Vàng da ứ mật ở trẻ sơ sinh: Những điều mà cha mẹ cần biết

Vàng da ứ mật ở trẻ sơ sinh là gì? 

Mật là một dạng chất lỏng được sản xuất bởi gan và lưu trữ trong túi mật. Thông thường, chúng sẽ di chuyển xuống ruột non nhờ ống mật để giúp tiêu hoá thức ăn. Trong mật có chứa bilirubin tạo nên sắc tố mật. 

Ứ mật là sự tắc nghẽn một bộ phận nào đó của hệ thống đường mật, khiến bilirubin tiết ra nhưng không đến được đường tiêu hoá mà vẫn ở trong đường mật. Do đó, gây ra một số triệu chứng tại chỗ hoặc bài tiết vào máu và dẫn tới tình trạng vàng da ở trẻ sơ sinh.

Vàng da ứ mật ở trẻ sơ sinh xảy ra khi lượng bilirubin trực tiếp lớn hơn 1mg/dL, đây là hiện tượng vàng da do bệnh lý. Nguyên nhân chủ yếu gây ra bệnh là do đường ống dẫn mật chủ bị tắc nghẽn hoặc tổn thương, khiến mật không thể chảy qua và ứ đọng ở túi mật. 

Với sự phát triển của y học, tiên lượng của vàng da ứ mật của trẻ được cải thiện đáng kể. Nếu được phát hiện, chẩn đoán và điều trị sớm, hầu hết trẻ đều có thể phục hồi hoàn toàn. 

Vàng da ứ mật ở trẻ sơ sinh cần phát hiện và điều trị từ sớm để không gây nguy hiểm cho bé

Nguyên nhân gây ra vàng da ứ mật ở trẻ

Tắc nghẽn đường mật 

Tắc nghẽn đường mật là một nguyên nhân phổ biến gây ra vàng da ứ mật ở trẻ sơ sinh. Tắc nghẽn có thể xảy ra ở bất kỳ vị trí nào từ gan đến ruột non. 

Dị tật bẩm sinh là nguyên nhân gây ra tắc nghẽn đường mật ở trẻ sơ sinh phổ biến nhất. Các dị tật này có thể gồm:

• Teo đường mật: Là tình trạng đường mật bị thu hẹp hoặc biến mất hoàn toàn. 
• Viêm đường mật: Là tình trạng đường mật bị viêm và sưng. 
• Hội chứng Alagille: Là tình trạng di truyền hiếm gặp gây ra các vấn để về gan, tim và thận. 
• Nhiễm trùng: Có một số loại nhiễm trùng gây ra viêm đường mật dẫn đến tắc nghẽn.

Rối loạn tổng hợp dịch mật ở gan

Một số loại virus như Rubella, HSV, CMV, vi khuẩn như E.coli và ký sinh trùng Toxoplasma có thể gây nhiễm trùng dẫn đến gây tắc nghẽn mật. Khi vi sinh vật có thể xâm nhập vào cơ thể trẻ do trước đó mẹ bị nhiễm trùng hoặc nhiễm khuẩn âm đạo. Bé có thể bị nhiễm trùng khi sinh bé qua đường âm đạo hoặc trong sữa mẹ có vi sinh vật. 

Mẹ mắc virus trong thời kỳ mang thai có thể khiến bé bị nhiễm trùng

Bệnh gan tự miễn gây ứ mật ở trẻ sơ sinh

Bệnh gan tự miễn là rối loạn di truyền do sự truyền IgG từ mẹ sang con trong quá trình mang thai, tạo ra phức hợp miễn dịch phá huỷ tế bào gan. Đây có thể là nguyên nhân gây ra tình trạng vàng da ứ mật ở trẻ sơ sinh. 

Đột biến gen

Đột biến gen có thể gây ra rối loạn bài tiết dịch mật dẫn đến ứ mật. 

Đột biến gen có thể gây ra tình trạng rối loạn bài tiết dịch mật

Rối loạn chuyển hóa

Rối loạn chuyển hóa bẩm sinh có thể như: Galactosemia, thiếu alpha-1 antitrypsin, rối loạn ty lạp thể, rối loạn chuyển hóa lipid và quá trình oxy hóa acid béo bị gián đoạn. Một số bệnh liên quan đến vấn đề này là bệnh xơ nang và hội chứng co cứng khớp, suy thận và vàng da ứ mật ở trẻ. 

Triệu chứng của bệnh vàng da tắc mật ở trẻ sơ sinh

Các dấu hiệu của trẻ sơ sinh bị tắc mật bị vàng da thường xuất hiện ở những tuần đầu tiên sau sinh, gồm: 

• Vàng da và vàng mắt: Do lượng bilirubin trong máu rất cao. 
• Nước tiểu đậm màu: Bilirubin được lọc bởi thận và đào thải qua nước tiểu. 
• Phân nhạt màu: Do mật không được thải vào ruột. Mật tạo xanh lúc hoặc nâu cho phân, nếu không có mật thì phân không có màu hoặc nhạt màu. Lúc này, phân có thể có màu trắng hoặc xám đất sét. 

Những dấu hiệu muộn hơn của vàng da ứ mật ở trẻ sơ sinh có thể không xảy ra ở những tháng đầu như:

• Chướng bụng, bụng căng cứng. 
• Sụt cân, suy dinh dưỡng và chậm phát triển
• Cổ chướng, giãn tĩnh mạch vùng bụng, xuất huyết tiêu hoá khi bệnh trở nặng. 

Tình trạng vàng da xuất hiện ngay từ những tuần đầu tiên sau sinh

Phương pháp chẩn đoán và cách điều trị bệnh

Phương pháp chẩn đoán vàng da ứ mật ở trẻ

Vàng da ứ mật nếu được chẩn đoán sớm sẽ giúp cải thiện tiên lượng sống của bé. Thông thường, trẻ sẽ được chẩn đoán trong 2 tháng đầu đời. Sau khi bác sĩ thăm khám và tình trạng bệnh, trẻ sẽ được làm một số xét nghiệm như: 

Xét nghiệm máu: 

• Men gan: Lượng men gan cao là cảnh báo về mức độ tổn thương của gan. Vì các men này được những tế bào gan bị tổn thương tiết ra và đi vào máu. 
• Bilirubin: Bilirubin được tạo ra bởi gan và di chuyển vào túi mật. Nồng độ bilirubin cao có thể liên quan đến ống dẫn mật bị tắc nghẽn. 
• Chức năng đông máu: Kiểm tra thời gian đông máu trong cơ thể của trẻ. Sự đông máu cần đủ vitamin K và protein do gan tạo ra, nếu có rối loạn trong quá trình đông máu thì có thể các tế bào gan đã bị tổn thương hoặc ống dẫn mật bị tắc nghẽn. 
• Xét nghiệm tìm virus: Viêm gan siêu vi B, viêm gan siêu vi C, HIV và những loại virus mà trẻ có thể nhiễm trong thai kỳ. 

Siêu âm ổ bụng:

Xét nghiệm chẩn đoán bằng hình ảnh sử dụng sóng âm thanh để đánh giá gan, túi mật và đường đi của mật từ gan xuống đến ruột non. Bé không được bú ít nhất 4 giờ để hình ảnh siêu âm được chính xác nhất. 

Chẩn đoán vàng da ứ mật bằng nhiều phương pháp khác nhau

Sinh thiết gan:

Lấy mẫu mô từ gan của trẻ và kiểm tra mức độ tắc nghẽn đường mật nếu có. Sinh thiết cũng có thể loại trừ những bất thường khác của gan. 

Phẫu thuật chẩn đoán:

Đây là cách chẩn đoán chắc chắn trẻ sơ sinh bị vàng da ứ mật. Không chỉ là phương pháp chẩn đoán mà đây cũng là một phương pháp điều trị bệnh. 

Cách điều trị bệnh vàng da ứ mật ở trẻ

Vàng da do tắc mật ở trẻ sơ sinh có nguyên nhân do tắc nghẽn mật có thể thực hiện phẫu thuật để chữa trị. Bác sĩ sẽ tư vấn phương pháp phẫu thuật tốt nhất cho bé: 

• Kasai: Là loại bỏ ống dẫn mật bị hư hỏng. Sau đó, trẻ được tạo đường nối đến ruột để mật có thể chảy trực tiếp từ gan vào ruột. Sau khi thực hiện phẫu thuật Kasa thành công, trẻ sơ sinh đều xuất hiện sẹo ở gan (bệnh xơ gan) và cần thực hiện ghép gan khi trưởng thành. 
• Ghép gan: Phần gan bị tổn thương sẽ được thay thế bằng gan mới từ người hiến tặng. Sau khi ghép gan, gan mới hoạt động bình thường thì sức khoẻ của trẻ nhanh chóng cải thiện. Bên cạnh đó, trẻ dùng thuốc để ngăn hệ thống miễn dịch tấn công tế bào gan mới. 

Đối với trường hợp vàng da ứ mật do nhiễm trùng hoặc rối loạn chuyển hoá, bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng các loại thuốc kháng sinh hoặc thuốc và chế độ ăn phù hợp.

Cách chăm sóc trẻ sơ sinh bị vàng da ứ mật

Để trẻ có thể phục hồi sức khoẻ và phát triển bình thường thì việc chăm sóc trẻ bị vàng da ứ mật là điều cần thiết. Dưới đây là một một số cách chăm sóc trẻ mà cha mẹ có thể tham khảo: 

• Tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ: Cha mẹ cần thực hiện theo hướng dẫn của bác sĩ về cách chăm sóc trẻ bị vàng da do ứ mật. Việc này gồm theo dõi các triệu chứng của trẻ, cho trẻ ăn uống và nghỉ ngơi đầy đủ và đưa trẻ đi khám đúng lịch. 
• Cho trẻ bú sữa mẹ thường xuyên: Trong sữa mẹ chứa nhiều chất dinh dưỡng và kháng thể giúp bé khỏe mạnh. Ngoài ra, cho bú sữa mẹ sẽ giúp trẻ tăng cân và phát triển tốt. 
• Chế độ ăn uống cho trẻ: Chế độ ăn uống của trẻ còn phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Nếu trẻ bị vàng da do tắc nghẽn đường mật, có thể cho trẻ ăn sữa công thức thay cho sữa mẹ. Sữa công thức không chứa bilirubin sẽ giúp giảm vàng da ở trẻ. 
• Mặc quần áo thoáng mát cho bé: Quần áo chật có thể khiến bé khó chịu và ngứa ngay. Cha mẹ nên cho trẻ mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát để trẻ thoải mái hơn. 
• Cho bé ngủ đủ giấc: Cha mẹ nên cho trẻ ngủ đủ 16-18 giờ mỗi ngày, giấc ngủ giúp bé phục hồi sức khoẻ và phát triển tốt. 
• Tiếp xúc với ánh sáng mặt trời: Ánh sáng mặt trời giúp phân hủy bilirubin trong da. Tuy nhiên, cần lưu ý không để trẻ tắm nắng quá lâu, đặc biệt trong khoảng thời gian từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều. 

Trong sữa mẹ có nhiều chất dinh dưỡng và kháng thể cần thiết giúp bé khỏe mạnh

Nếu vàng da ứ mật ở trẻ sơ sinh không được chẩn đoán và điều trị sớm có thể ảnh hưởng tới sức khoẻ của bé, thậm chí gây tử vong. Chính vì vậy, khi có bất kỳ dấu hiệu nào của bệnh, cần đến cơ sở y tế uy tín để được thăm khám và điều trị sớm và kịp thời. Qua bài viết này của Bệnh viện Đa khoa Phương Đông, hy vọng bạn có thêm cho mình những thông tin hữu ích về bệnh vàng da ứ mật ở trẻ sơ sinh.

Bệnh viện Đa khoa Phương Đông là một địa chỉ đáng tin cậy về Khoa Nhi. Với đội ngũ y bác sĩ có nhiều năm kinh nghiệm thăm khám và điều trị các bệnh. Bên cạnh đó, Bệnh viện Đa khoa Phương Đông có hệ thống máy móc, trang thiết bị y tế tiên tiến, hiện đại hỗ trợ cho việc chẩn đoán bệnh chính xác và chữa trị bệnh hiệu quả.

Để đặt lịch khám nhi, bệnh nhân có thể liên hệ hotline 19001806 để được đội ngũ của Bệnh viện Đa khoa Phương Đông hỗ trợ kịp thời.