Xét nghiệm creatinin để làm gì? Khi nào cần thực hiện? Chi phí ra sao?

Creatinin là gì?

Creatinin là chất thải được sinh ra sau phản ứng lọc máu tại thận. Thông thường, creatinin trong cơ thể được chia ra thành: creatinin nội sinh và creatinin ngoại sinh.

• Creatinin nội sinh: Được tổng hợp từ các cơ quan trong cơ thể như thận, gan, tủy từ arginine và methionine. Trong các cơ vân, phần lớn lượng creatinin được duy trì ổn định.
• Creatinin ngoại sinh: Được hấp thụ qua việc ăn uống hàng ngày.

Để đánh giá tình trạng của thận cần chỉ số xét nghiệm creatinin

Creatinin bị biến đổi trong cơ thể, đi vào máu và được thải trừ qua thận. Hoạt chất này được lọc qua các cầu thận và không được ống thận tái hấp thu. Do đó, xét nghiệm creatinin đánh giá nồng độ chất này trong cơ thể phản ánh chính xác chức năng thận của bệnh nhân.  

Chỉ số creatinin trong xét nghiệm máu này luôn không đổi và chỉ thay đổi khi cơ thể có những bất thường ở thận như: viêm cầu thận, viêm bể thận, suy thận… Trên thực tế lâm sàng, mục đích của xét nghiệm creatinin trong máu chủ yếu là đánh giá chức năng thận và xác định giai đoạn suy thận (nếu có).

Các trường hợp chỉ định xét nghiệm creatinin

Xét nghiệm creatinin được chỉ định cho nhiều trường hợp, bao gồm:

• Đánh giá chức năng thận: Đây là mục đích chính của xét nghiệm này, đặc biệt khi có nghi ngờ về bệnh lý thận.
• Theo dõi tiến triển của bệnh thận: Đối với những người đã được chẩn đoán mắc bệnh thận, xét nghiệm creatinin giúp theo dõi sự tiến triển của bệnh và đánh giá hiệu quả điều trị.
• Trước khi sử dụng thuốc có thể gây hại cho thận: Một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến chức năng thận. Vì vậy, người bệnh cần được đánh giá chức năng lọc của thận trước khi sử dụng các loại thuốc này để đánh giá rủi ro.
• Khám sức khỏe định kỳ: Xét nghiệm creatinin cũng được đưa vào gói khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các vấn đề về thận.
• Tầm soát bệnh thận: Ở các bệnh nhân đái tháo đường, tăng huyết áp, Lupus ban đỏ hệ thống, tăng acid uric máu, tăng canxi máu,... 

Xét nghiệm creatinin được áp dụng rộng rãi để đánh giá chức năng thận

Khi nào bạn cần xét nghiệm creatinin?

Nếu bạn có các triệu chứng của các bệnh về thận dưới đây, hãy đến gặp bác sĩ sớm nhất có thể để kiểm tra sức khoẻ: 

• Huyết áp tăng cao.
• Cơ thể rệu rã mệt mỏi, khó tập trung, hoa mắt chóng mặt, kém ăn ngủ.
• Một số bộ phận trên cơ thể có dấu hiệu tích nước sưng phù: chân tay, mắt, bụng… Đây có thể là biểu hiện của cơ chế phù trong suy thận
• Nước tiểu có màu đậm, có thể lẫn máu, nhiều bọt…
• Giảm lượng nước tiểu ban ngày hơn so với bình thường, nhưng lại tăng tiểu nhiều về đêm, tiểu buốt và tiểu rắt.
• Đau hai bên sườn và bụng dưới.

Khi có dấu hiệu phù trên cơ thể cần đi khám và xét nghiệm creatinin

Đối với các bệnh nhân mắc các bệnh khác có liên quan đến thận cũng cần xét nghiệm định lượng creatinin định kỳ.

• Người mắc bệnh tiểu đường nên xét nghiệm creatinin ít nhất 1 lần/năm.
• Người mắc các bệnh gây ảnh hưởng đến chức năng lọc của thận.
• Người thường sử dụng các loại thuốc kháng viêm, giảm đau.

Nồng độ creatinin bao nhiêu là bình thường?

Nồng độ creatinin ở phụ nữ và nam giới không giống nhau, ở những nhóm đối tượng có tuổi tác và trọng lượng cơ thể cũng vậy. Tuy nhiên, nhìn chung, kết quả xét nghiệm chỉ số creatinin bình thường nếu:

Đối với kết quả đánh giá creatinin trong máu

• Đối với nữ giới: 44 - 97 mmol /L hoặc 0,5 - 1,1 mg /dL.
• Đối với nam giới: 53-06 mmol/L hoặc 0,6-1,2 mg/dL.
• Đối với trẻ sơ sinh: 26 - 106 mmol/L

Đối với kết quả đánh giá creatinin trong nước tiểu

• Đối với nam giới (<40 tuổi): 107 - 139 mL/phút hoặc 1.8 - 2.3 mL/giây
• Đối với nữ giới (>40 tuổi): 87 - 107 mL/phút hoặc 1,5 - 1.8 mL/giây

Các nhân tố có thể ảnh hưởng đến kết quả creatinin bao gồm:

• Máu bị vỡ hồng cầu
• Sau bữa ăn có chứa lượng lớn creatinin làm nồng độ creatinin trong máu cao
• Lượng creatinin vào buổi sáng thấp nhất nhưng cao nhất vào cuối buổi chiều

Triệu chứng của nồng độ creatinin cao là gì?

Trên thực tế nếu nồng độ creatinin cao bất thường tức bệnh nhân đang mắc các bệnh về thận. Tuy nhiên, các biểu hiện của bệnh thận thường không rõ ràng và dễ nhầm lẫn. Đa số các bệnh nhân mắc bệnh thận được phát hiện ngẫu nhiên, nồng độ creatinin máu cao mà không có biểu hiện triệu chứng. 

Đa số bệnh nhân có nồng độ creatinin chỉ được phát hiện qua kiểm tra sức khoẻ

Tuy nhiên, một số ca bệnh sẽ có biểu hiện như mệt mỏi, phù, khó thở, thiếu máu, tăng huyết áp, đái ít và một số các triệu chứng khác như buồn nôn, nôn, da khô,... 

Các nguyên nhân thay đổi nồng độ creatinin

Khi nồng độ creatinin tăng cao

Nhìn chung, nguyên nhân khiến nồng độ creatinin trong máu tăng cao đến từ:

• Suy thận do nguồn gốc trước thận: suy tim mất bù, mất nước, xuất huyết, hẹp động mạch thận
• Suy thận do nguồn gốc tại thận: tổn thương cầu thận (tăng huyết áp, đái tháo đường, viêm cầu thận, bệnh Lupus ban đỏ hệ thống), tổn thương ống thận (viêm thận, bể thận cấp hay mạn, sỏi thận, đau tuỷ xương, tăng acid uric, nhiễm độc thận,...)
• Suy thận do nguồn gốc sau thận: sỏi thận, ung thư tiền liệt tuyến, các khối u bàng quang, khối u tử cung

Cần chú ý theo dõi những những nguyên nhân làm tăng creatinin để giúp duy trì chỉ số creatinin hợp lý.

Như đã đề cập đến ở trên, nồng độ creatinin được sử dụng để phân loại mức độ suy thận, cụ thể như sau: 

Khi nồng độ creatinin giảm 

Một số đối tượng có kết quả xét nghiệm creatinin trong máu thấp. Ví dụ, trẻ sơ sinh có nồng độ creatinin vào khoảng 0,2mg/dl trở lên, tuỳ theo sự phát triển cơ bắp của bé. 

Đồng thời, các trường hợp bé bị suy dinh dưỡng nặng, sụt cân nghiêm trọng hoặc các bệnh mạn tính kéo dài mà khối lượng cơ có xu hướng giảm dần theo thời gian, nồng độ creatinin có thể thấp hơn mức an toàn.

Xét nghiệm creatinin được thực hiện như thế nào? 

Xét nghiệm Creatinin máu

Các bước lấy máu làm xét nghiệm định lượng creatinin được thực hiện như sau:

• Sử dụng thun y tế quấn quanh cánh tay để tìm tĩnh mạch.
• Xác định vị trí lấy máu và sát khuẩn bằng cồn.
• Nhẹ nhàng đưa kim vào trong tĩnh mạch.
• Gắn ống vào kim để chứa máu.
• Tháo thun y tế sau khi lấy đủ lượng máu.
• Đặt bông lên vị trí kim, rút kim ra và sử dụng băng gạc để băng lại. 

Nhân viên y tế lấy máu để xét nghiệm 

Xét nghiệm Creatinin trong nước tiểu

Nếu chức năng thận được xác định gặp vấn đề, các bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện xét nghiệm này.

• Quá trình lấy mẫu được bắt đầu vào buổi sáng, bệnh nhân sau khi ngủ dậy cần đi tiểu để làm trống bàng quang, thời gian này sẽ được ghi lại
• Trong 24 giờ kể từ thời điểm được đánh dấu, tất cả lượng nước tiểu trong ngày sẽ được thu lại bằng cách đi tiểu vào vật dụng đựng nhỏ, sau đó đổ vào vật dụng đựng lớn hơn chứa sẵn chất bảo quản và được cất trong tủ lạnh. Mẫu nước tiểu cần đảm bảo sạch sẽ, không lẫn các tạp chất.

Mẫu creatinin niệu

Câu hỏi liên quan

Xét nghiệm creatinin có cần nhịn ăn không?

Trước khi xét nghiệm, bệnh nhân không cần nhịn ăn, nhịn uống.

Xét nghiệm creatinin bao nhiêu tiền?

Chi phí xét nghiệm creatinin dao động trong khoảng 20.000 - 50.000 đồng. 

Lưu ý: Chi phí chỉ mang tính chất tham khảo. 

Khoa Nội Thận Bệnh viện Đa khoa Phương Đông quy tụ đội ngũ các bác sĩ tay nghề cao, chuyên môn tốt chuyên tầm soát, phát hiện sớm và điều trị các bệnh về hệ tiết niệu. Hệ thống phòng khám nội khoa chất lượng cao, phòng nội trú tiện nghi, hiện đại, khuôn viên xanh ở Bệnh viện,... giúp khách hàng có trải nghiệm khám chữa bệnh trọn vẹn, an tâm, nhẹ nhàng. 

Tán sỏi laser tại Bệnh viện Đa khoa Phương Đông

Có thể nói, xét nghiệm creatinin là phương pháp kiểm tra chức năng thận chính xác, đơn giản và tiết kiệm thời gian. Để chủ động bảo vệ sức khỏe của bản thân, bạn nên thăm khám sức khỏe định kỳ và đến gặp bác sĩ ngay nếu cơ thể có các dấu hiệu bất thường. b