Chỉ số bilirubin bao nhiêu thì phải chiếu đèn?

Chỉ số bilirubin bao nhiêu thì phải chiếu đèn? 

Vàng da sơ sinh là tình trạng khá phổ biến. Theo thống kê cho thấy, có khoảng 25 - 30% trẻ sinh đủ tháng và đa số trẻ sinh thiếu tháng bị vàng da. Tình trạng này thường xuất hiện trong tháng tuổi đầu tiên, và thời gian nguy hiểm nhất chính là 2 tuần đầu. Nguyên nhân chủ yếu do nồng độ bilirubin máu tăng quá mức cho phép, khiến bilirubin thấm qua da, những tổ chức liên kết và biểu hiện ra bên ngoài là vàng da, vàng niêm mạc.  

Hình ảnh so sánh da ở trẻ bị vàng da và trẻ khỏe mạnh bình thường.

Có 2 dạng vàng da sơ sinh là: Vàng da sinh lý và vàng da bệnh lý. Hầu hết trẻ sơ sinh bị vàng da trong 1,2 tuần đầu mới sinh thuộc vàng da sinh lý, không phải điều trị, có thể tự khỏi. Còn một số trường hợp bị vàng da bệnh lý cần phát hiện, điều trị kịp thời nếu không sẽ dẫn tới hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe của trẻ, do hiện tượng bilirubin gián tiếp thấm vào não gây ra hội chứng nhiễm độc thần kinh khiến trẻ bị bại não suốt đời hoặc tử vong. 

Nói về chỉ số bilirubin được xuất hiện trong xét nghiệm Bilirubin (Lấy máu xét nghiệm) giúp bác sĩ biết được nồng độ bilirubin trong máu và xác định xem trẻ có đang bị vàng da bệnh lý hay không. Với kết quả xét nghiệm bilirubin bình thường thì các chỉ số này sẽ như sau:

- Bilirubin toàn phần:

Chỉ số bilirubin ở trẻ dưới 1 tháng tuổi: < 10 mg/dL hay (Tương đương 171μmol/L).

Chỉ số bilirubin ở trẻ trên 1 tháng tuổi: Từ 0.3 – 1.2 mg/dL (Tương đương 5.1 - 20.5 μmol/L).

- Bilirubin trực tiếp: Từ 0 - 0.4 mg/dL (Tương đương 0 - 7 μmol/L).

- Bilirubin gián tiếp: Khoảng từ 0.1 -1.0 mg/dL (Tương đương 1 - 17 μmol/L).

- Tỷ lệ Bilirubin trực tiếp/ Bilirubin toàn phần: < 20 %.

Biểu đồ thể hiện ý nghĩa của chỉ số Bilirubin ở trẻ sơ sinh tính theo giờ tuổi.

Thực tế, những ngày đầu khi trẻ vừa chào đời, chỉ số bilirubin sẽ cao hơn rồi giảm dần vào những ngày sau đó nhưng thường sẽ không vượt quá 15 mg/dL. Nên dựa vào biểu hiện, nguy cơ mắc bệnh vàng da nặng, độ tuổi tính theo giờ, bác sĩ sẽ làm lượng giá nồng độ bilirubin. Nếu chỉ số bilirubin vượt quá ngưỡng 15mg/dL; chỉ số bilirubin tăng quá nhanh tại một thời điểm (Tăng hơn 5mg/dL) mỗi ngày hoặc trẻ bị vàng da kéo dài hơn 1 tuần, chưa có dấu hiệu nhiễm độc trẻ sẽ được chỉ định chiếu đèn điều trị vàng da. 

Chiếu đèn điều trị vàng da được chỉ định khi nào? 

Chiếu đèn điều trị vàng da là phương pháp sử dụng ánh sáng bước sóng từ 400 - 500nm, cực điểm 450 - 460nm chiếu vào trẻ trong phòng kín có sự theo dõi sát sao của bác sĩ. Khi thưc hiện chiếu đèn, ánh sáng sẽ xuyên qua da, tác động trực tiếp lên các phân tử bilirubin (nằm trong lớp mỡ dưới da) để tác động lên các phân tử bilirubin độc hại, sau đó, nồng độ bilirubin dư thừa sẽ được đào thải qua đường nước tiểu ra bên ngoài.  

Không phải em bé nào mới sinh cũng phải chiếu đèn, phương pháp này thường được chỉ định sau khoảng 24 giờ sau sinh để điều trị vàng da tăng bilirubin gián tiếp đối với những bệnh nhi chưa có triệu chứng tiền nhiễm độc hay nhiễm độc thần kinh. Chiếu đèn cũng có thể dự phòng đối với những trường hợp có nguy cơ vàng da sơ sinh như: trẻ non tháng, trẻ có bướu huyết thanh hoặc có tán huyết… 

Việc chiếu đèn cho trẻ sơ sinh cần chú ý, trẻ không mặc đồ, được che kín mắt, bộ phận sinh dục. Bác sĩ hoặc người nhà ở bên cạnh thường xuyên theo dõi, xoay trở mình cho trẻ, mục đích nhằm tăng diện tích da tiếp xúc với ánh sáng. Quá trình thực hiện có thể liên tiếp hoặc cách quãng để mẹ cho bé bú, thay tã.  

Ngay sau sinh 24 giờ nếu cần thiết, bác sĩ sẽ chỉ định chiếu đèn vàng da cho trẻ.

Các phương pháp điều trị vàng da sơ sinh? 

Việc điều trị vàng da sơ sinh được chỉ định trong trường hợp trẻ bị vàng da bệnh lý, nhằm tránh các hệ lụy nghiêm trọng cho sức khỏe. Hiện nay, có 3 phương pháp chính để điều trị vàng da sơ sinh. Bác sĩ có thể chỉ định riêng lẻ hoặc tùy từng trường hợp mà kết hợp 2 hay 3 phương pháp cùng lúc. 

• Cung cấp đủ nước và năng lượng, truyền albumin và dùng một số loại thuốc giúp gia tăng tốc độ chuyển hoá bilirubin gián tiếp.
• Chiếu đèn: Đây là phương pháp thông dụng nhất, được đánh giá cao nhất về sự tiện lợi, hiệu quả điều trị, độ an toàn cũng như chi phí hợp lý nhất.  
• Thay máu: Được chỉ định với trường hợp vàng da có triệu chứng nặng đe dọa nhiễm độc thần kinh do bilirubin máu tăng cao. Lúc đó, việc thay máu là lựa chọn tốt nhất, đảm bảo an toàn cho trẻ.  

Các bước thực hiện chiếu đèn vàng da 

Chiếu đèn vàng da cho trẻ sơ sinh có quy trình khá đơn giản, bao gồm các bước sau:  

• Bác sĩ đánh giá tổng thể tình trạng của trẻ, mức độ vàng da hoặc chỉ số bilirubin (nếu có xét nghiệm),...
• Vệ sinh sạch sẽ lồng ấp, kiểm tra lồng ấp xem đã hoạt động tốt với thông số thích hợp chưa, ánh sáng đủ tiêu chuẩn chưa, đánh dấu lúc trẻ mới bắt đầu chiếu đèn để kịp thời thay bóng chiếu; chuẩn bị băng che mắt/kính bảo vệ, khăn che bộ phận sinh dục.  
• Bác sĩ tư vấn và giải thích cặn kẽ cho gia đình về cách chiếu đèn, tác dụng như thế nào, dặn dò theo dõi.
• Đặt trẻ vào lồng ấp, để nằm trần chỉ mặc bỉm và đeo băng mắt vải tối màu.  
• Bác sĩ/điều dưỡng bật công tắc đèn, chỉnh nhiệt độ phù hợp.  
• Có người theo dõi sát sao suốt quá trình chiếu đèn cho trẻ, liên tục thay đổi tư thế cho trẻ 2-4 tiếng/lần để nhiều phần da trên cơ thể trẻ được tiếp xúc với ánh sáng của đèn.

Lồng chiếu đèn điều trị vàng da ở trẻ sơ sinh.

Lưu ý:

• Nên cho trẻ bú đủ trong thời gian chiếu đèn. 
• Đảm bảo trẻ được chiếu liên tục hoặc những khoảng thời gian lâu nhất có thể.
• Tiến hành xét nghiệm kiểm tra bilirubin sau khoảng 12-24 giờ. Dựa vào kết quả xét nghiệm, bác sĩ sẽ xác định thời gian chiếu đèn điều trị vàng da kéo dài bao lâu. Nếu vàng da giảm, chỉ số bilirubin trở về bình thường thì sẽ có chỉ định ngừng chiếu đèn.
• Trường hợp chiếu đèn không hiệu quả, trẻ vẫn bị vàng da, chỉ số bilirubin tăng cao hơn thì có thể bác sĩ sẽ chỉ định truyền máu thay máu cho trẻ. 
• Một vài tác dụng phụ của phương pháp chiếu đèn vàng da hay được nhắc đến như: Tăng thân nhiệt, mất nước, tăng kích thích, mẩn đỏ ngoài da,..

Được đánh giá là phương pháp điều trị vàng da mang lại hiệu quả cao nhất nhưng hiệu quả này còn phụ thuộc vào cường độ ánh sáng của đèn, bước sóng ánh sáng, khoảng cách từ đèn đến trẻ,... Do đó, cha mẹ không nên tự ý chiếu đèn tại nhà, hãy đưa con tới cơ sở y tế uy tín, có trang thiết bị hiện đại cùng bác sĩ hướng dẫn để được khám, điều trị triệt để, tránh biến chứng lâu dài về sức khỏe.  

Thăm khám và điều trị vàng da cho bé sơ sinh tại BVĐK Phương Đông

Tại bệnh viện Phương Đông, tất cả trẻ sau sinh đều được kiểm tra đánh giá sức khỏe tổng quát bởi bác sĩ chuyên khoa Nhi sơ sinh giàu kinh nghiệm. Với những trẻ có dấu hiệu vàng da nặng, có nguy cơ vàng da bệnh lý sẽ ngay lập tức được tư vấn và chỉ định xuống phòng hồi sức sơ sinh chiếu đèn điều trị vàng da. 

Hệ thống lồng ấp hiện đại tại bệnh viện Phương Đông.

Cũng giống như toàn bộ hệ thống phòng khám, nội trú tại Phương Đông, phòng hồi sức sơ sinh được trang bị thiết bị máy móc hiện đại phục vụ cho việc theo dõi sức khỏe trẻ: Lồng ấp, đèn Led nhập khẩu có bước sóng chuẩn, cường độ ánh sáng khoảng 35 µW/cm2/nm ở khoảng cách từ trẻ bệnh nhi tới mặt đèn chiếu,... Các đèn này thường có tuổi thọ cao, ổn định, không sinh nhiều nhiệt nên an toàn cho trẻ.

Trẻ đang được bác sĩ theo dõi chiếu đèn vàng da tại phòng riêng.

Bên cạnh đó, phải kể đến đội ngũ y bác sĩ Nhi khoa giàu kinh nghiệm, đầy tâm huyết và lòng yêu trẻ. Trong quá trình điều trị cho trẻ, các y bác sĩ không chỉ theo dõi sát sao mà còn hỗ trợ chăm sóc, cho trẻ bú sữa,... đảm bảo hiệu quả cao nhất; cùng những chỉ định kịp thời giúp trẻ nhanh khỏe. Các dịch vụ điều trị vàng da cho trẻ sơ sinh tại viện thường xuyên được ưu đãi giúp gia đình tiết kiệm tối đa chi phí. Để nghe thêm thông tin chi tiết hoặc đặt lịch khám, quý khách vui lòng liên hệ 19001806.