Trầm cảm cười là một dạng rối loạn cảm xúc đặc biệt. Bệnh có nét đặc trưng bởi việc người bệnh che giấu những suy nghĩ và cảm xúc thật bằng nụ cười, giả thái độ lạc quan, vui vẻ. Tuy nhiên, bản thân người bệnh lại phải đối mặt với những đấu tranh nội tâm, mặc cảm và bi quan về tương lai.
Trầm cảm cười là gì?
Trầm cảm mỉm cười là một rối loạn cảm xúc rất cụ thể, tình trạng này thường thấy ở những người bị rối loạn trầm cảm lâu năm (còn được gọi là trầm cảm chức năng cao).
Trầm cảm này thường được đặc trưng của người bệnh như sự buồn bã, chán nản quá mức, mất hoặc giảm hứng thú với các hoạt động xung quanh. Người bệnh có cái nhìn bi quan liên tục về mọi thứ nhưng lại cười để giấu che đi.
Người bệnh luôn cười và tỏ ra vui vẻ để che đậy những lo âu trầm cảm
Tuy nhiên, một số trường hợp người bệnh không biểu hiện rõ ràng các triệu chứng ra bên ngoài. Họ cố tình che giấu nỗi đau bằng nụ cười và trạng thái vui vẻ, lạc quan.
So với các dạng trầm cảm khác, trầm cảm cười dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng hơn. Do những người xung quanh không nhận ra sự bất thường, trong cảm xúc, nhận thức và hành vi của bệnh nhân. Thậm chí, nhiều người còn ngưỡng mộ cuộc sống hoàn hảo và tâm lý luôn lạc quan, năng động của bệnh nhân.
Mặc dù tình trạng này khá phổ biến, nhưng trầm cảm cười không được công nhận là một dạng của bệnh trầm cảm, theo tiêu chuẩn chẩn đoán DSM-5. Biểu hiện của bệnh lý này thường được cho là rối loạn trầm cảm với các triệu chứng không điển hình. Thế nhưng, trầm cảm cười cũng có những ảnh hưởng đáng kể với người mắc tình trạng. Nó ảnh hưởng việc học tập, sự nghiệp, các mối quan hệ, hoạt động xã hội và có tỷ lệ tự tử cao.
Dấu hiệu trầm cảm cười
Các triệu chứng thường gặp ở bệnh nhân mắc hội chứng trầm cảm cười như:
- Buồn bã, trầm cảm: Buồn bã, chán nản là những triệu chứng thường gặp ở bệnh nhân trầm cảm nói chung và trầm cảm cười nói riêng. Nỗi buồn của họ thường dai dẳng và sâu dần theo thời gian và không thể xác định được nguyên nhân của tình trạng bệnh. Tuy việc buồn bã không được người mắc biểu hiện ra bên ngoài nhưng người thân nếu chú ý kỹ sẽ thấy được sự buồn bã đó.
Người thân cần chú ý kỹ mới thấy được sự buồn bã của người mắc trầm cảm cười
- Thay đổi thói quen ăn uống: Khi bị hội chứng này người mắc cũng thay đổi thói quen ăn uống. Đa số họ thường ăn ít và ít cảm thấy ngon, do vị giác của họ giảm sút. Tuy nhiên, một số bệnh nhân có thể ăn quá nhiều và đột ngột thay đổi sở thích ăn uống của họ. Do thói quen ăn uống thay đổi, nên người bị hội chứng này thường tăng hoặc giảm cân nhanh chóng trong thời gian ngắn.
- Thay đổi giấc ngủ: Giấc ngủ của người gặp tình trạng này cũng thay đổi. Người mắc trầm cảm cười có thể ngủ quên hoặc mất ngủ, ngủ không yên giấc. Một số người bệnh có thể sợ ngủ, vì những cơn ác mộng đầy những lời buộc tội và trừng phạt cho tội lỗi của họ.
- Bi quan, tuyệt vọng: Trầm cảm cười còn được đặc trưng bởi sự bi quan và tuyệt vọng. Khi ở một mình, bệnh nhân thường nghĩ về những sự việc đã xảy ra với cái nhìn bi quan. Họ luôn tự trách bản thân và ám ảnh về sự trừng phạt. Hơn nữa, người bệnh còn có cái nhìn tiêu cực, vô vọng về hiện tại và tương lai. Tương tự như chứng trầm cảm điển hình, những người mắc chứng trầm cảm cười cũng có biểu hiện giảm hoặc mất hứng thú với các hoạt động xung quanh - ngay cả với những sở thích trước đó. Tuy nhiên, trước mặt người khác, bệnh nhân vẫn thể hiện sự năng động, hoạt bát.
- Suy giảm năng lượng, mệt mỏi: Đặc điểm chung của bệnh nhân rối loạn trầm cảm là cơ thể mệt mỏi, suy nhược, năng lượng giảm sút. Bởi họ phải gồng mình lên với cảm xúc giả họ tự tạo. Họ không dám thể hiện sự mệt mỏi của mình với người khác. Điều đó tích tụ dần tạo những áp lực thầm lặng lên người bệnh. Nó vô hình chung khiến người bệnh rơi vào trạng thái suy kiệt.
Cơ thể mệt mỏi mất năng lượng do chịu đựng trầm cảm một mình
Do đó, ngoài các triệu chứng che lấp, người bệnh sẽ có các triệu chứng hoàn toàn bình thường khác. Họ luôn trong trạng thái tươi cười, thái độ sống vui vẻ, nhiệt tình, năng động và thường xuyên tham gia các hoạt động nhóm. Họ làm tốt công việc, thậm chí họ còn tiến bước thuận lợi và đạt được nhiều thành tựu. Nhìn bề ngoài, cuộc sống của bệnh nhân gần như hoàn hảo. Đặc biệt, người bệnh luôn tỏ ra lạc quan khi có những tình huống bất ngờ xảy ra. Chính vì vậy, điều đó rất khó để người khác phát hiện ra họ đang bị trầm cảm.
Nguyên nhân gây ra trầm cảm cười
Nguyên nhân từ bản thân người bệnh
Bản thân người mắc bệnh trầm cảm luôn tự ti và luôn cho rằng mình đã phạm nhiều tội lỗi. Nên khi nhận thấy các triệu chứng của bệnh trầm cảm, người bệnh cố gắng che giấu. Họ sợ tạo ra gánh nặng cho gia đình và bạn đời. Nguyên nhân này thường gặp ở những bệnh nhân có đời sống yếu, họ thường xuyên gặp khó khăn về tài chính, gia đình có bệnh hiểm nghèo, làm mẹ đơn thân.
Khi gặp khó khăn, nỗi sợ hãi bản thân là gánh nặng gia đình khiến họ cố tỏ ra vui vẻ
Nguyên nhân từ phía gia đình
Sự kỳ vọng quá cao từ gia đình cũng là một trong những nguyên nhân khiến người bệnh cố gắng che giấu nỗi buồn, sự chán nản và tuyệt vọng. Bệnh nhân luôn tỏ ra vui vẻ, lạc quan và làm việc chăm chỉ để tạo ra những thành tích tốt. Người bệnh luôn muốn tỏ ra lạc quan để người thân không lo lắng. Nhìn bề ngoài, bản thân bệnh nhân đang có một cuộc sống hoàn hảo. Họ nhận được nhiều lời khen ngợi, nhưng sâu thẳm bên trong họ là những cảm xúc giằng xé và nỗi buồn tột cùng. Trên thực tế, các vấn đề sức khỏe tâm thần không được chú ý nhiều như các bệnh lý về thể chất. Ở một số quốc gia và vùng lãnh thổ, rối loạn tâm thần vẫn được coi là một đặc điểm nhân cách và vẫn tồn tại sự kỳ thị.
Nguyên nhân từ phía xã hội
Vì sợ bị những người xung quanh kỳ thị và chỉ trích, nhiều bệnh nhân cố gắng che đậy tình trạng của mình bằng chiếc chăn hoàn hảo. Tình trạng này đa số xảy ra ở những người sống trong điều kiện học vấn thấp, thiếu hiểu biết. Một số khác xảy ra ở người có địa vị cao trong xã hội, họ sợ những người xung quanh bàn tán về nó. Nhiều bệnh nhân trầm cảm đa phần là không chấp nhận bản thân mắc bệnh. Do đó, một số bệnh nhân có thể phủ nhận rằng họ chỉ buồn chán trong thời gian ngắn do sang chấn tâm lý. Tình trạng này sẽ nhanh chóng được cải thiện, nếu họ có cái nhìn tích cực hơn về cuộc sống.
Tâm lý sợ người xung quanh chỉ trích khiến họ giấu che cảm xúc và bị trầm cảm
Thay vì can thiệp điều trị, bệnh nhân từ chối mọi lời khuyên của bác sĩ và cố tỏ ra vui vẻ. Họ mong muốn đẩy lùi những cảm xúc tiêu cực đang xâm chiếm. Bệnh nhân luôn cố gắng đánh lừa nhận thức của bản thân. Họ cho rằng mình không có vấn đề gì về tâm thần. Tình trạng này thường gặp ở những người có tính cách bướng bỉnh và cứng đầu. Một trong những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh trầm cảm khi cười là tính cầu toàn. Những người có kiểu tính cách này luôn nỗ lực hoàn thiện cả về ngoại hình, năng lực, sức khỏe và các mối quan hệ xung quanh. Những người theo chủ nghĩa hoàn hảo không chấp nhận mình có vấn đề về sức khỏe tâm thần. Họ cố gắng che đậy nó bằng một nụ cười giả tạo, một thái độ tích cực và luôn năng động, nhiệt tình trong mọi việc.
Trầm cảm khi cười có nguy hiểm không?
Tương tự như các chứng rối loạn trầm cảm khác, người mắc chứng trầm cảm cười cũng đối mặt với nguy cơ tự tử cao. Thậm chí, tỷ lệ tự tử còn cao hơn so với các dạng trầm cảm thông thường khác. Do hầu hết bệnh nhân không đi khám và điều trị.
Tỷ lệ người tự tử cao khi mắc bệnh trầm cảm cười do che giấu
Người bệnh cố gắng che mình bằng nụ cười, thái độ lạc quan và tự mình đối phó với những cảm xúc tiêu cực. Theo thời gian, buồn bã, trầm cảm, bi quan và cảm giác tội lỗi có thể khiến bệnh nhân hình thành các hành vi tự hủy hoại bản thân và tự sát. Hơn nữa, người bệnh còn phải đối mặt với nhiều vấn đề sức khỏe như: rối loạn giấc ngủ, đau nửa đầu, đau vai gáy, các vấn đề về nội tiết, rối loạn lo âu.
Làm thế nào để phòng tránh chứng trầm cảm cười?
Điều trước tiên để phòng tránh chứng bệnh trầm cảm cười, bản thân người bệnh cần tự nhận thức được về bản thân mình. Họ cần biết rằng mình đang có vấn đề trong tâm lý và sống thành thật với tâm lý của mình hơn. Ngoài ra, tâm lý cần có thời gian, quá trình bồi dưỡng mới có thể trở lên tích cực hơn. Một số cách giúp bạn có một tâm lý thoải mái, phòng tránh trầm cảm:
- Tập thể dục thể thao đều đặn: Mỗi ngày bạn nên dành khoảng 30 phút chơi các môn thể thao phù hợp với lứa tuổi và thể trạng. Các chuyên gia cho biết, tập thể dục thường xuyên sẽ giúp giải phóng hormone endorphin, tạo cảm giác vui vẻ, thoải mái. Trong nhiều nghiên cứu, tập thể dục hàng ngày cũng được chứng minh là có thể giúp bạn giải tỏa căng thẳng và áp lực. Yoga và thiền cũng là một trong những phương pháp giúp tăng cường sức khỏe tốt. Đặc biệt yoga giúp cải thiện bệnh trầm cảm cười rất hiệu quả. Người bệnh chỉ cần dành khoảng 15-30 phút mỗi ngày để thiền hoặc tập những bài yoga đơn giản. Nó cũng giúp tâm hồn tĩnh lặng, cân bằng cảm xúc, hạn chế những suy nghĩ tiêu cực, bi quan.
Tập luyện yoga giúp ổn định tâm lý giảm tình trạng trầm cảm cười
- Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh: Điều này để người bệnh tăng sức đề kháng và bảo vệ sức khỏe tốt hơn. Người bệnh nên tăng cường ăn nhiều rau xanh, lựa chọn những thực phẩm giàu dinh dưỡng như thịt, cá, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt,… Những thực phẩm này sẽ giúp tăng nồng độ serotonin trong não, giúp lượng serotonin trong não được ổn định. Thực tế đã chứng minh những người có lối sống ăn nhiều rau xanh có tâm lý vui vẻ hơn rất nhiều.
Một chế độ ăn lành mạnh sẽ giúp tinh thần bạn thoát khỏi trầm cảm
- Ngoài ra, người bệnh cũng nên hạn chế đồ ăn nhiều dầu mỡ, đồ uống có ga, rượu bia, đồ ăn có nhiều cafein. Những thực phẩm này nếu ăn quá nhiều sẽ khiến tình hình trở nên tồi tệ hơn.
- Ngủ đủ giấc, đảm bảo ngủ đủ 8 tiếng trong ngày. Các chuyên gia đã phát hiện ra rằng giấc ngủ và chứng trầm cảm có mối liên hệ với nhau. Vì vậy, giấc ngủ chất lượng sẽ giúp giảm các triệu chứng của bệnh. Nó giúp hạn chế những biến chứng nguy hiểm của bệnh trầm cảm cười. Người bệnh hãy dành thời gian để nghỉ ngơi, thư giãn, hạn chế căng thẳng, áp lực kéo dài. Khi rảnh rỗi, bệnh nhân có thể nghe nhạc, đọc sách, xem phim hoặc tham gia các hoạt động yêu thích như vẽ tranh, ca hát, khiêu vũ, thêu thùa,...
- Nhờ những người thân yêu giúp đỡ: Người bệnh chỉ cần chia sẻ với bạn bè và đồng nghiệp mỗi khi gặp khó khăn, căng thẳng. Việc bạn tâm sự, chia sẻ cởi mở với những người xung quanh sẽ giúp bạn giải tỏa tâm lý tiêu cực tốt hơn.
Việc nâng cao chất lượng cuộc sống, nâng cao giá trị của bản thân đè nặng lên suy nghĩ của bạn. Bạn ngần ngại, lo sợ bị chê cười khi chia sẻ khó khăn. Đó là những điều mà Bệnh viện đa khoa Phương Đông đã cùng bạn tìm hiểu về trầm cảm cười. Bạn hãy chia sẻ vấn đề của bạn để các bác sĩ đưa ra những giải pháp điều trị. Vì đối với các bác sĩ chẳng có gì là đáng chê cười khi đó là một căn bệnh. Căn bệnh này có thể dễ dàng chữa khỏi nếu bạn hợp tác điều trị. Một suy nghĩ tích cực sẽ giúp cuộc sống của bạn trở nên tươi đẹp hơn.
