Vàng da vàng mắt nguyên nhân do đâu và biện pháp điều trị

Vàng da vàng mắt do nguyên nhân gì?

Tình trạng vàng da vàng mắt xuất hiện do nồng độ bilirubin trong máu tăng cao, đây có thể là hậu quả của những rối loạn chuyển hóa trong cơ thể. Nguồn gốc hình thành là khi tế bào hồng cầu già bị vỡ ra để tế thay thế bằng các tế bào mới. Quá trình tế bào chết đi và tái tạo xảy ra liên tục, giúp cơ thể có thể duy trì sự sống. 

Thông thường lượng bilirubin được tạo ra sẽ lưu chuyển trong máu để đến gan, sau khi được men gan biến đổi sẽ trở thành bilirubin liên hợp. Sản phẩm này được đưa tới ống mật nhỏ nhằm sản xuất dịch mật, đồng thời được thải ra ngoài qua đường tiêu hóa. Đây là lí do khiến phân của chúng ta có màu vàng nâu.

Nguyên nhân chính gây bệnh là do nồng độ bilirubin tăng cao

Còn ở người có bệnh lý gây rối loạn chuyển hóa bilirubin, nồng độ chất trong máu cao không được thải lọc tốt qua gan mà tích tụ trong máu. Thông thường màu vàng sẽ xuất hiện đầu tiên ở vùng mắt, sau đó mới thể hiện ngày càng rõ ràng ở vàng da. Không những gây vàng vùng da và mắt, sự tích tụ bilirubin còn gây ra một vài vấn đề ảnh hưởng tới sức khỏe.

Những bệnh lý gây vàng da vàng mắt

Tình trạng vàng da vàng mắt nhìn chung không thể đánh giá mức độ nguy hiểm với sức khỏe người bệnh, cần xác định nguyên nhân gây bệnh. Chứng vàng da và mắt ở người trưởng thành thường tập chung chủ yếu do 3 nhóm bệnh lý sau gây ra.

Bệnh lý liên quan đến gan

Đây là một trong những nguyên nhân thường gặp nhất khi hoạt động của tế bào gan khiến chức năng xử lý và thu nhập bilirubin trong máu bị ảnh hưởng. Khi bilirubin không được loại bỏ đúng cách, gây ứ đọng trong máu và dẫn tới vàng mắt và da. Cụ thể, các nhóm bệnh liên quan đến gan gây ra tình trạng tăng tăng nồng độ bilirubin trong máu gồm:

• Viêm gan cấp: Nguyên nhân gây viêm gan cấp có thể là virus, vi khuẩn, uống nhiều rượu, tác dụng phụ của thuốc hoặc bệnh tự miễn khiến tế bào gan bị phá hủy. Viêm gan cấp không kéo dài, tuy nhiên nếu lặp lại nhiều lần có thể dẫn tới mạn tính và nhiều hệ lụy cho sức khỏe của gan.
• Xơ gan: Bệnh xơ gan xảy ra khi tế bào gan bị thay thế dần bởi mô sẹo, đây là kết quả của quá trình tự bảo vệ gan do tổn thương kéo dài. Nguyên nhân gây xơ gan thường là: Uống nhiều bia rượu, viêm gan mạn tính, viêm gan tự miễn,…
• Ung thư gan: Ung thư gan khởi phát và ung thư gan thứ phát đều thuộc nhóm nguyên nhân bệnh lý ở gan gây vàng da và mắt.
• Hội chứng di truyền: Nếu mắc hội chứng di truyền thể hiện sớm bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh như: Hội chứng Crigler - Najjar, hội chứng Dubin-Johnson và Rotor,…

Bệnh lý liên quan đến hồng cầu

Lượng Bilirubin được tạo thành từ tế bào hồng cầu chết đi, vì thế bệnh lý làm tăng số lượng hồng cầu và tốc độ chết sẽ khiến chất này được tạo thành nhiều hơn bình thường. Gan không kịp chuyển hóa hết bilirubin tạo ra sẽ gây vàng da vàng mắt. 

Bệnh hồng cầu hình liềm có khả năng gây vàng da

Các bệnh lý thuộc nhóm này bao gồm: Bệnh hồng cầu hình liềm, tụ máu ở mô, hội chứng tăng Ure máu tán huyết, sốt rét, thiếu men, bệnh Thalassemia, …

Bệnh lý liên quan đến ống mật chủ

Bilirubin dẫn từ các ống dẫn mật nhỏ trong gan tới ống mật chủ được chuyển hóa một phần thành dịch mật. Vì thế, bệnh lý gây hẹp hoặc nghẽn ống mật chủ cũng khiến bilirubin tràn vào máu với nồng độ cao và gây vàng mắt, vàng da. Các bệnh lý này bao gồm:

• Sỏi mật: Bệnh xảy ra khi mật dịch đông đặc hình thành sỏi, khi đó nếu sỏi mật thoát ra khỏi túi mật có thể kẹt ở ống mật chủ. Lúc này, dịch mật thẩm thấu vào máu, bilirubin sẽ gây vàng da.
• Ung thư túi mật: Nguyên nhân gây tắc ống mật chủ có thể là khối u ung thư.
• Hẹp đường dẫn mật: Đây có thể là biến chứng của hình thành xơ và viêm hẹp tắc đường dẫn mật.
• Viêm đường mật: Nguyên nhân thường do các bệnh lý xơ gan tiên hoặc viêm đường mật xơ hóa phát ảnh hưởng đến tốc độ chảy của dịch mật và khả năng đào thải bilirubin.

Phương pháp chẩn đoán tình trạng vàng da vàng mắt

Để tìm ra nguyên nhân gây vàng da vàng mắt cần dựa vào cả tiền sử, khám thực thể, cận lâm sàng.

Tiền sử

Chẩn đoán tiền sử bệnh là rất cần thiết để xác định nguyên nhân vàng da rất quan trọng. vVí dụ như bệnh nhân uống nhiều bia rượu thì nghi ngờ bệnh gan do bia rượu, người bệnh nghiện ma túy thì nghi do virus hoặc bệnh nhân có dùng thuốc thì nghi ngờ vàng da do tác dụng phụ của thuốc, bệnh nhân đau bụng từng cơn nghi ngờ tắc đường mật do sỏi.

Khám thực thể

Khám thực thể là toàn bộ những dữ kiện thu thập được từ người bệnh, thông qua việc khai thác tiền sử bệnh lý, triệu chứng cơ năng và thăm khám. Tuy nhiên chú ý khám vùng bụng, u ổ bụng gợi ý vàng da là do ung thư thâm nhiễm gan do di căn. 

Cận lâm sàng, xét nghiệm

Một số biện pháp xét nghiệm chẩn đoán vàng da gồm:

• Định lượng bilirubin máu: Đây là xét nghiệm đầu tay để xác định nguyên nhân gây vàng da. 
• Siêu âm bụng: Xét nghiệm an toàn và đơn giản để thăm dò các cơ quan trong ổ bụng nhằm phát hiện sỏi mật hoặc khối u trong gan.
• CT Scanner: Biện pháp này hữu ích trong phát hiện u gan, tụy và giãn ống mật.

Biện pháp khắc phục tình trạng bệnh

Để điều trị tình trạng vàng da vàng mắt đạt hiệu quả cao, cần phải tìm ra nguyên nhân gây bệnh. Tùy vào từng trường hợp, người bệnh có thể được điều trị nội khoa hay điều trị phẫu thuật loại bỏ sỏi để cải thiện tình trạng vàng da.

Bổ sung những thực phẩm chứa sắt để cải thiện tình trạng vàng da

Nếu bệnh vàng da là do tình trạng ăn quá nhiều thực phẩm chứa caroten hoặc sắt thì bạn nên bổ sung hoặc giảm bớt trong chế độ ăn hàng ngày. 

Người bị vàng da vàng mắt nếu được phát hiện và điều trị sớm sẽ không quá nguy hiểm. Ngược lại, đối với bệnh nhân phát hiện bệnh quá muộn khiến bệnh tiến triển nặng thì việc điều trị sẽ gặp khó khăn và thậm chí ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Vì thế, ngay khi có triệu chứng, bạn cần đi khám để được chẩn đoán và điều trị bệnh sớm. 

Hiện nay, Bệnh viện Đa khoa Phương Đông là một trong những địa chỉ uy tín giúp bạn kiểm tra và theo dõi sức khỏe, đặc biệt là những bệnh lý gây vàng da. Trang thiết bị máy móc hiện đại cùng với đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao đảm bảo cho bạn một kết quả chính xác và điều trị hiệu quả nhất. Để được đăng ký đặt lịch khám sớm, hoặc giải đáp thắc mắc về vàng da vàng mắt bạn có thể liên hệ đến Tổng đài 1900 1806.