Cách xử trí ối vỡ non đảm bảo an toàn cho mẹ và thai nhi

Ối vỡ non là gì?

Vỡ ối non hay ối vỡ non (Premature rupture of membranes- PROM) là hiện tượng màng ối và màng đệm vỡ tự nhiên tại bất kỳ thời điểm nào trước khi có chuyển dạ. Nếu sau một giờ vỡ ối mà mẹ bầu vẫn chưa có chuyển dạ thì gọi là vỡ ối non.

Ối vỡ sớm là gì?

Với ối non chiếm khoảng 12% các thai kỳ. Vỡ ối non đi kèm khoảng 8% thai kỳ đủ tháng (thai nhi ≥ 37 tuần tuổi) và được theo sau bởi sự khởi phát của chuyển dạ. Vỡ ối non ở thai non tháng được định nghĩ là vỡ ối non xảy ra trước 37 tuần tuổi và thường gây sinh non, là nguyên nhân hàng đầu gây bệnh tật hoặc tử vong của thai.

Nguyên nhân ối vỡ non 

Một số trường hợp không xác định được nguyên nhân gây ối vỡ non, một số trường hợp thì do các yếu tố cản trở sự điều chỉnh của ngôi thai như:

• Bất thường ngôi thai: ngôi ngang, ngôi mông, ngôi đầu cao…
• Khung chậu người mẹ hẹp.
• Mẹ mang đa thai, đa ối.
• Hở eo tử cung cũng là nguyên nhân vỡ ối sớm.

Có nhiều nguyên nhân khiến ối vỡ non

• Tử cung thai phụ dị dạng.
• Nhiễm trùng được sinh dục dưới như viêm âm hộ, âm đạo, cổ tử cung…
• Mắc bệnh lý lây truyền qua đường tình dục: giang mai, herpes sinh dục, lậu,...
• Thai phụ hút thuốc lá.
• Gặp chấn thương hoặc sang chấn tâm lý.

Vỡ ối sớm có nguy hiểm không?

Theo bác sĩ sản phụ khoa, tùy vào sức khỏe thai kỳ và thời điểm vỡ ối so với khi thai đủ tháng (37 tuần tuổi) mà có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm khác nhau, trong đó nguy cơ lớn nhất là nhiễm trùng, sinh non.

Ối vỡ non không chỉ nguy cho thai nhi mà chính người mẹ cũng bị đe dọa, cụ thể như sau:

Đối với mẹ

Có nguy cơ bị nhiễm trùng máu, viêm phúc mạc (chính là màng bao bọc tất cả các cơ quan trong ổ bụng và hố chậu).

Đối với thai nhi

1. Nhiễm trùng

Vỡ ối non gây nhiễm trùng, ảnh hưởng đến sức khỏe thai nhi

Túi ối là nơi nuôi dưỡng và bảo vệ thai nhi khỏi sự xâm nhập và tấn công của vi khuẩn, vi trùng gây hại. Khi chẳng may màng ối vỡ sớm, nước ối rỉ ra bên ngoài khiến lớp bảo vệ bị suy yếu, vi sinh vật gây hại từ bên ngoài xâm nhập vào làm tổn thương đến thai nhi. Khi bị nhiễm trùng, thai nhi sẽ có nguy cơ cao bị suy hô hấp khi chào đời.

Trường hợp nhiễm trùng ối do ngôi thai chưa ổn định dẫn đến sa dây rốn, thậm chí là rụng rốn khiến thai nhi không thể nhận được oxy và dinh dưỡng.

2. Sinh non

Sản phụ bị vỡ ối kèm theo nguy cơ nhiễm trùng và biến chứng, bác sĩ sản khoa có thể yêu cầu mổ lấy thai nếu điều kiện sinh ngả âm đạo không thuận lợi, việc kéo dài thời gian vỡ ối sẽ càng làm tình trạng nhiễm trùng nặng hơn.

Nước ối vỡ non làm tăng nguy cơ sinh non

Việc thai nhi được đưa ra ngoài trước tuần thứ 37 có thể gây nhiều ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của trẻ về sau như nhiễm trùng, mắc bệnh lý hô hấp, thị giác,...

Với những thai nhi chào đời trước tuần thứ 24 sẽ có nhiều nguy cơ cho sức khỏe và đối mặt với các bệnh lý sinh non. Trường hợp sản phụ vỡ ối non gây khởi phát chuyển dạ sớm thì bé sinh non cũng đối mặt với những nguy cơ tương tự.

Dấu hiệu nhận biết ối vỡ non mẹ bầu cần biết 

Dưới đây là những dấu hiệu cảnh báo vỡ ối non, khi thấy những dấu hiệu này, sản phụ cần đến ngay cơ sở y tế để thăm khám, chẩn đoán và có biện pháp can thiệp kịp thời:

• Rỉ nước từ âm đạo: thông thường nước ối có thể rỉ một ít nhưng cũng có trường hợp rỉ ồ ạt. Hiện tượng rỉ ối khác với són tiểu, nước ối chảy chậm hơn, không màu, không mùi, nồng độ pH khác xa với nước tiểu nên có thể dùng quỳ tím để kiểm tra.

Dấu hiệu vỡ ối sớm là gì?

• Rỉ ối kèm xuất huyết: nếu gặp tình trạng nước ối chảy ồ ạt kèm xuất huyết, thai phụ cần đến ngay cơ sở y tế để can thiệp sản khoa kịp thời.
• Rỉ ối có màu, mùi bất thường: nếu nước ối chảy ra có mùi, màu lạ như màu vàng, xanh,... thì bạn cũng cần đến ngay bệnh viện để thăm khám, xác định nguyên nhân bởi đây rất có thể là dấu hiệu nước ối bị nhiễm trùng hoặc lẫn phân su.

Phương pháp chẩn đoán ối vỡ non như thế nào?

Chẩn đoán ối vỡ non không phải lúc nào cũng dễ dàng, chủ yếu là kiểm tra lâm sàng xem ối có vỡ hay không để có hướng xử trí kịp thời. Bác sĩ hỏi bệnh sử về tính chất ra nước ối, khám âm đạo bằng tay khi cổ tử cung đã mở. Trường hợp khám lâm sàng khó xác định thì cần làm một số xét nghiệm như: Nitrazine test, đặt mỏ vịt, lau sạch âm đạo, để sản phụ rặn hoặc ho rồi dùng tăm bông vô trùng lấy dịch đọng phết lên giấy thử Nitrazine.

Kiểm tra sức khỏe thai phụ

• Bác sĩ sẽ khai thác bệnh sử khi thai phụ có dấu hiệu rỉ dịch ở âm đạo, bao gồm các cơn co thắt, chuyển động của thai nhi, lượng dịch rò rỉ, màu sắc và mùi. 
• Thông tin về tiền sử sản khoa, tiền sử bệnh phụ khoa, các ca phẫu thuật trước đây và tiền sử gia đình cũng cần được báo cáo cho Bác sĩ.
• Khám mỏ vịt sẽ được tiến hành để xác định có dấu hiệu của viêm cổ tử cung, sa dây rốn, hay xuất huyết âm đạo; đồng thời đánh giá sự giãn và xóa mờ cổ tử cung. Tránh sử dụng phương pháp khám bằng tay để ngăn ngừa nguy cơ nhiễm trùng, trừ khi có dấu hiệu chuyển dạ của thai phụ.

Phương pháp chẩn đoán ối vỡ non như thế nào?

Kiểm tra độ pH 

• Xét nghiệm này đo độ pH của dịch lấy từ âm đạo trong quá trình khám mỏ vịt. Vì nước ối có tính kiềm, độ pH của nó sẽ cao hơn so với dịch âm đạo hoặc nước tiểu có tính axit.

Thực hiện siêu âm thai

• Siêu âm thường được thực hiện để xác định tuổi thai, ước tính cân nặng, chỉ số nước ối và tình trạng sức khỏe của thai nhi.

Test lá dương xỉ

• Nếu nước ối, dịch âm đạo xen lẫn với estrogen, khi lấy dịch này phết lên lam kính và phơi khô, sẽ thấy xuất hiện hình dạng giống cây dương xỉ do kết tinh muối.

Nitrazine test

• Cơ chế tương tự là kiểm tra độ pH bằng cách đưa dịch lấy từ âm đạo lên giấy Nitrazine. Nếu dịch có tính kiềm như nước ối, sẽ làm thay đổi màu giấy từ màu vàng sang màu xanh.
• Tuy nhiên, nếu dịch xét nghiệm bị nhiễm máu hoặc thai phụ có tình trạng nhiễm trùng, có thể làm cho dịch âm đạo kiềm hóa và cho kết quả dương tính giả.

Hướng xử trí ối vỡ non đảm bảo an toàn cho mẹ và thai nhi

Tùy vào tuổi thai nhi, khi mẹ bị vỡ ối non, bác sĩ sản khoa sẽ có hướng can thiệp, xử trí phù hợp. Với thai nhi đủ tháng, sẽ tiến hành chấm dứt thai kỳ bằng cách sinh thường hoặc sinh mổ. Trường hợp ối vỡ khi tuổi thai còn nhỏ (ối vỡ non) sẽ cần chăm sóc và nuôi dưỡng thai thêm. Cụ thể như sau:

1. Tuổi thai 22 – 31 tuần: mẹ bầu cố gắng dưỡng thai

Ở tuần thai này, thai nhi chưa phát triển toàn diện nên nếu ra đời sớm có thể gặp nhiều nguy cơ đe dọa đến sức khỏe cũng như nền tảng phát triển thể chất về sau. Do đó, trong trường hợp này, bác sĩ sẽ cố gắng tiếp tục dưỡng thai bằng cách dùng thuốc trưởng thành phổi (thường khi thai được 24-34 tuần).

Ối vỡ non tuần 22-31 sẽ được can thiệp dưỡng thai để kéo dài thai kỳ

Quản lý nhiễm khuẩn bằng cách hạn chế thăm khám bằng tay, thay vào đó là dùng mỏ vịt; cấy dịch cổ tử cung, âm đạo, hậu cho cho thai phụ; dùng kháng sinh phổ rộng để ngăn ngừa tình trạng nhiễm trùng ở thai phụ và thai nhi; theo dõi monitor 1-3 lần.ngày; siêu âm đánh giá tình trạng thai, rau và nước ối.

Nếu sản phụ xuất hiện cơn gò chuyển dạ sẽ cho dùng thuốc chống co thắt.

2. Tuổi thai 32 – 33 tuần

Bác sĩ chỉ định tiếp tục chăm sóc và nuôi dưỡng thai nhi trong thời gian dài nhất có thể bằng những cách như:

• Dùng thuốc corticoid để kích thích phổi thai nhi trưởng thành.
• Theo dõi tim thai, kiểm tra sự phát triển của thai nhi trong tử cung.
• Kiểm soát chặt chẽ và hiệu quả tình trạng nhiễm khuẩn ở thai phụ.
• Sử dụng thuốc giảm co.

Xử trí khi thai vỡ ối non ở tuần 32-33

Khi có đủ cơ sử trưởng thành phổi, nhiễm khuẩn và suy thai, bác sĩ sẽ chỉ định khởi phát chuyển dạ và bắt đầu cuộc vượt cạn cho mẹ.

3. Tuổi thai 34 – 36 tuần

Bác sĩ tiếp tục theo dõi thai nhi thông qua siêu âm và đo monitor tim thai, không khuyến cáo sử dụng corticoid. Có khoảng 90% sản phụ sẽ xuất hiện cơn chuyển dạ tự nhiên trong vòng 24 giờ sau khi vỡ ối non.

Bác sĩ sẽ dựa vào sức khỏe thai nhi, tình trạng ối và nhiễm khuẩn để chỉ định cơn chuyển dạ tự nhiên, khởi phát chuyển dạ hay mổ lấy thai. Trường hợp thai đủ cơ sở trưởng thành phổi, bác sĩ sẽ chỉ định đưa thai nhi ra ngoài, chấm dứt thai kỳ. Trong trường hợp vẫn giữ lại thai, cần quản lý chặt chẽ tình trạng nhiễm khuẩn. Khi thai được 36 tuần không sử dụng thuốc giảm co.

Vỡ ối non tuần 37 sẽ được chỉ định chấm dứt thai kỳ

4. Tuổi thai trên 37 tuần

Hiệp hội Sản phụ khoa Mỹ (ACOG) khuyến cáo, khi thai trên 37 tuần mà xảy ra tình trạng vỡ ối thì nên chấm dứt thai kỳ sau khoảng 12 - 24 giờ sau vỡ ối để hạn chế tối đa các biến chứng nguy hiểm cho cả mẹ và em bé trong bụng. Tiến hành khởi phát cơn chuyển dạ ngay sau 12 giờ hoặc sớm hơn nếu điều kiện thuận lợi.

Cách đề phòng nguy cơ ối vỡ non 

Tình trạng vỡ ối non có thể xảy ra ở bất cứ mẹ bầu nào, nhất là những người có nguy cơ cao, đã được bác sĩ khuyến cáo. Do đó, hãy trang bị cho mình những biện pháp phòng tránh ối vỡ non nhằm giảm thiểu biến chứng nguy hiểm. Dưới đây là những biện pháp phòng ngừa mà thai phụ cần biết:

• Kiểm soát, điều trị hiệu quả các bệnh lý nhiễm trùng đường sinh dục dưới trong suốt thai kỳ
• Thiết lập chế độ ăn uống khoa học, đảm bảo bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết, tuân thủ chế độ nghỉ ngơi hợp lý, thực hiện lối sống lành mạnh, không hút thuốc lá, không sử dụng chất kích thích,...

Một vài cách đề phòng nguy cơ vỡ ối non khi mang thai

• Tham khảo và lựa chọn cơ sở y tế có đơn bị sản khoa và sinh sinh mạnh, uy tín để đảm bảo được chăm sóc sức khỏe trong suốt thai kỳ và khi sinh.
• Không tự ý mua và dùng thuốc kháng sinh khi chưa có chỉ định của bác sĩ.

Được ví là bệnh viện phụ sản thu nhỏ, khoa phụ sản Bệnh viện Đa khoa Phương Đông được đầu tư, trang bị hệ thống thiết bị y tế hiện đại bậc nhất, với với đầy đủ các dịch khám thai, siêu âm 2D, 3D, 4D, Double Test, Triple Test, các xét nghiệm thường quy giúp mẹ luôn khỏe mạnh, thai nhi phát triển toàn diện. Hệ thống phòng sinh, phòng mổ tiên tiến, đầy đủ thiết bị y khoa,... đặc biệt là đội ngũ y bác sĩ có chuyên môn cao mang đến cho khách hàng dịch vụ tốt nhất cùng trải nghiệm tuyệt vời nhất.

Trên đây là cách xử trí khi ối vỡ non đảm bảo an toàn cho mẹ và thai nhi. Mong rằng những thông tin mà bài viết cung cấp sẽ là những thức bổ ích cho các mẹ bầu. Gọi ngay tới Hotline 1900 1806 để được tư vấn chi tiết về dịch vụ thai sản tại Phương Đông.