Vi khuẩn thương hàn: Đặc điểm, triệu chứng và con đường lây truyền

Vi khuẩn thương hàn là gì?

Vi khuẩn thương hàn hay Salmonella typhi là loại vi khuẩn gram âm, có khả năng sinh tồn bên ngoài cơ thể người. Chúng dễ dàng sống sót trong nhiều điều kiện môi trường khác nhau, đặc biệt nước và thực phẩm.

Ngoài tác nhân chính Salmonella typhi, một số chủng vi khuẩn thuộc nhóm Salmonella có thể gây bệnh tương tự, được gọi là phó thương hàn. Cụ thể gồm 3 chủng:

• Salmonella enteritidis (paratyphi A).
• Salmonella schottmulleri (paratyphi B).
• Salmonella hirschfeldii (paratyphi C).

Vi khuẩn thương hàn là một loại vi khuẩn gram âm

Vi khuẩn gây bệnh thương hàn

Vi khuẩn thương hàn là tác nhân chính gây bệnh thương hàn, một loại bệnh truyền nhiễm cấp tính. Salmonella typhi sau khi đi vào cơ thể người thường ủ bệnh 8 - 14 ngày, tùy thể trạng sẽ có những triệu chứng khác nhau.

Bệnh lưu hành quanh năm nhưng chủ yếu khởi phát vào mùa hè. Môi trường, nguồn nước, thực phẩm ô nhiễm, ôi thiu tạo điều kiện cho vi khuẩn sinh sống và phát triển.

Tỷ lệ mắc bệnh thương hàn ở thành phố thấp hơn vùng nông thôn, tập trung ở nhóm người 15 - 30 tuổi. Bệnh có thể điều trị bằng thuốc kháng sinh nhưng cần phát hiện sớm, tuân thủ phác đồ của bác sĩ.

Con đường gây bệnh của vi khuẩn salmonella

Tốc độ lây lan của vi khuẩn Salmonella tương đối nhanh, thông qua các con đường như:

• Trực tiếp: Tiếp xúc với đồ dùng cá nhân, chất thải tồn tại vi khuẩn.
• Gián tiếp: Người khỏe mạnh ăn uống đồ bị nhiễm vi khuẩn thương hàn.

Con đường lây nhiễm trực tiếp và gián tiếp của vi khuẩn Salmonella

Đến nay, nhiều vùng miền vẫn giữ thói quen uống trực tiếp nước từ sông, suối, ao, hồ hoặc ăn đồ sống chưa qua chế biến. Tình trạng này cần sớm chấm dứt, phòng ngừa nguy cơ bùng dịch trong cộng đồng.

Triệu chứng nhiễm vi khuẩn salmonella

Triệu chứng nhiễm khuẩn Salmonella typhi ở mỗi người là khác nhau, dựa theo tình trạng sức khỏe nền. Một số biểu hiện điển hình mà bạn có thể gặp phải như:

• Toàn thân mệt mỏi, đau nhức đầu, ăn uống kém ngon miệng.
• Sốt cao đột ngột, tăng thân nhiệt theo thời gian, thường tập trung sốt vào buổi chiều tối, kèm các cơn rét run. Trường hợp nặng, nhiệt độ có thể tăng cao lên tới 41 độ C, làm suy nhược sức khỏe tổng thể.
• Rối loạn tiêu hóa như tiêu chảy, táo bón.
• Xuất hiện các nốt phát ban trên lưng, ngực, tứ chi, hình dạng phẳng hoặc đầu kim giống bệnh sởi.

Chuyên gia khuyến cáo, nên phát hiện và điều trị sớm bệnh thương hàn ngay trong tuần đầu tiên khởi phát. Chậm trễ điều trị làm giảm hiệu quả liệu trình, phát sinh các biến chứng như viêm màng não, viêm tủy xương, viêm nội tâm mạc hoặc thủng ruột.

Xem thêm:

• Bệnh thương hàn: Triệu chứng, đường lây truyền và cách phòng tránh
  
• Những biến chứng bệnh thương hàn ảnh hưởng đến sức khỏe
  

Phương pháp chẩn đoán

Chẩn đoán kết luận người bệnh nhiễm vi khuẩn thương hàn cần kết hợp giữa nhiều yếu tố. bao gồm đặc điểm dịch tễ, triệu chứng lâm sàng và kết quả xét nghiệm chuyên biệt.

Người bệnh khi nhập viện, bác sĩ trước tiên sẽ khai thác các thông tin về tiền sử bệnh lý, biểu hiện, thời điểm khởi phát. Tiếp đến sẽ chỉ định các xét nghiệm tìm vi khuẩn Salmonella typhi.

Cụ thể:

• Sử dụng phản ứng Widal.
• Cấy máu phát hiện Salmonella typhi.
• Sử dụng kháng thể đơn dòng kiểm tra kháng nguyên H trong máu bệnh nhân.

Phương pháp chẩn đoán tìm vi khuẩn Salmonella typhi trong cơ thể người

Bác sĩ cũng có thể chỉ định thêm các kỹ thuật chẩn đoán khác như siêu âm ổ bụng, xét nghiệm phân,... để đánh giá tình trạng chung. Thông qua các kết quả có thể phát hiện biến chứng hoặc tổn thương sâu bên trong cơ thể.

Hướng điều trị bệnh thương hàn

Vi khuẩn Salmonella typhi có tốc độ lây lan nhanh, cần có hướng can thiệp kịp thời và nghiêm ngặt. Dưới đây là nguyên tắc xử lý dịch tễ thường được áp dụng:

• Cách ly, điều trị bệnh nhân nhiễm khuẩn tại chỗ, giảm nguy cơ lây lan ra bên ngoài cộng đồng.
• Thường xuyên kiểm tra các chỉ số sinh tồn như mạch, huyết áp, thân nhiệt, nhịp thở của bệnh nhân. Nếu phát hiện bất thường, cần thông báo nhanh để có hướng xử trí kịp thời.
• Dùng kháng sinh điều trị vi khuẩn Salmonella typhi, tuân thủ liều lượng và thời điểm dùng thuốc.

Một số loại thuốc điều trị giảm nhẹ triệu chứng cũng có thể được chỉ định như hạ sốt, bù nước, bù điện giải,... Đồng thời kết hợp với chế độ dinh dưỡng, nghỉ ngơi theo hướng dẫn của bác sĩ.

Bệnh thương hàn không được điều trị kịp thời có thể gây các biến chứng nghiêm trong như xuất huyết tiêu hóa, thủng ruột, viêm cơ tim, viêm não,... Bệnh nhân và người nhà tuyệt đối không chủ quan, tự ý mua thuốc và dùng thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ.

Biện pháp phòng ngừa vi khuẩn thương hàn

Ngăn chặn và kiểm soát dịch tễ là công tác quan trọng, đòi hỏi sự nhất quán giữa cá nhân và cộng đồng. Để phòng sự lây lan của vi khuẩn thương hàn, bạn có thể áp dụng một số biện pháp sau:

• Cơ quan chức năng tuyên truyền, giáo dục về các cách phòng tránh bệnh thương hàn.
• Giữ môi trường sống sạch sẽ, đặc biệt nguồn nước và thực phẩm, ngăn chặn sự lây lan, tồn tại của vi khuẩn trong môi trường sống.
• Loại bỏ triệt để các nguồn chất thải như nước tiểu, phân, rác thải sinh hoạt trong và xung quanh nhà ở, chặn nguồn lây bệnh.
• Ưu tiên ăn chín, uống sôi theo khuyến nghị an toàn vệ sinh thực phẩm của Bộ Y tế.
• Tiêm ngừa vaccine phòng virus thương hàn, bảo vệ bản thân và hạn chế nguy cơ lây lan trong cộng đồng.

Phòng ngừa bệnh thương hàn giải pháp tốt nhất bảo vệ bản thân và cộng đồng

Đăng ký tiêm ngừa vi khuẩn thương hàn tại Trung tâm Tiêm chủng - Bệnh viện Đa khoa Phương Đông theo hotline 1900 1806 hoặc Đặt lịch khám trên website. Bệnh viện cung cấp nguồn vaccine uy tín, đạt tiêu chuẩn chất lượng từ các hãng sản xuất lớn trong và ngoài nước.

Kết luận

Vi khuẩn thương hàn là là loại khuẩn có tốc độ lây lan nhanh, sức sống mạnh mẽ bên ngoài cơ thể người. Chúng thường trú ẩn trong nguồn nước hoặc thực phẩm ô nhiễm, trung bình 2 - 3 tuần, lâu hơn có thể lên tới 2 - 3 tháng.