Tế bào gốc tạo máu rất quý giá trong điều trị và nghiên cứu y học bởi khả năng biệt hoá ra mọi loại tế bào máu. Nếu được lưu trữ lâu dài, đây có thể là “thuốc” để điều trị bệnh cho con trong tương lai. Vậy tế bào gốc tạo máu có đặc điểm gì? Cấy ghép tế bào gốc tạo máu chữa được bệnh gì? Chi phí lưu trữ tế bào gốc tạo máu ra sao? Hãy cùng Bệnh viện Đa khoa Phương Đông tìm hiểu nhé!
Tế bào gốc tạo máu - Hematopoietic stem cells (HSC) là tế bào nguyên thuỷ đa năng có khả năng biệt hoá thành mọi loại tế bào máu. HSC có thể biệt hoá ra cả tế bào dòng tủy và dòng bạch huyết và biệt hoá ra các thành phần tạo máu:
Chính vì vậy, chỉ cần một lượng nhỏ Hematopoietic stem cells (HSC) để bắt đầu quá trình tạo máu. Trong điều kiện bình thường, nó có thể tự đổi mới và biệt hoá ra tất cả các dòng tế bào máu có chức năng hoàn thiện.
(Hình 1 - Khả năng biệt hoá thành nhiều loại tế bào máu của HSC)
Đây chính là lý do HSC được coi là nguồn tế bào thiết yếu trong chữa trị các bệnh về máu bằng phương pháp cấy ghép. Đồng thời, các nhà khoa học cũng đồng ý với ý kiến, đây là nguồn tế bào đầy hứa hẹn để điều trị bệnh trong tương lai.
Có 3 loại tế bào gốc tạo máu được tìm thấy từ 3 nguồn khác nhau. Đó là:
Đặc điểm đầu tiên của tế bào gốc này phải kể đến khả năng biệt hoá ra mọi loại tế bào máu. Vì thế, nó được ví như “phao cứu sinh” chữa các bệnh huyết học ác tính (ung thư máu thể Lympho), bệnh về máu do di truyền (thiếu máu, tan máu bẩm sinh) và bệnh tự miễn (tiểu đường),...
(Hình 2 - HSC có khả năng biệt hoá ra tiểu cầu, bạch cầu, hồng cầu nên được ứng dụng rộng rãi trong điều trị các bệnh về máu)
Các HSC có nguồn gốc từ dây rốn có tính miễn dịch thấp. Tức nếu sử dụng trong điều trị, nó có ít khả năng xảy ra miễn dịch, thải ghép. Điều này có nghĩa là khi máu cuống rốn để điều trị cho chính em bé thì đây là nguồn “thuốc” vô cùng giá trị có hiệu quả điều trị cao, tiết kiệm tối đa nguồn lực và an toàn.
Cũng chính vì lý do này mà các HSC còn có thể áp dụng để điều trị cho người thân, anh chị em và cộng đồng. Tất nhiên, để được áp dụng điều trị, tế bào gốc sẽ cần được xét nghiệm HLA để đánh giá kháng nguyên kháng bạch cầu có phù hợp không. Đồng thời, các thí nghiệm tế bào gốc có thể được thử nghiệm trên diện rộng.
Tế bào gốc có thể lưu trữ đông lạnh trong nitơ lỏng ở nhiệt độ - 150 đến - 196 độ C trong vòng 23 năm rưỡi. Đối với HSC phân lập từ dây rốn có thể lưu trữ lên đến 27 năm. Đồng thời các nhà khoa học cũng đồng ý rằng, các tế bào gốc được lưu trữ đúng cách có thể tồn tại vĩnh cửu.
(Hình 3 - Tế bào gốc sẽ được lưu trữ tới 27 năm trong các thùng nito lỏng với nhiệt độ - 196 độ C)
|
Đầu mục |
Tế bào gốc tạo máu từ máu ngoại vi |
Tế bào gốc tạo máu từ tủy xương |
Tế bào gốc tạo máu từ máu dây rốn |
|
Nội dung |
Tế bào gốc từ môi trường máu ngoại vi: mô mỡ, mô da,... |
Các tế bào máu đã biệt hoá của tuỷ đỏ |
Tĩnh mạch dây rốn hoặc bánh rau sau khi loại bỏ tạp chất |
|
Phân loại |
Tế bào gốc trưởng thành |
Tế bào gốc trưởng thành |
Tế bào gốc nguyên thuỷ |
|
Số lượng |
Ít |
Nhiều |
Ít |
|
Ưu điểm |
|
|
|
|
Nhược điểm |
|
|
|
Máu cuống rốn chứa lượng tế bào gốc tạo máu (HSC) dồi dào hữu hiệu trong điều trị các bệnh về máu và suy giảm hệ miễn dịch như sau:
(Hình 4 - HSC được ứng dụng trong điều trị các bệnh về máu và điều trị các bệnh ác tính tạng đặc)
Trên thực tế, các HSC được phân lập, nuôi dưỡng và biệt hoá thành các tế bào trưởng thành với đầy đủ chức năng thành công. Các nhà khoa học kỳ vọng trong tương lai có thể nuôi cấy tế bào gốc thành các nội tạng cũng như các bộ phận cơ thể thành công. Trong đó, kỳ vọng sớm nhất là tái tạo tế bào tim khỏe mạnh.
Ghép tế bào gốc tạo máu là phương pháp thiết lập lại việc sản sinh tế bào máu cho người bệnh mắc các bệnh lý khác nhau, đặc biệt là bệnh lý huyết học ác tính. Tuy nhiên không phải người bệnh nào cũng phù hợp để ghép tế bào gốc.
Trong trường hợp đủ điều kiện, bệnh nhân sẽ được truyền tế bào gốc qua tĩnh mạch để tạo mới và thay thế các tế bào đã mất chức năng khác.
(Hình 5 - Cấy ghép tế bào gốc là phương pháp hiệu quả để điều trị các bệnh về máu)
Cấy ghép tế bào gốc tạo máu có 2 phương pháp. Đó là:
(Hình 6 - Cấy ghép tế bào gốc tạo máu tự thân)
(Hình 7 - Cấy ghép tế bào gốc đồng loại là sự trao đổi giữa người hiến - người nhận)
Cấy ghép tế bào gốc tạo máu nhìn chung có thể điều trị các bệnh lý lành tính và ác tính huyết học, kể cả ung thư huyết học. Cụ thể như sau:
Trên thực tế, cấy ghép tế bào gốc máu cuống rốn hay còn gọi là ghép tủy là kỹ thuật đã được phát triển và áp dụng rộng rãi hiện nay. Phương pháp này góp phần chữa khỏi bệnh bằng cách:
Để thực hiện ghép HSC cho bệnh nhân, bác sĩ - người bệnh - gia đình phải vượt qua cả một hành trình dài.
Xét nghiệm HLA, xét nghiệm máu, đánh giá sức khỏe tổng quát để tìm nguồn tế bào gốc phù hợp. Nguồn tế bào gốc có thể ghép: tủy xương, ngoại vi, máu cuống rốn. Người cho tế bào gốc: anh chị em ruột, người đồng huyết thống và người không đồng huyết thống.
Trong trường hợp người bệnh đang điều trị ung thư sẽ được hoá trị để đẩy lùi bệnh. Ghép tế bào gốc tạo máu thực hiện sau để ngăn ngừa bệnh tái phát về sau.
Tuỳ nguồn gốc tế bào gốc, các tế bào này sẽ được thu thập và lưu trữ để chuẩn bị cấy ghép.
Thực hiện ngay trước ngày ghép, tuỳ phác đồ có thể kéo dài từ 5 - 7 ngày.
Truyền tế bào gốc vào cơ thể người bệnh. Trong trường hợp sử dụng tế bào gốc tạo máu dây rốn, bác sĩ sẽ rã đông vào ngày ghép. Quá trình mất từ 30 - vài giờ đồng hồ tuỳ số lượng túi tế bào.
(Hình 8 - Minh hoạ các bước cơ bản của quy trình cấy ghép tế bào trong cấy ghép đồng loại cho người bệnh ung thư)
(Hình 9 - Thiếu máu có thể xuất hiện sau khi bệnh nhân thực hiện cấy ghép tế bào gốc)
Nguồn tế bào gốc tạo máu ở trẻ sơ sinh là nguồn vô cùng quý giá bởi có tính “nguyên thuỷ” và độ tinh khiết cao. Tuy chỉ có một lượng nhỏ nhưng đây được ví như “phao cứu sinh chữa các bệnh hiểm nghèo về máu và cơ quan tạo máu cho em bé từ 1- 10 tuổi. Mặt khác, đây cũng là nguồn “tế bào giá trị” để chữa bệnh cho người thân.
(Hình 10 - Máu cuống rốn thu thập để lưu trữ từ trẻ sơ sinh)
Nếu cha mẹ đang tìm hiểu về dịch vụ lưu trữ máu cuống rốn thì Trung tâm tế bào gốc Bệnh viện Đa khoa Phương Đông là địa chỉ đáng lưu ý. Bởi:
Ngân hàng mô hiện đại ở Phương Đông
Có thể nói, tế bào gốc tạo máu là nguồn tế bào có giá trị vô cùng to lớn trong y học. Nếu có điều kiện, cha mẹ nên đăng ký lưu trữ tế bào gốc cuống rốn để dự phòng sức khỏe cho bé yêu sau này!
Để đặt lịch lưu trữ và tư vấn chuyên sâu, bệnh nhân có thể liên hệ hotline 19001806 để được đội ngũ của Bệnh viện Đa khoa Phương Đông hỗ trợ kịp thời!
Cách cầm máu cho người khó đông là ấn mạnh lên vết thương, nâng cao vùng bị thương và băng ép. Nếu máu không ngừng chảy thì bạn phải đến...
