốt rét ác tính, ảnh hưởng đến tính mạng của trẻ.

Triệu chứng sốt rét ở trẻ

Những trẻ nhỏ dưới 6 tháng tuổi ít bị nhiễm bệnh sốt rét và ít tử vong. Lý do là trẻ vẫn còn mang huyết sắc tố F, cơ thể còn thiếu chất PABA và có kháng thể được thụ hưởng từ người mẹ nên bệnh sốt rét không phát triển.

Với những trẻ trên 6 tháng tuổi sinh sống ở vùng có bệnh sốt rét, tỷ lệ mắc bệnh và tử vong thường cao hơn người lớn. Khi trẻ bị bệnh sốt rét sẽ có những triệu chứng sau:

• Triệu chứng ban đầu: Khi trẻ bị sốt thường có biểu hiện da mặt đỏ, quấy khóc, người mệt mỏi, ngủ nhiều, thân nhiệt thường cao tới 38 độ C, đổ nhiều mồ hôi. Ngoài ra, sốt rét còn khiến trẻ đau đầu, chóng mặt và khó chịu. 

Sốt cao là biểu hiện ban đầu của trẻ bị sốt rét

• Triệu chứng lâm sàng điển hình: Trẻ bị rối loạn tiêu hoá, xuất hiện các cơ co giật không đồng đều, rối loạn dinh dưỡng phát triển, hạ đường huyết, ho nhiều, viêm phế quản, mất nước làm môi khô, sụt cân, đi tiểu ít. Nhiều trẻ còn có biểu hiện của thiếu máu như mạch nhanh, thở khó, suy tim có nhịp ngựa phi, những trường hợp này có nguy cơ cao bị rối loạn nhận thức, hôn mê, co giật, người vật vã.

Những điều cha mẹ cần làm khi trẻ bị sốt rét

Sốt thông thường ở trẻ không đe dọa đến tính mạng trừ khi trẻ bị sốt cao hơn 39 độ C trong thời gian dài. Dưới đây là những cách chăm sóc và cách trị sốt rét cho trẻ em hiệu quả và không để lại di chứng:

• Cởi bớt quần áo để trẻ mặc càng thoáng càng tốt. Lựa chọn quần áo mỏng, thoáng, thấm hút mồ hôi tốt, không nên đắp chăn hay ủ ấp trẻ khiến tình trạng sốt càng nghiêm trọng.
• Khi trẻ sốt rét từ 39 độ C trở lên, phụ huynh cần tiến hành chườm ấm bằng cách dùng 5 chiếc khăn thấm nước ấm để lau 5 vị trí trên cơ thể bé: 2 nách, 2 bẹn, 1 khăn lau toàn thân. Cha mẹ nên chú ý không dùng khăn lạnh, nước lạnh để lau, điều này khiến trẻ bị sốc nhiệt.

Chườm khăn ấm để hạ sốt khi trẻ bị sốt cao

• Mở cửa sổ hoặc mở quạt để giúp phòng bé nằm được thoáng mát, thông khí; không để nhiều người vây quanh khiến trẻ thiếu oxy, thực hiện những điều này giúp trẻ hạ sốt nhanh hơn.
• Khi bị sốt trẻ dễ mất nước và chất điện giải, phụ huynh cần bù nước cho trẻ kịp thời. Cho trẻ bú mẹ nhiều hơn nếu trẻ còn đang bú mẹ, với trẻ lớn hơn có thể bổ sung các loại nước trái cây, nước sôi để nguội hoặc oresol.
• Bổ sung dinh dưỡng cho trẻ bằng các món ăn được chế biến dưới dạng loãng, dễ tiêu. Đặc biệt là trẻ sơ sinh, mẹ cũng cần bổ sung thêm dinh dưỡng và cho bé bú càng nhiều càng tốt.
• Trẻ cần được theo dõi nhiệt độ cơ thể thường xuyên đến khi hết sốt. Nếu trẻ sốt trên 38.5 độ C, cha mẹ có thể cho trẻ uống thuốc hạ sốt đúng liều lượng. Mỗi lần uống cách nhau từ 5 - 6 tiếng để không gây tổn thương đến gan của trẻ.
• Trường hợp trẻ xuất hiện hiện tượng co giật, cha mẹ đặt trẻ nằm nghiêng cho dễ thở và gọi cấp cứu ngay. Tuyệt đối không ghì đè hay đặt vật gì vào miệng trẻ lúc đang lên cơn co giật. 

• Sau khi thực hiện các biện pháp hạ sốt nhưng tình trạng trẻ bị sốt cao rét run vẫn không thuyên giảm, phụ huynh cần nhanh chóng đưa trẻ tới cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.
• Lưu ý: Cha mẹ không truyền nước cho trẻ bị sốt rét khi chưa rõ nguyên nhân.

Khi trẻ bị sốt cao rét run được đưa đến bệnh viện sẽ được thăm khám, chẩn đoán để tìm nguyên nhân và hướng điều trị kịp thời. Trường hợp trẻ bị sốt rét do muỗi Anophen cái đốt hoặc do nhiễm khuẩn, virus dễ để lại biến chứng, thậm chí tử vong nếu điều trị muộn. 

Phòng ngừa trẻ bị sốt rét

Xịt đuổi muỗi cho trẻ khi ra ngoài để ngăn ngừa muỗi chích

Hiện nay vẫn chưa có loại vắc-xin phòng ngừa bệnh sốt rét cũng như tình trạng rét run, sốt cao ở trẻ nhỏ. Do đó, phụ huynh cần bảo vệ trẻ khỏi các tác nhân gây bệnh, trong đó biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất là không để trẻ bị muỗi chích.

• Cho trẻ ngủ trong màn kể cả ban ngày và ban đêm.
• Chiều tối là thời gian muỗi Anophen cái hoạt động mạnh, do đó cần cho trẻ mặc quần áo dài tay để không bị muỗi đốt.
• Áp dụng các phương pháp đuổi muỗi như dùng vợt muỗi, thoa kem chống muỗi cho trẻ, dùng bình xịt xua muỗi,...
• Thường xuyên vệ sinh đồ chơi của trẻ, giữ gìn môi trường xung quanh trẻ sạch sẽ như: quần áo, đồ dùng ngăn nắp, phát quang bụi rậm, không để nước đọng quanh nhà,...
• Bổ sung đầy đủ dinh dưỡng cho trẻ và cho trẻ vận động để tăng sức đề kháng. 
• Trang bị quần áo, che chắn kín da, bôi kem chống muỗi mỗi khi đi picnic ở nơi nhiều cây cối, ẩm thấp hoặc đến nơi có nhiều muỗi.
• Khi nhận thấy trẻ có dấu hiệu của bệnh sốt rét, phụ huynh cần giúp trẻ hạ sốt cao và đưa trẻ đến cơ sở y tế để được điều trị.

Trẻ bị sốt cao rét run rất nguy hiểm, nhất là trẻ từ 4 - 5 tuổi có nguy cơ tử vong cao hơn người lớn. Do đó, phát hiện và điều trị sớm bệnh sốt rét sẽ giúp trẻ nhanh khỏi và ngăn ngừa biến chứng. Khoa Nhi Bệnh viện Đa khoa Phương Đông là địa chỉ uy tín tiếp nhận, chữa trị các bệnh lý ở trẻ. Với đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao cùng trang thiết bị hiện đại, không gian vô trùng hạn chế tối đa nguy cơ lây bệnh giúp quá trình điều trị cho trẻ bị sốt rét đạt hiệu quả cao, con nhanh khoẻ, mẹ bớt lo âu. Để được tư vấn chi tiết hơn về dịch vụ khám chữa bệnh tại Phương Đông, quý cha mẹ vui lòng liên hệ 19001806.