Cúm mùa: Dấu hiệu nhận biết, biến chứng và cách điều trị nhanh khỏi

Cúm mùa - không chủ quan với các dấu hiệu nguy hiểm

Bệnh cúm mùa là gì?

Cúm mùa là bệnh nhiễm trùng đường hô hấp, một trong những bệnh lây truyền đáng sợ. Bệnh này ảnh hưởng đến hệ hô hấp của người bệnh, chủ yếu là mũi và cổ họng. Bệnh có khả năng lây lan nhanh chóng từ người sang người và có nguy cơ bùng phát thành đại dịch cúm. 

Virus cúm mùa

Nguyên nhân chính gây ra bệnh cúm mùa là virus cúm (Influenza virus). Virus này tấn công hệ hô hấp như phổi, cổ họng, mũi của người bệnh.

Người bị cúm theo mùa có thể tự hồi phục mà không cần phải chăm sóc y tế. Tuy nhiên vẫn có trường hợp bệnh cúm gây ra những biến chứng nặng và tử vong. Do đó, người bệnh cần có ý thức điều trị ngay và dứt điểm từ khi có dấu hiệu của bệnh.

Bệnh cúm xảy ra quanh năm, thường bùng phát theo mùa hàng năm có thể dự đoán trước. Bệnh xu hướng lan rộng vào mùa đông và mùa xuân. Bệnh cúm mùa ở Việt Nam thường đạt đỉnh điểm vào khoảng tháng 9 - 10 hoặc 3 - 4 hàng năm. Đặc biệt, khí hậu nhiệt đới gió mùa của nước ta cùng với tình trạng ô nhiễm gia tăng khiến virus cúm theo mùa có điều kiện lây lan và phát triển nhanh.

Đối tượng dễ mắc cúm mùa

Bất cứ ai cũng có thể mắc bệnh cúm mùa. Tuy nhiên, những đối tượng có bệnh nền, hệ miễn dịch kém hoặc sức đề kháng kém sẽ có nguy cơ mắc cao hơn. Một trong những nhóm đối tượng dễ nhiễm bệnh cúm đó là trẻ sơ sinh, nhất là trẻ sinh non dưới 32 tuần tuổi và trẻ sơ sinh dưới 6 tuổi chưa được tiêm vắc-xin cúm.

Trẻ em là đối tượng dễ mắc bệnh cúm mùa

Nhóm đối tượng khác là trẻ em, cụ thể là trẻ dưới 2 tuổi. Khi hệ miễn dịch của trẻ chưa hoàn thiện dễ mắc các bệnh đường hô hấp, bệnh truyền nhiễm, trong đó có cúm mùa. Hơn nữa, những trẻ có đang mắc bệnh hen suyễn, rối loạn chuyển hoá, bệnh tim bẩm sinh,... cũng dễ bị nhiễm bệnh cúm hơn trẻ khoẻ mạnh.

Những người cao tuổi (trên 65 tuổi) đang có bệnh nền mãn tính như tim, tiểu đường, suy gan - thận,... dễ bị nhiễm bệnh cúm. Phụ nữ mang thai, sau sinh hoặc đang cho con bú có hệ miễn dịch kém cũng dễ bị virus cúm tấn công. 

Các chủng của cúm mùa

Virus cúm gây ra ở người gồm 3 chủng, ký hiệu là A, B và C. Các dịch cúm mùa gần như đều ghi nhận mỗi năm nhưng mức độ lây lan và độ nguy hiểm khác nhau. Virus cúm A gây ra những đợt bùng phát lan rộng và nặng hơn bệnh do virus cúm B, C gây ra.

• Cúm A: Virus cúm A thường tìm thấy trên vật chủ tự nhiên là chim hoang dã nên được gọi là cúm gia cầm. Virus này có khả năng lây lan ở động vật và ở người. Dựa theo sự kết hợp giữa kháng nguyên Hemagglutinin (H) và các protein trên bề mặt virus Neuraminidase (N) sẽ phân chia cúm A thành nhiều tuýp. Những chủng virus cúm A từng gây ra đại dịch cúm là H1N1, H3N2, H5N1.                            Cúm A là bệnh phổ biến nhất và thường bùng phát thành những đợt dịch lớn nhỏ khác nhau nếu gặp điều kiện thuận lợi. Từ mùa dịch này sang mùa dịch khác, virus có khả năng biến đổi thành các chủng mới. Do đó, các chuyên gia luôn khuyến cáo cần tiêm vắc-xin cúm hàng năm để đối phó với chủng cúm mùa.

Chủng cúm A có thể lây truyền ở người và động vật

• Cúm B: Cúm B có 2 dòng là B/Yamagata và B/Victoria, thường xuất hiện ở những nơi đông người như nhà trẻ, trường học, đơn vị quân đội,... Chủng cúm này không có khả năng lây lan mạnh nên không có nguy cơ cao thành đại dịch.
• Cúm C: Chủng cúm C rất ít gặp, ít nguy hiểm và không có triệu chứng điển hình. Do đó, cúm C cũng không có khả năng bùng phát thành dịch ở người như cúm A.

Cúm mùa triệu chứng như thế nào?

Những dấu hiệu bệnh đầu tiên xuất hiện sau 2 ngày người bệnh tiếp xúc với virus gây bệnh. Người bệnh khó phát hiện và dễ nhầm lẫn với cảm lạnh do cảm lạnh và cúm mùa triệu chứng gần giống nhau. 

Cảm lạnh và cúm mùa triệu chứng không giống nhau

Nếu người bệnh mắc cúm vào mùa lạnh, các triệu chứng như đau nhức cơ thể, sổ mũi sẽ nặng nề và lâu khỏi hơn do trong không khí ẩn chứa nhiều nguồn vi khuẩn khác. Mỗi chủng cúm sẽ có dấu hiệu cảnh báo bệnh khác nhau.

Đối với cúm A: Triệu chứng ban đầu của người mắc cúm A tương đối giống với những bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính, đó là sốt, hắt hơi, sổ mũi, đau họng,... Tuy nhiên, biểu hiện bệnh cúm A nặng hơn như:

• Sốt cao 39 - 40 độ C,
• Da và họng xung huyết, 
• Ăn kém, ăn không ngon miệng, 
• Cơ thể mệt mỏi, nếu trẻ nhỏ mắc bệnh thường quấy khóc,
• Một số người có triệu chứng nặng hơn như khó thở và có biểu hiện biến chứng như viêm phế quản, viêm phổi.

Đối với cúm B: Thời gian ủ bệnh cúm B là 24 - 48 giờ, đây là thời gian khởi phát với biểu hiện bệnh như: gai rét, sốt cao, ớn lạnh, ho ngắn không có đờm, cơ thể đau nhức, cảm giác giống như kiệt sức. Giai đoạn toàn phát, từ ngày thứ 4 trở đi, người bệnh có dấu hiệu:

• Sốt 38 - 39 độ C.
• Đau nhức cơ giảm dần.
• Biểu hiện của viêm mũi họng: đau họng, hắt hơi, sổ mũi, chảy nước mắt.
• Triệu chứng của viêm thanh khí phế quản: tức ngực, ho khan, khô họng, khàn tiếng. 
• Một số người bị đầy hơi và cơ thể mệt mỏi. Hoặc ca bệnh nặng có thêm biểu hiện họng đỏ, hạch ở cổ,...

Đối với cúm C: Cúm C có ít các triệu chứng lâm sàng hơn cúm A và B. Virus cúm C thường gây bệnh ở đường hô hấp trên và để lại các biến chứng ở đường hô hấp dưới.

Giai đoạn phục hồi của bệnh cúm mùa nói chung là từ ngày thứ 8 trở đi. Người bệnh chỉ còn triệu chứng ho và mệt mỏi. Trong vòng 1 - 2 tuần, các triệu chứng sẽ hết hoàn toàn. Tuy nhiên, các biểu hiện bệnh cúm theo mùa kéo dài sẽ ảnh hưởng đến sinh hoạt và sức khỏe người bệnh.

Cúm mùa lây nhiễm qua các đường nào?

Bệnh cúm mùa có khả năng lây truyền trong cộng đồng rất cao, chủ yếu qua 2 con đường: dịch tiết đường hô hấp và bề mặt tiếp xúc. Khi người mắc bệnh cúm ho, hắt xì hơi sẽ phát tán virus cúm ra ngoài theo các giọt nước bọt. Virus cúm có khả năng tồn tại và phát tán trong không khí với phạm vi 2m. Do đó, người khoẻ mạnh có nguy cơ nhiễm bệnh khi tiếp xúc gần hoặc giao tiếp với người bệnh.

Virus cúm phát tán ra không khí qua tuyến nước bọt 

Một con đường lây bệnh cúm theo mùa khác là bề mặt tiếp xúc. Dịch tiết của người bệnh bắn ra sau mỗi lần ho hoặc hắt xì sẽ bám lên vật xung quanh như quần áo, tay nắm cửa, mặt bàn, ly uống nước,... Khi người khoẻ mạnh tiếp xúc với những đồ vật đó và vô tình đưa tay lên miệng, mũi sẽ tạo điều kiện cho virus cúm xâm nhập và tấn công cơ thể.

Người bị cúm A hoặc B dễ bị lây nhất là 1 - 2 ngày trước khi xuất hiện triệu chứng và trong 3 - 4 ngày sau khi bị bệnh. Trẻ em có thời gian lây nhiễm dài hơn.

Các biến chứng nguy hiểm của cúm mùa

Cúm mùa và cảm thông thường có dấu hiệu tương tự nhau, do đó nhiều người thường chủ quan, xem nhẹ việc điều trị. Người bệnh cúm theo mùa không được điều trị kịp thời dễ gây ra biến chứng nguy hiểm như viêm phổi, suy hô hấp, viêm xoang, viêm đường tiết niệu,...

Cúm mùa gây ra biến chứng viêm phổi

Đối với trẻ em bị cúm A hoặc B không điều trị kịp thời, nhất là trẻ từ 2 - 16 tuổi dễ bị hội chứng Reye rất nguy hiểm với tỷ lệ tử vong cao. Hội chứng Reye gây sưng phù ở gan và não, người bệnh cần được điều trị khẩn cấp, đúng phác đồ thì mới có cơ hội cứu sống.

Với phụ nữ đang mang thai, nhất là trong 3 tháng đầu thai kỳ, cúm theo mùa ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi. Mẹ bị cúm trong thai kỳ tăng nguy cơ thai nhi bị dị tật bẩm sinh, sảy thai hoặc thai lưu.

Biện pháp điều trị cúm mùa nhanh khỏi

Để chẩn đoán bệnh cúm mùa có thể dựa trên triệu chứng lâm sàng đặc trưng và các xét nghiệm virus học. Nuôi cấy virus, huyết thanh chẩn đoán, phát hiện acid nucleic (PCR, RT-PCR) dùng để xác định người mắc bệnh và chủng cúm. Ngoài ra, bác sĩ có thể chỉ định thêm chụp X-quang phổi để đánh giá mức độ tổn thương do virus cúm.

Sau khi xác định được bệnh, mục tiêu chính trong điều trị cúm theo mùa là giảm và loại bỏ các triệu chứng. Với tình trạng bệnh ở mức độ nhẹ, người bị cúm theo mùa có thể tự điều trị ở nhà. Khi bệnh trở nặng, người bệnh cần nhập viện để được kiểm tra và điều trị phòng nhiễm khuẩn thứ phát.

Cúm theo mùa thể nhẹ có thể điều trị bằng thuốc tại nhà

Người bệnh cúm theo mùa thể nhẹ điều trị tại nhà bằng các cách sau:

• Sử dụng nước muối loãng để vệ sinh họng 2 - 3 lần mỗi ngày để giảm đau họng, rát cổ và viêm nhiễm cổ họng.
• Vệ sinh mũi bằng thuốc xịt mỗi ngày để kiểm soát viêm nhiễm và thông tắc mũi.
• Nghỉ ngơi, không làm việc quá sức cho tới khi hạ sốt.
• Ăn thức ăn chứa nhiều dinh dưỡng, được chế biến dạng mềm, lỏng, dễ tiêu.
• Uống nhiều nước, bổ sung thêm nước ép hoa quả, vitamin.

Người bệnh cúm theo mùa có thể được điều trị bằng thuốc. Những loại thuốc kê đơn được dùng để hạ sốt, đau đầu, đau cơ là Paracetamol, Acetaminophen hoặc Ibuprofen. Người có bệnh nền, phụ nữ có thai, trẻ nhỏ cần tham khảo bác sĩ, dược sĩ trước khi dùng thuốc. 

Trong một số trường hợp, bác sĩ sẽ chỉ định dùng thuốc điều trị đặc hiệu bệnh cúm theo mùa là Oseltamivir (Tamiflu) hoặc Zanamivir (Relenza). Những loại thuốc này giúp giảm triệu chứng và ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng. Người bệnh không tự dùng thuốc nhóm salicylate như aspirin để hạ sốt, vì loại này làm tăng nguy cơ mắc hội chứng Reye.

Mách bạn cách phòng tránh cúm mùa hiệu quả

Bệnh cúm mùa có thể dự đoán trước, do đó người dân hoàn toàn có thể chủ động phòng ngừa bệnh. Một số biện pháp tránh bệnh cúm theo mùa hiệu quả đó là:

• Đến cơ sở y tế khi các triệu chứng này trở nặng: ho, đau đầu, sổ mũi, người mệt mỏi.
• Giữ gìn vệ sinh cá nhân, dùng nước muối sinh lý vệ sinh mũi và họng đều đặn.
• Đeo khẩu trang khi tiếp xúc với người nghi nhiễm, người nhiễm bệnh. Tốt nhất nên hạn chế tiếp xúc với người bị cúm.
• Khi ho, hắt hơi cần che miệng, sau đó phải rửa tay với xà phòng sát khuẩn.
• Giữ ấm cơ thể khi thời tiết trở lạnh.
• Chỉ nên mua thuốc và sử dụng thuốc kháng virus theo lời khuyên của bác sĩ.
• Bổ sung dinh dưỡng đầy đủ và tập luyện thể thao để tăng sức đề kháng, phòng tránh nhiễm virus cúm.
• Tiêm vắc-xin phòng cúm A, B hàng năm cho cả người lớn và trẻ nhỏ.

Tiêm cúm mùa cho trẻ ở đâu tốt?

Câu hỏi này đang được rất nhiều người quan tâm khi hiện nay có rất nhiều cơ sở tiêm phòng nhưng không phải tất cả đều uy tín và đảm bảo chất lượng. Để đảm bảo an toàn cho sức khỏe của bản thân, bạn nên lựa chọn những bệnh viện lớn, có đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao, cơ sở vật chất đầy đủ.

Bài viết xin gợi ý một trong những địa chỉ tiêm chủng uy tín hiện nay có thể kể đến là Trung tâm Tư vấn và Tiêm chủng Vắc xin Bệnh viện Đa khoa Phương Đông. Dịch vụ tiêm cúm mùa cho trẻ em và người lớn tại đây được đánh giá cao bởi chất lượng vắc-xin đảm bảo, nguồn gốc nhập khẩu uy tín:

- Vaxigrip và Vaxigrip Tetra (Pháp)

- Influvac Tetra (Hà Lan) 

- GC FLU (Hàn Quốc)

Tiêm vắc-xin cách phòng bệnh cúm theo mùa ở Bệnh viện Đa khoa Phương Đông

Trung tâm tiêm chủng Phương Đông được đông đảo khách hàng tin chọn nhờ đội ngũ bác sĩ trình độ cao, giàu kinh nghiệm, cơ sở vật chất hiện đại, tư vấn tận tâm. Nếu bạn đọc có nhu cầu tiêm chủng, điều trị cúm hoặc cần được giải đáp thêm về bệnh cúm mùa, vui lòng liên hệ 19001806.