Chấn thương niệu đạo là một cấp cứu ngoại khoa, thường gặp ở nam giới do té ngã hoặc gãy xương chậu. Niệu đạo bị tổn thương không nguy hiểm đến tính mạng, nhưng có thể để lại di chứng đến không được điều trị kịp thời. Vậy phương pháp điều trị nào hiệu quả khi gặp chấn thương ở niệu đạo? Cùng Bệnh viện Đa khoa Phương Đông tìm hiểu trong bài viết dưới đây.
Những nguyên nhân gây chấn thương niệu đạo
Chấn thương niệu đạo là tình trạng niệu đạo bị áp lực bên ngoài tác động gây tổn thương. Nguyên nhân của tổn thương niệu đạo thường được phân loại theo vị trí chấn thương, cụ thể:
- Chấn thương niệu đạo trước: Nguyên nhân chủ yếu là do quan hệ tình dục, chấn thương kín (tại nạn giao thông, trượt ngã, đập vật cứng vào tầng sinh môn), dải co thắt niệu hoặc do dụng cụ nội soi, đặt thông niệu đạo, nong niệu đạo.
- Chấn thương niệu đạo sau: Chủ yếu là do chấn thương gián tiếp. Đối với nam giới, tổn thương ở niệu đạo sau có thể làm rách một phần hoặc hoàn toàn niệu đạo bên dưới tuyến tiền liệt. Nguyên nhân có thể do vỡ khung xương chậu, niệu đạo sau chui qua cân đáy chậu giữa. Trường hợp này được coi là đa chấn thương, xảy ra do tai nạn lao động, tai nạn giao thông. Một số trường hợp khác do đang điều trị (đặt thông niệu đạo, cắt tuyến tiền liệt tận căn, nội soi tiết niệu).
Đối với nữ giới, niệu đạo bị chấn thương thường hiếm gặp. Nguyên nhân gây tổn thương niệu đạo ở nữ do chuyển dạ, gãy xương chậu, chấn thương trực tiếp vùng gần âm đạo hoặc đang xạ trị vùng chậu.
Nguyên nhân gây chấn thương niệu đạo
Các triệu chứng mà chấn thương niệu đạo gây ra
Tùy vị trí niệu đạo bị chấn thương có các biểu hiện nhận biết khác nhau. Dưới đây là những biểu hiện thường gặp khi gặp tổn thương ở niệu đạo.
Triệu chứng toàn thân
Chấn thương niệu đạo có thể gây ra các triệu chứng toàn thân như:
- Sốc: Đây là dấu hiệu thường gặp, chiếm tỉ lệ 50 - 70%
- Nhiễm khuẩn: Hội chứng này có thể xảy ra khi người bệnh đến muộn
Triệu chứng tổn thương niệu đạo
Khi niệu đạo bị tổn thương sẽ gây các biểu hiện sớm như:
- Miệng sáo bị chảy máu: Dấu hiệu này xuất hiện sớm ngay sau khi có chấn thương xảy ra và có giá trị để chẩn đoán xác định.
- Bí đái: Người bệnh có thể gặp bí đái sớm hoặc muộn do sự gián đoạn lưu thông của niệu đạo. Bí đái sớm xuất hiện ngay sau chấn thương đứt niệu đạo hoàn toàn. Nếu sau tổn thương ở niệu đạo, người bệnh vẫn có thể đi đái một vài lần sau đó xuất hiện bí đái. Trường hợp này thường gặp khi dập hoặc thủng niệu đạo do cục máu tụ hoặc phù nề.
- Tụ máu: Máu tích tụ ở lớp dưới cơ, dưới da gây bầm tím và phù nề. Đối với chấn thương ở niệu trước, máu tụ thường xuất hiện rất sớm sau tổn thương tại vị trí tầng sinh môn và da bìu cánh bướm đối xứng qua đường giữa. Với niệu đạo sau gặp chấn thương, vết tụ máu xuất hiện muộn chủ yếu ở vùng mặt đùi trong, bẹn và vùng quanh lỗ hậu môn.
Các triệu chứng của tổn thương kết hợp
Bên cạnh các biểu hiện tại niệu đạo khi gặp chấn thương, người bệnh có thể còn xuất hiện triệu chứng kết hợp khác như: Vận động hai chi dưới kém (không đứng dậy hoặc đi lại được), đau do vỡ xương chậu, có thể sờ thấy đầu xương gãy.
Các loại chấn thương niệu đạo thường gặp
Chấn thương niệu đạo trước
Niệu đạo trước là đoạn niệu đạo nằm trong vật xốp gồm niệu đạo dương vật và niệu đạo tầng sinh môn. Khi có tác động mạnh từ ngoại lực, trọng lượng cơ thể dồn xuống xương mu khiến tầng sinh môn bị ép giữa vật cứng và bờ dưới xương mu làm tổn thương niệu đạo trước. Loại chấn thương này có thể để lại sẹo ở niệu đạo và làm chậm hoặc chặn dòng chảy của nước tiểu.
Chấn thương niệu đạo sau
Chấn thương niệu đạo sau thường xảy ra trong các trường hợp sau:
- Tai biến của vỡ xương chậu như vỡ ngành ngồi - mu, mu - chậu, rách khớp mu, rách cân đáy chậu giữa. Khi xương mu bị gãy, đè vào làm vỡ tuyến tiền liệt khiến niệu đạo tuyến tiền liệt bị tổn thương.
- Vỡ bàng quang gây ra rách hoặc đứt niệu đạo sau.
Dập niệu đạo
Chấn thương dập niệu đạo chỉ xảy ra ở một trong những thành phần của thành ống niệu đạo. Lúc này, niệu đạo vẫn lưu thông bình thường.
Đứt niệu đạo
Trường hợp ống niệu đạo bị đứt, hai đầu niệu đạo bị di lệch và mất sự lưu thông từ bàng quang ra ngoài. Đứt niệu đạo có thể dẫn đến nhiễm trùng niệu và lan rộng vùng đáy chậu, ảnh hưởng tới chức năng hệ tiết niệu về sau. Nếu không được cấp cứu kịp thời và không đúng cách, người bệnh sẽ bị ảnh hưởng tới chất lượng sinh hoạt, sinh sản.
Gấp khúc niệu đạo
Gấp khúc niệu đạo là loại chấn thương hiếm gặp, chỉ xảy ra khi niệu đạo sau bị chấn thương nặng. Trường hợp này, người bệnh sẽ không thấy dấu hiệu chảy máu ra đầu miệng sáo.
Các loại chấn thương niệu đạo
Điều trị chấn thương niệu đạo
Chấn thương niệu đạo không điều trị kịp thời và đúng cách sẽ để lại nhiều biến chứng khó lường về đường tiết niệu và cơ quan sinh dục. Nguyên tắc điều trị cho người gặp tổn thương niệu đạo là phòng chống nhiễm khuẩn bằng kháng sinh tại chỗ và toàn thân. Đồng thời, cầm máu và xử lý sạch ổ máu tụ, dẫn lưu nước tiểu và hồi phục lưu thông niệu đạo.
Phương pháp phục hồi lưu thông niệu đạo
Sử dụng phương pháp phẫu thuật
Đối với phẫu thuật 1 thì: Bác sĩ tiến hành xử lý khâu tổn thương, dẫn lưu bàng quang. Đồng thời, đặt nòng niệu đạo trên nòng plastic hoặc foley để niệu đạo tự liền.
Với phẫu thuật 2 thì: Được chỉ định cho những người bệnh sốc nặng, không thể thực hiện ca phẫu thuật kéo dài. Thì 1, người bệnh được dẫn lưu bàng quang trên xương mu. Thì 2, sau 7 - 30 ngày, người bệnh hồi phục sẽ được tiến hành tạo hình niệu đạo.
Sử dụng phương pháp không phẫu thuật
Trường hợp bệnh nhân bị dập niệu đạo đơn thuần sẽ được chỉ định thông tiểu qua niệu đạo và lưu sonde trong thời gian 7 - 10 ngày. Vùng sinh môn được băng ép và chườm lạnh. Đồng thời, người bệnh dùng kháng sinh tại chỗ và toàn thân. Tiến hành nong niệu đạo sau khi rút sonde. Lưu ý sau khi điều trị khỏi, người bệnh cần tái khám theo lịch hẹn để phát hiện sớm các biến chứng hẹp niệu đạo nếu có.
Điều trị các loại chấn thương niệu đạo khác nhau
Điều trị dập niệu đạo
Trường hợp bệnh nhân đến điều trị sớm, bác sĩ sẽ chỉ định đặt sonde foley qua niệu đạo và lưu sonde trong vòng 7 ngày. Kết hợp băng ép cầm tay và dùng kháng sinh.
Với người bệnh đến muộn, cần tiến hành băng ép tại chỗ, sau đó dẫn lưu bàng quang trên xương mu và dẫn lưu máu tụ tại tầng sinh môn.
Điều trị đứt niệu đạo
Niệu đạo bị đứt được điều trị theo phác đồ với các bước gồm:
- Dẫn lưu bàng quang ở xương mu
- Lấy tụ máu ở tầng sinh môn
- Đặt nong niệu đạo kín
- Sau 3 - 4 tuần, nong niệu đạo
- Lưu thông niệu đạo bằng phẫu thuật tạo hình
Điều trị gấp khúc niệu đạo
Người bệnh cấp cứu với chấn thương niệu đạo kiểu gấp khúc sẽ được điều trị như sau:
- Dẫn lưu bàng quang kết hợp đặt nong niệu đạo
- Sau 3 - 4 tuần, rút nong niệu đạo
- Tái khám định kỳ
- Một số trường hợp có thể được chỉ định phẫu thuật tạo hình niệu đạo
Chấn thương niệu đạo có thể để lại biến chứng nguy hiểm
Chấn thương niệu đạo có thể để lại biến chứng nguy hiểm, đặc biệt là nam giới nếu không được cấp cứu kịp thời và điều trị đúng phương pháp. Do đó, khi gặp chấn thương, người bệnh cần nhanh chóng được đưa tới cơ sở y tế gần nhất để thăm khám và điều trị.
Với những thông tin mà Bệnh viện Đa khoa Phương Đông chia sẻ ở trên có thể giúp bạn hiểu hơn về triệu chứng để nhận biết chấn thương niệu đạo cũng như các cách điều trị đúng. Nếu cần thêm thông tin hoặc đặt lịch khám với chuyên gia, bác sĩ của Phương Đông, vui lòng liên hệ hotline 19001806 hoặc để lại thông tin tại .