5 cách phòng bệnh thuỷ đậu và hướng dẫn chăm sóc tại nhà

Khả năng lây nhiễm và các biến chứng của bệnh thuỷ đậu

Bệnh thuỷ đậu nhiễm trùng do virus varicella - zoster gây ra. Người bệnh sẽ phát ban, nổi mụn nước nhỏ, ngứa, sốt, đau đầu, mệt mỏi. Tuy bệnh thuỷ đậu được xếp vào nhóm bệnh nhẹ nhưng vẫn có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như nhiễm khuẩn, zona thần kinh, viêm não, viêm phổi, viêm thận,... Điều đáng lưu ý là bệnh rất dễ lây nhiễm qua đường hô hấp cho cả người lớn và trẻ em. Vì thế, nắm chắc các cách phòng bệnh thuỷ đậu để chủ động phòng tránh là điều cần thiết với tất cả mọi người.

Diễn biến lây nhiễm của bệnh thuỷ đậu

Thuỷ đậu là bệnh truyền nhiễm cấp tính, tức là nó rất dễ lây nhiễm sang người bình thường qua tiếp xúc thông thường. Đường truyền nhiễm của bệnh bao gồm:

• Lây nhiễm trực tiếp: ho khan, hắt xì, chảy mũi bắn ra các giọt nước vào không khí
• Lây gián tiếp: nước bọt, dịch tiết hay chất lỏng từ mụn nước qua từ tiếp xúc chung với quần áo, vật dụng cá nhân,... của người bệnh

Thông qua một trong hai con đường này, virus varicella - zoster sẽ xâm nhập vào niêm mạc đường hô hấp trên miệng, hầu họng hoặc đường tiêu hoá, kết mạc mắt. Trong vòng 1 - 2 ngày trước khi người bệnh xuất hiện mụn nước, virus đã bắt đầu và chỉ ngừng lây nhiễm khi tất cả các mụn nước của người bệnh kết vảy. Chính vì thế, một trong những cách phòng bệnh thuỷ đậu cần ghi nhớ trước tiên là tránh tiếp xúc trực tiếp với người bệnh. 

Hình 1 - Thuỷ đậu có đường lây nhiễm rất nhanh qua không khí ở cả tiếp xúc trực tiếp và gián tiếp

Các biến chứng cần lưu ý của bệnh thuỷ đậu

Tuy chỉ là bệnh lý cấp tính ở mức độ nhẹ nhưng nếu không được chăm sóc đúng cách, bệnh vẫn có thể trở nên nghiêm trọng. Một số biến chứng nguy hiểm bệnh thuỷ đậu có thể gây ra là:

• Nhiễm khuẩn da, mô mềm, xương khớp và nhiễm trùng máu (thường gặp nhất)
• Viêm não (thường xảy ra ở người lớn, sau 1 tuần nổi mụn nước, xếp vào nhóm biến chứng nguy hiểm có thể gây tử vong)
• Viêm phổi thuỷ đậu vào ngày thứ 3 - 5 sau khởi phát
• Viêm thận, viêm cầu thận cấp vào ngày thứ 3, thứ 4 nhiễm bệnh. Biểu hiện: đi tiểu ra máu
• Viêm khớp tràn dịch
• Zona thần kinh

Hình 2 - Viêm thận là một trong những biến chứng của bệnh thuỷ đậu

Diễn biến có thể sẽ xấu hơn nữa nếu bản thân người bị lây nhiễm là đối tượng có bệnh lý nền, thai phụ, trẻ sơ sinh, người bệnh HIV... Đặc biệt với trường hợp hệ miễn dịch suy giảm ở phụ nữ có thai khiến 20% thai phụ vị viêm phổi, 40% bị tử vong. Thai nhi có thể bị khuyết tật do nhiễm virus từ mẹ hoặc sảy thai. 

Các cách phòng bệnh thuỷ đậu hiệu quả 

Lưu ý: Tất cả người lớn, trẻ em đều nên chủ động thực hiện theo các cách phòng bệnh thuỷ đậu. Đặc biệt vào thời điểm khí hậu nồm ẩm tạo điều kiện cho virus thuỷ đậu sinh sôi và lây nhiễm.

Sau đây là các cách phòng bệnh thuỷ đậu đã có sự tham khảo từ bác sĩ được khuyến khích thực hiện tại nhà. 

Tiêm vắc xin phòng bệnh thuỷ đậu

Đây là cách phòng bệnh hiệu quả nhất vì bảo vệ cơ thể trực tiếp tránh khỏi sự lây nhiễm của các virus bệnh thuỷ đậu ngoài môi trường. Đặc biệt, tiêm vắc xin thuỷ đậu càng sớm thì càng phòng bệnh hiệu quả, cụ thể như sau:

• 98% người tiêm phòng thuỷ đậu tránh khỏi nguy cơ mắc bệnh
• 88- 98% là hiệu quả bảo vệ cơ thể nếu đã tiêm đủ 2 mũi vắc xin thuỷ đậu (Theo CDC Mỹ)

Ngoài bà bầu đang mang thai và các trường hợp gặp vấn đề về hệ miễn dịch khác thì tất cả người lớn và trẻ em đều cần được tiêm ngừa thuỷ đậu đủ lịch, đúng mũi như sau:

• Đối với trẻ em từ 9 - 12 tuổi: Tiêm 2 mũi, mỗi mũi cách nhau 1 - 2 tháng tuỳ thuộc đặc tính của từng loại vắc xin.
• Đối với trẻ em 13 tuổi trở lên và người lớn: Tiêm 2 mũi, mỗi mũi cách nhau 1 tháng.

Hình 3 - Tiêm vắc xin phòng thuỷ đậu cho trẻ sơ sinh tại TT Vắc xin BVĐK Phương Đông

Không tiếp xúc với người nghi ngờ hoặc đang điều trị thuỷ đậu

Theo kinh nghiệm lâm sàng của các bác sĩ 90% các ca thuỷ đậu là do lây nhiễm từ người bệnh. Vì thế, cách phòng bệnh thuỷ đậu hiệu quả là cách ly người bệnh trong phòng riêng. Trong quá trình chăm sóc người bệnh, cần lưu ý:

• Hạn chế tiếp xúc nhất có thể, không nói chuyện, ăn cơm chung
• Không dùng chung vật dụng: bát đũa, cốc chén,... với người bệnh thuỷ đậu
• Không để các đối tượng nhiễm bệnh: trẻ nhỏ, thai phụ, người lớn tuổi,... lại gần khu vực cách ly
• Tách riêng quần áo, chăn ga,... của người bệnh để vệ sinh và sát khuẩn riêng
• Đeo khẩu trang khi tiếp xúc với người bệnh

Rửa tay xà phòng, vệ sinh mũi họng hàng ngày bằng nước muối sinh lý

Vì bệnh thuỷ đậu lây nhiễm qua đường hô hấp nên bạn cần chú ý vệ sinh cá nhân đúng cách và thường xuyên để tránh vi khuẩn truyền nhiễm. Trong đó, rửa tay xà phòng kỹ càng từng kẽ ngón tay trong vòng ít nhất 20s cần phải duy trì thực hiện hàng ngày. Việc rửa tay và vệ sinh cá nhân nên được duy trì như say:

• Rửa tay sau khi ra ngoài, rau khi đi vệ sinh, trước và sau bữa ăn
• Súc miệng nước muối 2 lần/ ngày

Hình 4 - Rửa tay thường xuyên là cách phòng bệnh thuỷ đậu hiệu quả

Vệ sinh và giữ gìn môi trường sống sạch sẽ, thường xuyên

Virus thuỷ đậu lây truyền qua đường hô hấp nên vệ sinh môi trường sống đúng cách có thể giảm nguy cơ mắc bệnh truyền nhiễm này. Các lưu ý phòng bệnh thuỷ đậu, bao gồm:

• Vệ sinh và sử dụng các đồ dùng sinh hoạt riêng
• Lau dọn và khử trùng kỹ các bề mặt, đồ vật thuộc không gian chung

Hạn chế đi đến các vùng có dịch thuỷ đậu

Điều cần lưu tâm sau cùng để phòng bệnh thuỷ đậu là bạn nên hạn chế tập trung ở các nơi công cộng, đặc biệt là ăn uống, du lịch ở bên ngoài để tránh bị bệnh thuỷ đậu. Nếu bắt buộc phải di chuyển, bạn và gia đình nên chuẩn bị đầy đủ khẩu trang, đồ dùng vệ sinh riêng, dung dịch vệ sinh và sát khuẩn để hạn chế đường lây nhiễm ở mức tối đa. 

Xem thêm:

• Bệnh chân tay miệng và thủy đậu: Cách phân biệt, biến cứng và phòng ngừa
• Hội chứng thủy đậu bẩm sinh là gì? Nguyên nhân, biến chứng và cách phòng ngừa

Hướng dẫn chăm sóc và điều trị bệnh thuỷ đậu

Nếu đã thực hiện đầy đủ các cách phòng bệnh thuỷ đậu mà người bệnh vẫn bị lây nhiễm thì người bệnh phải được cách ly để điều trị tại nhà ngay lập tức.

Hướng dẫn chăm sóc người bệnh thuỷ đậu tại nhà

Người bệnh thuỷ đậu cần được cách ly tại phòng riêng, hạn chế sử dụng không gian chung và chăm sóc theo các bước say:

• Mặc quần áo mềm sạch, tắm thường xuyên để giữ cơ thể sạch sẽ, không tạo điều kiện gây nhiễm trùng, ngứa ngáy
• Phòng chăm sóc phải thoáng khí, rộng rãi, tránh gió lùa
• Vệ sinh tai mũi họng bằng nước muối sinh lý hàng ngày
• Ăn thức ăn lỏng, dễ tiêu hoá, tăng cường nhiều vitamin C và chất xơ từ hoa quả, rau xanh
• Kiêng thức ăn nhiều dầu mỡ, đồ ăn nhiều gia vị và đồ ăn nhiều đạm

Về phía người chăm sóc nên chủ động đeo khẩu trang, kính, mặc quần áo dài tay, không để bất kỳ vị trí nào trên cơ thể tiếp xúc với nốt thuỷ đậu. Sau khi sử dụng, cần vệ sinh riêng hoặc bỏ các vật dụng bảo hộ vào đúng nơi quy định. Tuyệt đối không dùng chung và phải vệ sinh khử khuẩn các vật dụng của người bệnh.

Hình 5 - Cách phòng bệnh thuỷ đậu đơn giản là cách ly người bệnh trong phòng riêng

Cách điều trị thuỷ đậu tại nhà

Người bệnh thuỷ đậu có thể điều trị tại nhà theo chỉ định của bác sĩ bằng cách sử dụng các loại thuốc điều trị như valacyclovir, famciclovir hoặc acyclovir. Các lưu ý khi điều trị tại nhà bao gồm:

• Bệnh nhân cần được uống đủ thuốc, đúng liều lượng. Đối với các trường hợp bị sốt có thể sử dụng thuốc hạ sốt, thuốc an thần chống co giật,...
• Chấm thuốc tím hay dung dịch xanh methylen vào các nốt loét

Thông thường, bệnh thuỷ đậu ở trẻ em và người lớn sẽ mất từ 7 - 10 ngày để khỏi bệnh. Các trường hợp nặng hoặc hệ miễn dịch yếu hơn có thể kéo dài lên 21 ngày. 

Khi nào cần đưa người bệnh thuỷ đậu đến bệnh viện?

Nếu bệnh nhân xuất hiện các triệu chứng sau thì người bệnh nên được bác sĩ thăm khám ngay lập tức:

• Sốt kéo dài và sốt hơn 39 độ 
• Khó thở, co giật

Người lớn đã bị thuỷ đậu rồi thì có cần phòng bệnh thuỷ đậu nữa không?

Mặc dù người đã mắc bệnh thuỷ đậu thì có hệ miễn dịch bền vững suốt đời, tuy nhiên cũng có khoảng 1% tái nhiễm bệnh. Đối với những người chưa nhiễm bệnh khi tiếp xúc với virus thuỷ đậu tỷ lệ nhiễm bệnh lên tới 90%. 

Bệnh xảy ra phổ biến ở trẻ em dưới 10 tuổi, đối tượng dễ lây nhiễm nhất là trẻ sơ sinh 6 - 7  tháng tuổi. Tuy nhiên người lớn dù đã tiêm vắc xin hay không đều có nguy cơ nhiễm bệnh.

Tiêm vắc xin thuỷ đậu tại Bệnh viện Đa khoa Phương Đông

Hiện nay là thời điểm giao mùa đông xuân thời tiết miền Bắc nồm ẩm là thời điểm virus phát triển mạnh, em bé rất dễ bị nhiễm bệnh thuỷ đậu. Chính vì thế cha mẹ cần thực hiện phòng tránh bệnh thuỷ đậu ngay bằng cách thực hiện tiêm chủng ngăn ngừa bệnh thuỷ đậu.

Trung tâm Tư vấn & Tiêm chủng vắc xin BVĐK Phương Đông cung cấp 02 loại vắc xin phòng thuỷ đậu là Varivax (Mỹ) và Varicella (Hàn Quốc) cho cả người lớn và trẻ em. Trung tâm đang nhận được sự đón nhận của các khách hàng, bởi:

• Nguồn vắc xin thuỷ đậu dồi dào, được nhập khẩu từ các nguồn uy tín đã được kiểm định y tế. Quy trình bảo quản lạnh và an toàn theo Chuẩn của WHO.
• Quy trình thăm khám đầy đủ, khám sàng lọc và tư vấn cho bệnh nhân trước khi thực hiện. Sau khi tiêm 30 phút, bệnh nhân được theo dõi, kiểm tra lại các chỉ số.

Hình 6 - Bác sĩ khám sàng lọc cho bệnh nhân trước khi tiêm chủng

• Đa dạng gói tiêm, đặt lịch dễ dàng, thực hiện nhanh chóng, tiết kiệm thời gian với chi phí ổn định. 
• Lưu giữ lịch tiêm online, nhắc lịch tiêm tự động với các gói tiêm nhắc lại nhiều lần. 
• Đội ngũ y bác sĩ được đào tạo chuyên sâu về tiêm chủng, thực hiện tiêm nhanh chóng, chuẩn xác và không gây đau đớn cho bệnh nhân. 

Như vậy, các cách phòng bệnh thuỷ đậu là vô cùng cần thiết và cần được áp dụng ngay lập tức cho cả gia đình. Trẻ em và người lớn nên được thực hiện tiêm chủng thuỷ đậu từ sớm để chủ động phòng bệnh!

Để đặt lịch thăm khám và tìm hiểu thêm, bệnh nhân có thể liên hệ hotline 19001806 để được đội ngũ của Bệnh viện Đa khoa Phương Đông hỗ trợ kịp thời!