Siêu âm tim qua thực quản: Quy trình, Chỉ định và Vai trò

Ngọc Anh

01-04-2024

goole news
16

Siêu âm tim qua thực quản có độ chính xác cao, đem lại những hình ảnh rõ ràng về cấu trúc của tim do không bị cản trở. Chính vì vậy, phương pháp được chỉ định phổ biến trong đánh giá tổn thương để đưa ra phương án điều trị phù hợp. 

Phương pháp siêu âm tim qua thực quản là gì?

Siêu âm tim qua thực quản là phương pháp đưa đầu dò siêu nhỏ qua đường miệng vào trong thực quản để tái hiện hình thái, cấu trúc, chuyển động tim và các mạch máu chính. 

Dựa theo nguyên lý chung, đầu dò khi vào đến lòng thực quản - dạ dày sẽ phát ra chùm sóng âm tần số cao. Khi chùm sóng này gặp các mô và mạch máu sẽ phản xạ lại. Máy siêu âm xử lý tín hiệu phản xạ và hiển thị hình ảnh của cơ tim, buồng tim, van tim, màng ngoài tim và các mạch máu dẫn vào tim và ra khỏi tim. 

(Hình 1 - Mô tả cách tiến hành siêu âm tim qua thực quản)

(Hình 1 - Mô tả cách tiến hành siêu âm tim qua thực quản)

Khi đó, bác sĩ sẽ có nhiều thông tin về tim và chi tiết của tim để khảo sát hình thái, kiểm tra chức năng tim và chỉ ra các bất thường (nếu có).

Khi nào bạn nên siêu âm tim qua thực quản?

Đây là kỹ thuật thường được chỉ định sau siêu âm tim thường quy khi bác sĩ muốn biết chi tiết hơn về tim. Đồng thời, bệnh nhân có các biểu hiện bệnh lý về tim mạch cũng có thể được chỉ định thực hiện phương pháp này. 

Đối tượng được chỉ định siêu âm tim qua thực quản

Phương pháp thường được bác sĩ chỉ định dành cho các trường hợp sau:

  • Đang điều trị các bệnh van tim, bệnh lý động mạch chủ ngực, vách liên nhĩ
  • Phát hiện các khối u, huyết khối trong tim
  • Mắc bệnh tim bẩm sinh, cần thăm khám và theo dõi định kỳ
  • Cần đánh giá thêm để thực hiện thông tim: bít lỗ thông, nong van
  • Đã phẫu thuật mổ tim, cần theo dõi hồi sức

Ngoài ra, một số đối tượng sau cũng có thể được chỉ định khảo sát chuyên sâu bằng siêu âm tim qua thực quản:

  • Thành ngực dày do béo phì hoặc do cơ địa; đặt túi ngực hoặc đang thở máy. Siêu âm tim thường quy không đem lại nhiều giá trị.
  • Bị tổn thương vùng ngực, đang phải sử dụng băng vết thương, băng chuyên khoa để điều trị. Bác sĩ không thể kiểm tra bằng đầu dò trên thành ngực.
  • Mới trải qua phẫu thuật tim hoặc phẫu thuật liên quan đến tim cần khảo sát về khả năng phục hồi của cơ thể. VD: phẫu thuật van tim nhân tạo,...

(Hình 2 - Bệnh nhân thở máy nếu cần khảo sát về tim có thể được chỉ định siêu âm qua đường thực quản)

(Hình 2 - Bệnh nhân thở máy nếu cần khảo sát về tim có thể được chỉ định siêu âm qua đường thực quản)

Chống chỉ định thực hiện siêu âm tim qua thực quản

Tuy nhiên, chỉ định này không dành cho bệnh nhân có một trong các dấu hiệu sau đây:

  • Có bệnh lý thực quản: khối u, giãn tĩnh mạch thực quản, giãn thực quản, khó nuốt,..
  • Đang điều trị các bệnh diễn biến nặng ở đốt sống cổ: sai khớp, viêm khớp dạng thấp hoặc gù,...
  • Bị chiếu tia xạ trung thất
  • Có huyết động không ổn định

Vì sao phải siêu âm tim qua thực quản?

Mục đích của phương pháp này thể hiện rõ trong các trường hợp riêng biệt như sau:

Về khảo sát hình thái

Siêu âm tim qua thực quản đánh giá kích thước buồng tim, độ dày thành tim và hoạt động bơm máu của tim.

(Hình 3 - Hình siêu âm tim qua thực quản cho thấy tim phải to và thông liên nhĩ thứ hai lớn)

(Hình 3 - Hình siêu âm tim qua thực quản cho thấy tim phải to và thông liên nhĩ thứ hai lớn)

Về kiểm tra bất thường

Kỹ thuật siêu âm tim qua thực quản đánh giá được:

  • Tình trạng hoạt động của các mô bao quanh van tim. Nghi ngờ do nhiễm khuẩn, virus hoặc nấm, ung thư hay không
  • Trạng thái của van tim: bình thường/ hở/hẹp/ tắc.
  • Tình hình các mạch máu trong buồng tim, tâm nhĩ có huyết khối không
  • Theo dõi bệnh lý ở động mạch chủ ngực như phình, bóc tách,...
  • Xác định nguyên nhân gây bệnh của tăng áp động mạch phổi
  • Tìm kiếm biến chứng hậu viêm nội tâm mạc nhiễm trùng: sùi, áp xe van tim, vòng van,...

(Hình 4 - Hình siêu âm phát hiện huyết khối phần phụ nhĩ trái liên quan đến rung nhĩ hoặc hẹp van hai lá)

(Hình 4 - Hình siêu âm phát hiện huyết khối phần phụ nhĩ trái liên quan đến rung nhĩ hoặc hẹp van hai lá)

Về hỗ trợ đánh giá hậu phẫu

Phương pháp khảo sát tim qua thực quản hỗ trợ:

  • Đo khoảng cách các rìa từ lỗ thông đến cấu trúc lân cận để đặt dụng cụ thông tim cho bệnh nhân cần bít lỗ thông liên nhĩ
  • Đánh giá cấu trúc van, đánh giá mức độ hở van 2 lá, huyết khối trong nhĩ và tiểu nhĩ trái để kết luận có thích hợp nong van 2 lá bằng bóng qua da không…

Mặt khác, có thể vì vị trí của thực quản rất gần với buồng tim nên hình ảnh siêu âm tim qua thực quản có độ chính xác cao hơn siêu âm thường quy. Bác sĩ có thể quan sát rõ các biểu hiện của bệnh lý trên các chi tiết của tim:

  • Hai tâm nhĩ, vách liên nhĩ
  • Tĩnh mạch phổi
  • Van động mạch chủ
  • Động mạch chủ ngực

(Hình 5 - Phát hiện u nhầy lớn ở tâm nhĩ trái làm tắc van 2 lá từng đợt)

(Hình 5 - Phát hiện u nhầy lớn ở tâm nhĩ trái làm tắc van 2 lá từng đợt)

Các bước tiến hành của quy trình siêu âm tim qua thực quản

Trước khi siêu âm: Bệnh nhân cần lưu ý gì?

Để quá trình siêu âm diễn ra thuận lợi, bệnh nhân cần chuẩn bị trước:

  • Nhịn ăn và uống nước trong vòng 6 tiếng trước khi thực hiện thủ thuật
  • Nên đi cùng người nhà (nếu phải sử dụng thuốc an thần hoặc gây mê)
  • Hạn chế mang các đồ trang sức, ăn mặc thoải mái, dễ chịu
  • Nếu phải uống thuốc, chỉ uống ngụm nước rất nhỏ
  • Nếu đang niềng răng, đeo răng giả, hãy tháo niềng và răng giảm để tạm thời siêu âm.

Sau khi bệnh nhân chuẩn bị xong, kỹ thuật viên hoặc điều dưỡng sẽ hỗ trợ bạn:

  • Trao đổi thêm với nhân viên y tế về tình trạng cơ thể: các loại thuốc dị ứng, thuốc đang sử dụng, có mang thai không, tiền sử bệnh tiêu hoá...
  • Nằm đúng tư thế, giữ nguyên không động đậy trong suốt quá trình siêu âm
  • Lắp máy theo dõi huyết áp, nhịp tim và Spo2
  • Tiêm thuốc an thần liều nhẹ qua tĩnh mạch hoặc gây mê ngắn (tùy trường hợp)
  • Gây tê cho vòm họng bằng thuốc gel, xịt
  • Cắn vào hàm nhựa để cố định, bảo vệ răng và ống siêu âm

Trong khi siêu âm: Chuyện gì sẽ xảy ra?

Bác sĩ và kỹ thuật viên sẽ giải thích quy trình thực hiện để bệnh nhân nắm được và phối hợp tốt rồi mới thực hiện thủ thuật.

Đầu tiên, bác sĩ sẽ đưa đầu dò có gắn ống mềm nội soi vào miệng và yêu cầu bạn nuốt xuống. Phối hợp cùng với người bệnh, bác sĩ sẽ đẩy ống xuống thực quản tầm 20 - 30 cm. Khi đó, đầu dò đã bắt đầu phát ra sóng siêu âm để thu lại cấu trúc tim phía trên. Màn hình siêu âm hiển thị hình ảnh thu được.  

(Hình 6 - Bác sĩ thực hiện siêu âm với đầu dò có ống mềm cho bệnh nhân)

(Hình 6 - Bác sĩ thực hiện siêu âm với đầu dò có ống mềm cho bệnh nhân)

Bác sĩ sẽ nhẹ nhàng đẩy xuống thêm khoảng 10cm, độ dài đạt 30 - 40 cm đủ để thu lại cấu trúc tim phía dưới. 

Ở mỗi vị trí, đầu dò sẽ lưu lại từ 5 - 10 phút để thu được hình ảnh và chuyển động chi tiết của tim. Ống hút nước bọt nhỏ bằng nhựa sẽ hỗ trợ hút bỏ nước bọt trong miệng. 

Sau khi siêu âm: Bệnh nhân cần làm gì?

Bác sĩ sẽ phối hợp cùng bệnh nhân đưa ống mềm siêu âm ra ngoài. Sau đó, điều dưỡng hỗ trợ tháo bỏ điện cực, đường truyền tĩnh mạch khỏi cơ thể bệnh nhân. Nhân viên y tế cùng với người nhà sẽ theo dõi cho đến khi bạn tỉnh táo hoàn toàn. 

1 giờ sau siêu âm, bệnh nhân có thể ăn uống bình thường. Tuy nhiên phải kiêng rượu bia từ 1 - 2 ngày do tác dụng phụ của thuốc an thần. Thuốc tê hết ngày siêu âm sẽ mất tác dụng.

(Hình 7 - Bệnh nhân phải kiêng các chất kích thích sau khi siêu âm)

(Hình 7 - Bệnh nhân phải kiêng các chất kích thích sau khi siêu âm)

Câu hỏi liên quan

Siêu âm tim qua thực quản có đau không?

Do sử dụng ống mềm tiếp cận với tim qua thực quản nên đa số bệnh nhân cảm thấy đau họng trong 24h sau siêu âm. Một số trường hợp có thể chảy máu ít hoặc rối loạn nuốt nhẹ sau vài giờ thực hiện.

Người bệnh nên ở lại bệnh viện hết thời gian theo dõi và báo bác sĩ ngay nếu khó thở, sặc thức ăn, đau, chảy máu tại miệng, họng hoặc nhịp tim rối loạn.  

Siêu âm tim qua thực quản bao nhiêu tiền?

Chi phí dao động từ 200.000 - 500.000VNĐ/ lần. Bệnh nhân có thể thực hiện thăm khám theo Luật để được BHYT hỗ trợ kinh phí.

Lưu ý: Mức giá chỉ mang tính chất tham khảo.

Siêu âm tim qua thực quản có an toàn không?

Mặc dù biến chứng do thủ thuật này gây ra là rất ít và ở mức độ nhẹ. Tuy nhiên, chúng ta không thể loại trừ các tổn thương như sau:

  • Tổn thương môi: 13%
  • Khàn giọng: 12%
  • Nuốt khó: 1,8%
  • Chảy máu hầu họng nhẹ: 0,14%
  • Co thắt thanh quản: 0,14%
  • Tổn thương răng: 0,1%
  • Co thắt khí quản: 0,07%
  • Loạn nhịp: 0,06%
  • Suy tim: 0,05%
  • Thủng: <0,01%

Siêu âm tim qua thực quản ở đâu?

Đây là thủ thuật có độ khó cao và không phải cơ sở y tế nào cũng có đủ điều kiện để tiến hành. Để thực hiện tốt, yêu cầu công nghệ, kiến thức siêu âm và tay nghề của bác sĩ chuyên khoa phải cực kỳ cao. Nếu đang tìm kiếm địa chỉ siêu âm tim qua thực quản tại Hà Nội thì Bệnh viện Đa khoa Phương Đông có thể là lựa chọn hàng đầu cho bạn. Bởi:

  • Đội ngũ y bác sĩ Khoa Tim mạch phối hợp Khoa CĐHA chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm sẽ trực tiếp siêu âm và thăm khám. Trong số đó, có TS.BS Tạ Tiến Phước - Bác sĩ can thiệp cấp cứu Viện Tim mạch Quốc gia, Trưởng khoa Viện Tim BV Bạch Mai, GV Tim mạch HV Quân Y và Trưởng khoa Khám bệnh BVĐK PĐ. Bác đã có 40 năm năm kinh nghiệm lâm sàng và mở đầu 3 kỹ thuật can thiệp tim mạch để điều trị suy tim, rối loạn nhịp tim và dự phòng đột tử do tim. 
  • Hệ thống máy móc công nghệ cao, hiện đại, phát huy tối đa sức mạnh siêu âm:  máy siêu âm Philips Affiniti, máy điện tâm đồ, máy holter huyết áp, máy holter điện tim,...
  • Đội ngũ y tá, điều dưỡng tận tâm, thực hiện các kỹ thuật y khoa bài bản, thấu hiểu tâm lý bệnh nhân . 
  • Chi phí dịch vụ tại Phương Đông được áp dụng giảm trừ theo bảo hiểm bảo lãnh. Ngoài ra, bệnh viện thường xuyên triển khai những chương trình ưu đãi cho khách hàng nhằm đem lại lợi ích tối đa.

(Hình 8 - Máy siêu âm Affinity trong chẩn đoán hình ảnh tại BVĐK Phương Đông)

(Hình 8 - Máy siêu âm Affinity trong chẩn đoán hình ảnh tại BVĐK Phương Đông)

Siêu âm tim qua thực quản là kỹ thuật chẩn đoán vô cùng quan trọng trong phát hiện, điều trị và theo dõi các bệnh lý tim mạch. Bệnh nhân nên lựa chọn các Bệnh viện có đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao, công nghệ hiện đại, chi phí phù hợp để tận dụng tối đa kết quả siêu âm.

313

Bài viết hữu ích?

Đăng ký nhận tư vấn

Vui lòng để lại thông tin và nhu cầu của Quý khách để được nhận tư vấn

19001806 Đặt lịch khám