Viêm đường hô hấp trên là bệnh lý thường xuất hiện theo mùa, nhất là mùa hanh khô và mùa đông, có tính chất tái phát nhiều lần trong năm. Trẻ em, người mẫn cảm với viêm đường hô hấp trên là những đối tượng mắc bệnh chủ yếu.
Viêm đường hô hấp trên là bệnh lý thường xuất hiện theo mùa, nhất là mùa hanh khô và mùa đông, có tính chất tái phát nhiều lần trong năm. Trẻ em, người mẫn cảm với viêm đường hô hấp trên là những đối tượng mắc bệnh chủ yếu.
Người bệnh khi bị viêm đường hô hấp trên có thể “tự khỏi”; tuy vậy những triệu chứng mà nó gây ra khiến sức khỏe, tinh thần của người bệnh bị ảnh hưởng đáng kể. Vậy viêm đường hô hấp trên là gì? Có nguy hiểm đến tính mạng người bệnh không? Những cách điều trị nào hiệu quả nhất để giúp giảm triệu chứng khó chịu mà bệnh viêm đường hô hấp trên gây ra?
Hệ hô hấp trên có chức năng lấy không khí bên ngoài để sưởi ấm, làm ấm và lọc bụi bẩn, tạp chất có trong không khí trước khi đưa vào phổi. Các cơ quan, bộ phận thuộc đường hô hấp trên bao gồm mũi, hầu, họng, xoang và thanh quản. Hệ hô hấp bắt đầu từ cửa mũi trước nên cơ quan này vô cùng nhạy cảm khi tiếp xúc với mọi điều kiện bất lợi từ môi trường; kể cả vi khuẩn, nấm mốc… do đó dễ mắc bệnh.
Viêm đường hô hấp trên là bệnh thường xuất hiện vào mùa hanh khô và mùa đông
Theo các chuyên gia, viêm đường hô hấp trên là tổng hợp nhiều bệnh lý khác nhau bào gồm: cảm lạnh, viêm họng, viêm mũi, viêm xoang, viêm tai giữa, viêm thanh quản… Những đối tượng dễ mắc bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp là trẻ em, người cao tuổi, người bị suy giảm miễn dịch, người bị bạch cầu…
Đây là bệnh dễ mắc và tái diễn nhiều lần trong năm; thường xuất hiện nhất là vào mùa hanh khô và mùa đông. Chính vì vậy, có rất nhiều người chủ quan, thờ ơ với các biến chứng gây ra bởi bệnh viêm đường hô hấp trên; vì nghĩ rằng đây là bệnh không đáng ngại, có thể “tự khỏi” mà không cần tiếp nhận điều trị.
Tuy nhiên, nếu không được điều trị đúng và kịp thời; người bệnh có thể gặp các vấn đề nguy hiểm. Đặc biệt là trẻ em có thể bị viêm phổi, viêm phế quản dẫn đến suy hô hấp, tính mạng bị đe dọa.
Theo thống kê của Bộ Y tế, mỗi năm trẻ em có thể bị viêm đường hô hấp trên khoảng 10 lần. Người trưởng thành có thể mắc phải bệnh này từ 2 - 4 lần trong một năm.
Virus, vi khuẩn là nguyên nhân gây ra bệnh viêm đường hô hấp trên
Virus, vi khuẩn, nấm mốc, khí độc, bụi… là những nguyên nhân gây ra bệnh. Một số vi khuẩn gây viêm đường hô hấp trên có thể kể đến như phế cầu khuẩn, liên cầu khuẩn, tụ cầu, vi khuẩn Bordetella, Haemophilus influenzae tuýp B… Với trẻ nhỏ dưới 5 tuổi, đa số mắc viêm hô hấp trên đều là do nhiễm virus như virus cúm, sởi, virus hợp bào hô hấp và một số loại nấm…
Ban đầu, các tác nhân gây bệnh thường khởi phát bằng sự nhiễm và gây viêm của một loại virus trước đó; sau đó biến chứng thành nhiễm khuẩn gây nên tình trạng viêm họng, nhiễm trùng đường hô hấp trên.
Các chuyên gia cho rằng có nhiều nguyên nhân khác cũng có thể gây bệnh viêm đường hô hấp trên. Như dị ứng với các tác nhân khác trong không khí, trong bụi, dị ứng thời tiết, dị ứng với các hóa chất; người sống trong môi trường ẩm thấp, thường xuyên tiếp xúc với điều kiện vệ sinh kém; hay trẻ sinh non, trẻ bị còi xương, suy dinh dưỡng hoặc người bị suy giảm miễn dịch.
Khi trẻ bị bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp mà không được khám chữa kịp thời sẽ gây nguy hiểm đến sức khỏe
Đây là một bệnh thông thường lành tính; không quá nguy hiểm và có khả năng chữa dứt điểm. Tuy nhiên do thái độ chủ quan, tự điều trị tại nhà không theo chỉ định của bác sĩ mà người bệnh có thể sẽ gặp những biến chứng nguy hiểm.
Với trẻ em nếu cha mẹ thấy con xuất hiện một trong những triệu chứng sau đây, thì hãy nhanh chóng đưa bé đến ngay bác sĩ để được thăm khám và điều trị kịp thời:
Sốt cao là một trong những triệu chứng của bệnh viêm đường hô hấp trên
Khi mắc bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp trên, người bệnh sẽ có rất nhiều triệu chứng; các biểu hiện có thể mang tính đơn lẻ hoặc kết hợp của nhiều dấu hiệu như:
Khó thở là dấu hiệu khi bệnh chuyển biến nặng sang viêm đường hô hấp trên mãn tính
Theo các chuyên gia, sau 5 - 7 ngày mắc bệnh viêm đường hô hấp, người bệnh sẽ tự khỏi. Đây là loại bệnh thường gặp, không gây nguy hiểm đến tính mạng; nhưng vì tính chất tái phát nhiều lần nên gây ra sự khó chịu, ảnh hưởng đến sức khỏe và cuộc sống hàng ngày cho người mắc bệnh. Đồng thời, nếu để bệnh tái đi tái lại nhiều lần trong khoảng thời gian ngắn; thì rất dễ gây ra những biến chứng khiến việc điều trị gặp nhiều khó khăn.
Viêm đường hô hấp trên có 3 dạng hình thái chính đó là: viêm họng, viêm mũi và viêm xoang. Do đó, các biến chứng nặng hay nhẹ sẽ phụ thuộc vào mức độ bệnh của từng người.
Biến chứng của bệnh viêm đường hô hấp trên có thể gặp như áp xe họng, viêm thanh quản...
Đối với trẻ em, khi bị nhiễm bệnh đường hô hấp trên nếu không điều trị kịp thời rất dễ dẫn tới viêm đường hô hấp dưới; với biểu hiện như: khó thở, thở rít, thở nhanh, viêm phổi, viêm phế quản… Nghiêm trọng hơn có thể dẫn đến tử vong do biến chứng viêm màng não; viêm tim, viêm cầu thận…
Viêm đường hô hấp trên là bệnh không khó chữa ở giai đoạn đầu tiên. Có rất nhiều phương pháp điều trị bệnh. Trong đó, các bác sĩ thường cho người bệnh sử dụng các loại thuốc Tây để giảm các triệu chứng khó chịu do bệnh gây ra.
Tuy nhiên, nhiễm khuẩn đường hô hấp là bệnh gây bởi virus; nên các các loại thuốc dùng hiện nay chỉ mang tính chất điều trị triệu chứng mà chưa có điều trị căn nguyên. Do đó, để “triệt tận gốc” người bệnh cần kết hợp thuốc cùng các biện pháp phòng tránh nằm hỗ trợ bệnh hiệu quả.
Các loại thuốc Tây được sử dụng để giảm các triệu chứng khó chịu do bệnh gây ra
Một số thuốc thường dùng để điều trị bệnh viêm đường hô hấp trên là thuốc hạ sốt; thuốc giảm đau, thuốc chống viêm nhằm ngăn chặn tình trạng tình trạng sốt cao và tai biến co giật do sốt cao. Ngoài ra, bác sĩ có thể kê thêm thuốc kháng histamin giúp ngăn chặn giải phóng chất trung gian hóa học gây viêm.
Ngoài việc sử dụng thuốc, bác sĩ cũng khuyên người bệnh nên ăn thêm nhiều loại thực phẩm bổ dưỡng. Để tăng sức đề kháng cho cơ thể và chờ cho đến khi cơ thể tự đào thải virus.
Đối với viêm đường hô hấp trên ở trẻ em, cha mẹ không được tự ý mua thuốc cho bé dùng. Nên đưa bé đi khám và uống thuốc theo sự chỉ định của bác sĩ.
Đối với trường hợp viêm đường hô hấp trên do vi khuẩn gây nên thì có thể dùng kháng sinh; kháng viêm theo chỉ định của bác sĩ.
Khi trẻ bị viêm đường hô hấp trên, có nhiều cách để điều trị không dùng thuốc tại nhà cho trẻ. Bởi thuốc kháng sinh, kháng viêm mặc dù mang lại hiệu quả tốt nhưng đều là “con dao 2 lưỡi”; sẽ gây tác dụng phụ dù ít, dù nhiều cũng ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ nhỏ.
Một số cách cha mẹ có thể làm tại nhà giúp bé nhanh chóng khỏi bệnh như sau:
Rửa mũi bằng nước muối sinh lý là cách giúp giảm triệu chứng chảy nước mũi, khó thở
Khi trẻ chảy nhiều nước mũi hay bị ngạt mũi; cha mẹ có thể lấy khăn giấy để làm thông thoáng mũi cho bé. Sau đó, nhỏ nước muối sinh lý loại dành cho trẻ em vào 2 bên mũi để làm loãng dịch mũi. Lấy dịch mũi ra bằng dụng cụ hút mũi, không được dùng miệng để hút mũi cho trẻ. Vì miệng người lớn có nhiều vi khuẩn gây hại cho bé. Cuối cùng lấy tăm bông sạch để làm khô mũi cho trẻ.
Khi làm bằng phương pháp này, cha mẹ nên lưu ý thực hiện trước khi cho bé ăn hoặc bú sữa giúp tránh cho bé bị nôn trớ khi ăn uống. Nên bế bé ở tư thế đứng song song với cơ thể mẹ hoặc đặt bé nằm cao đầu.
Mặc dù phương pháp này mang lại hiệu quả tốt, giúp mũi bé thông thoáng; nhưng không nên lạm dùng nước muối sinh lý quá nhiều, dễ gây teo niêm mạc mũi. Bên cạnh đó, khi thời tiết lạnh các bậc phụ huynh nên giữ ấm cơ thể cho bé; vệ sinh cho bé sạch sẽ, tránh ở những nơi ẩm thấp, ô nhiễm.
Khi trẻ bị sốt từ 37 - 38.5 độ C. Để hạ sốt cho con, cha mẹ nên cho trẻ nằm trong phòng mát; mặc quần áo thoáng mát, thấm hút mồ hôi tốt. Đồng thời cho bé uống nhiều nước, ăn uống đầy đủ; lau mát cho bé ở các vùng trán, nách, bẹn bằng nước ấm. Thường xuyên đo nhiệt độ cơ thể cho bé để theo dõi xem trẻ giảm sốt hay nhiệt càng tăng.
Khi trẻ sốt trên 38,5 độ C, cha mẹ cho bé dùng thuốc hạ sốt loại bột pha nước uống hoặc loại đặt hậu môn (thuốc paracetamol với liều từ 10 - 15ml/kg/lần). Bên cạnh đó, vẫn tiếp tục lau mát ở các vùng trán, bẹn, nách cho trẻ bằng nước ấm. Nếu nhiệt độ cơ thể bé vẫn trên 38,5 độ C thì sau 4 - 6 tiếng có thể tiếp tục sử dụng thuốc hạ sốt.
Khi sốt quá cao sẽ dễ bị co giật. Do đó, để hạ nhiệt độ cơ thể của trẻ; cha mẹ có thể kết hợp cho bé tắm nước ấm.
Thuốc hạ sốt được dùng khi trẻ bị sốt cao từ 37,5 độ C trở lên
Khi trẻ có các triệu chứng ho, ho kéo dài; cha mẹ có thể sử dụng một số thuốc ho thảo dược hoặc siro ho của sự chỉ định của bác sĩ. Một chút mật ong pha loãng hoặc cho trẻ ăn quất hấp với đường phèn và gừng cũng là một bài thuốc giúp giảm ho hiệu quả.
Trường hợp bé nôn khi bị viêm đường hô hấp trên. Cha mẹ hãy đặt bé nằm nghiêng đầu sang một bên; làm sạch chất nôn ở mũi, miệng, họng… ở trẻ. Nếu trẻ bị nôn kèm theo các dấu hiệu như da nhăn nheo, mắt trũng, ngủ li bì; thì đưa trẻ đến ngay bác sĩ để thăm khám và điều trị kịp thời.
*Tìm hiểu thêm: Bệnh viêm đường hô hấp: Lưu ý những biểu hiện sớm để điều trị hiệu quả
Khi trẻ bị ốm, phụ huynh cần cho trẻ uống nhiều nước để giúp cơ thể bé mau khỏe mạnh
Khi trẻ bị bệnh viêm đường hô hấp trên, các chuyên gia khuyến cáo phụ huynh nên đưa trẻ đi khám để bác sĩ đánh giá được mức độ bệnh. Hầu hết, các trường hợp trẻ bị viêm hô hấp trên đều ở thể nhẹ. Nên các bác sĩ sẽ chỉ định cho điều trị, chăm sóc và theo dõi tại nhà, cụ thể:
Khi trẻ bị viêm đường hô hấp trên kèm theo các triệu chứng dưới đây. Cha mẹ cần đưa trẻ đến bác sĩ ngay để được thăm khám và điều trị kịp thời:
Dịch vụ tiêm chủng tại Bệnh viện Đa khoa Phương Đông
Để tránh các bệnh viêm đường hô hấp trên và bảo vệ sức khỏe cho bé khi thời tiết chuyển mùa. Cha mẹ cần lưu ý giữ môi trường sống xung quanh trẻ sạch sẽ, thoáng mát. Đồng thời bổ sung nước thường xuyên cho trẻ. Ngoài nước lọc, cha mẹ có thể cho trẻ uống sinh tố, nước ép hoa quả, sữa để bổ sung vi lượng cho cơ thể trẻ và đảm bảo dinh dưỡng hợp lý.
Ngoài ra, phụ huynh cũng cần hạn chế cho trẻ đến nơi đông người vào mùa dịch bệnh. Đảm bảo giữ ấm cơ thể trẻ trong những đợt thời tiết chuyển mùa.
Đặc biệt, trẻ nhỏ là đối tượng thường dễ mắc bệnh viêm đường hô hấp trên nhất nên cha mẹ cần lưu ý tiêm chủng đầy đủ cho trẻ, nhất là các loại vắc-xin phòng bệnh đường hô hấp như Prevnar 13 và Synflorix phòng bệnh viêm tai giữa, viêm phổi, viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, vắc-xin cúm phòng bệnh cúm mùa…
Trên đây là những thông tin cơ bản về bệnh viêm đường hô hấp trên ở trẻ em. Dù là bệnh thường gặp nhưng không vì thế phụ huynh được phép chủ quan, lơ là trong việc chăm sóc và phòng tránh bệnh ở trẻ nhỏ. Trường hợp trẻ mắc bệnh kèm theo các dấu hiệu bất thường như sốt cao, ho nhiều, khó thở, nôn, tiêu chảy… nên đưa đi khám để bác sĩ chẩn đoán bệnh chính xác và điều trị kịp thời, không nên tự ý dùng thuốc, nhất là thuốc kháng sinh. Mọi thắc mắc xin vui lòng liên hệ hotline 19001806 để được giải đáp chi tiết.
BỆNH VIỆN ĐA KHOA PHƯƠNG ĐÔNG
Địa chỉ: Số 9, Phố Viên, Cổ Nhuế 2, Bắc Từ Liêm, Hà Nội
Tổng đài tư vấn: 19001806
Website: https://benhvienphuongdong.vn
Lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể.
Cách làm thông cổ họng: Uống nhiều nước ấm, Súc họng bằng nước muối, Dùng máy làm ẩm không khí, Tắm với nước ấm, Sử dụng thảo dược,...
