Đánh giá tình trạng dinh dưỡng người lớn, trẻ em | Thang đo của WHO

Đánh giá tình trạng dinh dưỡng là gì? Tại sao phải thực hiện đánh giá?

Đánh giá tình trạng dinh dưỡng là quá trình tìm hiểu, thu thập và phân tích thông tin về chế độ ăn uống, các số đo cơ thể và các dấu hiệu lâm sàng để đánh giá xem một người có đang nhận đủ các chất dinh dưỡng cần thiết để duy trì sức khỏe hay không. Tình trạng dinh dưỡng có thể được xem xét cho cá nhân hoặc tập thể. 

Đánh giá tình trạng dinh dưỡng cần được thực hiện thường xuyên

Đây là một trong những chỉ định quan trọng, có ý nghĩa rất lớn trong:

• Phát hiện sớm các vấn đề về dinh dưỡng như hiện tượng thiếu hoặc thừa chất dinh dưỡng để thay đổi thực đơn kịp thời, giúp cải thiện sức khỏe
• Đánh giá hiệu quả của các biện pháp can thiệp dinh dưỡng trong kiểm soát các bệnh tim mạch, tiểu đường, bệnh thận,....

Các phương pháp đánh giá tình trạng dinh dưỡng

Đánh giá theo khẩu phần ăn

Đây là cách đánh giá tình trạng dinh dưỡng đơn giản và dễ thực hiện nhất. Bạn có thể tự khảo sát các thông tin về chế độ ăn của mình trong vòng 1 - 3 ngày. Các bạn có thể tham khảo cách thực hiện như sau: 

• Thu thập thông tin về chế độ ăn: Ghi lại thực đơn tất cả các bữa ăn trong một khoảng thời gian nhất định (ví dụ: 24 giờ, 48 giờ, 72 giờ).
• Phân tích lượng và chất dinh dưỡng: Sử dụng phần mềm hoặc xem bảng thành phần thực phẩm để tính toán lượng calo, protein, chất béo, carbohydrate và các vitamin, khoáng chất mà cơ thể nhận được.
• So sánh với nhu cầu: So sánh lượng chất dinh dưỡng thu được với nhu cầu khuyến nghị để đánh giá sự đầy đủ của chế độ ăn.

Các bác sĩ có thể xem xét dựa vào thông tin khẩu phần ăn của bệnh nhân

Đánh giá tình trạng dinh dưỡng theo các số đo nhân trắc

Theo WHO, đây là cách đánh giá tình trạng dinh dưỡng phổ biến, rẻ tiền và không cần xâm lần. Dựa vào số đo chiều cao, cân nặng của bệnh nhân, các chuyên gia y tế sẽ so sánh với các chỉ số tiêu chuẩn tương ứng để đưa ra chẩn đoán về sức khỏe. 

Theo đó:

• Tính tuổi: Đối với trẻ dưới 2 tuổi, phải đảm bảo chính xác từng tháng. Đối với trẻ từ 2 tuổi trở lên, tính như bình thường.

VD: Bé A sinh ngày 15/03/2023, đến ngày 10/02/2024 thì bé được 11 tháng tuổi 10 ngày

Bé B sinh ngày 10/01/2018, đến ngày 15/05/2024 thì bé được 6 tuổi

• Đo cân nặng: Chọn cân có độ chính xác đến 100g, đặt ở nơi bằng phẳng, chắc chắn, chỉnh cân về vạch 0 trước khi bắt đầu đo. 

Lưu ý, người được cân phải cởi bỏ giày dép và các vật dụng nặng. Nên tiến hành đo vào buổi sáng sau khi vừa đi tiểu tiện, chưa ăn gì.

Người được cân đứng giữa bàn cân, mắt nhìn thẳng, không cử động, Người đọc nhìn chính giữa, đọc khi thăng bằng, ghi số theo kg và 1 số thập phân (VD:10,6 kg;...)

• Đo chiều cao: Trẻ nhỏ dưới 2 tuổi thường đo chiều dài khi nằm. Các đối tượng còn lại đo chiều cao khi đứng. Kết quả đo được lấy đơn vị là 1 cm với 1 số lẻ

Khi đo chiều cao đứng, bạn sẽ đứng quay lưng vào thước đo, 2 chân sát vào nhau. Nhân viên y tế sẽ điều chỉnh tư thế. Tương tự với cách đo chiều cao nằm cho em bé.

Lưu ý: Khi trẻ >24 tháng tuổi nếu không đo đứng được sẽ phải đo nằm rồi lấy kết quả trừ đi 0,7 cm. 

Sau đó, các kết quả này sẽ được đem đi đối chiếu với bảng đánh giá tình trạng dinh dưỡng của trẻ em theo nguồn của WHO. 

Chiều cao và tuổi của bệnh nhân sẽ được tính toán cụ thể

Đo lường tình trạng sinh hoá 

Bằng phương pháp này, các bác sĩ sẽ chọn ra các chất dẫn xuất trong dịch cơ thể như huyết thanh, huyết tương, máu toàn phần, nước tiểu để đánh giá nồng độ của chất dinh dưỡng tương ứng. VD:

• Huyết sắc tố: Đánh giá tình trạng thiếu máu do thiếu sắt.
• Albumin: Đánh giá tình trạng dinh dưỡng tổng thể, chức năng gan.
• Prealbumin: Đánh giá tình trạng dinh dưỡng cấp tính, phản ứng nhanh với thay đổi dinh dưỡng.
• Transferrin: Đánh giá tình trạng thiếu sắt.
• Retinol huyết tương: Đánh giá tình trạng thiếu vitamin A.

Tham khảo bảng đánh giá tình trạng dinh dưỡng trẻ em

Căn cứ vào tuổi tác, cân nặng và chiều cao đã có, điểm số tiêu chuẩn sẽ được tính theo công thức dưới đây. Số đo này được sử dụng như chỉ số để đối chiếu vào các bảng thang đo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).

Với:

• z là điểm số tiêu chuẩn
• X là giá trị của thành phần
• µ là trung bình của tổng thể
• σ là độ lệch tiêu chuẩn

Trẻ >5 tuổi

Bảng đánh giá tình trạng dinh dưỡng trẻ em dưới 5 tuổi 

Trẻ từ 5 - 9 tuổi

Bảng đánh giá tình trạng dinh dưỡng trẻ em 5 - 9 tuổi 

Trẻ từ 10 - 19 tuổi

Bảng đánh giá tình trạng dinh dưỡng trẻ em 10 - 19 tuổi 

Thang phân loại BMI của WHO năm 2010 dành cho người trưởng thành

Đối với người lớn, các chỉ số đánh giá tình trạng dinh dưỡng sẽ được quy ra dưới dạng chỉ số khối cơ thể BMI theo công thức:

Bảng đánh giá tình trạng dinh dưỡng của người lớn 

Một số biểu hiện của tình trạng thiếu các chất dinh dưỡng thường gặp

Trên thực tế, các hướng dẫn về phương pháp đánh giá tình trạng dinh dưỡng trên khá khó áp dụng nếu bạn không được đào tạo bài bản về y tế vả không có các thiết bị hỗ trợ. Thay vào đó, biểu hiện lâm sàng sẽ là các triệu chứng điển hình để bản thân bệnh nhân và gia đình cảnh báo các vấn đề về sức khỏe.

Dưới đây là biểu hiện lâm sàng của tình trạng thiếu các chất dinh dưỡng cụ thể:

Ngoài các gợi ý trên đây, bạn nên đến khám và nhận lời tư vấn của bác sĩ dinh dưỡng. Khoa Dinh dưỡng - Bệnh viện Đa khoa Phương Đông là địa chỉ thăm khám được nhiều khách hàng tin tưởng. Khoa dẫn đầu bởi TTUT.PGS.TS.BS Cao Thị Thu Hương từng là Trưởng Phòng Quản lý Nghiên cứu, Viện dinh dưỡng Quốc gia và hiện tại đang giữ chức vụ Trưởng khoa Dinh dưỡng của Bệnh viện. 

Khám Dinh dưỡng tại Bệnh viện Đa khoa Phương Đông

Quy trình khám dinh dưỡng dễ dàng, tiết kiệm thời gian và đội ngũ y tế được đào tạo bài bản sẽ đem lại trải nghiệm thoải mái, dễ chịu cho mọi khách hàng đến Bệnh viện. 

Có thể nói, quá trình đánh giá tình trạng dinh dưỡng giúp kiểm soát, xem xét chế độ ăn hiện tại của bạn có cân đối và cung cấp đủ các chất dinh dưỡng cần thiết hay không. Từ đó, chuyên gia dinh dưỡng sẽ giúp bạn thực hiện các đánh giá cần thiết, phân tích kết quả và đưa ra lời khuyên phù hợp với tình trạng của bạn