Vàng da tắc mật: Nguyên nhân, triệu chứng và biện pháp điều trị

Nguyên nhân gây vàng da tắc mật

Gan có nhiệm vụ tiết ra mật để tham gia vào quá trình tiêu hóa. Khi dòng chảy của mật được giải phóng ra khỏi gan bị tắc nghẽn thì sẽ gây nên hiện tượng vàng da tắc mật hay còn gọi là tình trạng gây ra do tắc nghẽn dòng chảy của mật ra khỏi gan. Lượng mật vì thế bị dư thừa, ứ đọng, các sản phẩm giáng hóa của dịch mật dần dần di chuyển vào máu khiến cơ thể không bài tiết hết mật ra ngoài.

Một trong những sản phẩm của sự bài tiết đó là bilirubin. Nguồn gốc sắc tố của chất này xuất phát từ tế bào hồng cầu đã chết. Vì bilirubin có màu vàng nên những người bị tắc mật sẽ thường bị vàng ở mắt và da. Một số nguyên nhân gây bệnh dựa theo nhóm tuổi như sau:

• Vàng da tắc mật ở trẻ: Nguyên nhân là do các bé bị teo đường mật một phần hoặc toàn phần bẩm sinh. Chẩn đoán dựa trên các biểu hiện như nước tiểu vàng, phân bạc màu, gan to ứ mật, da ngày càng vàng.
• U nang ống mật chủ: Biểu hiện đặc trưng là cơn đau bụng xuất hiện ở khu vực hạ sườn phải, sốt nóng, sốt rét và vàng da.

Trẻ sơ sinh có thể bị vàng da 

• Khi dòng chảy chính của mật bị chặn, ứ đọng nhiều trong máu gây vàng da. Nguyên nhân dẫn tới hiện tượng này có thể là do xơ gan, có sỏi hoặc khối u bất thường nằm trong ống mật gây tắc nghẽn.
• Ung thư đường mật sẽ có các triệu chứng lâm sàng như vàng mắt, vàng da, gan cứng lổn nhổn.

Triệu chứng bệnh lý ở người bệnh

Triệu chứng của người bị vàng da tắc mật bao gồm:

• Vàng da: Triệu chứng này biểu hiện theo cấp độ như vàng nhẹ củng mạc mắt cho tới vàng đậm, sạm da ở da. Tình trạng tắc mật để lâu thì da càng sạm, thậm chí hình thành những chấm sắc tố xuất hiện trên da.
• Sốt: Biểu hiện mức độ và  tính chất khác nhau dựa theo các nguyên nhân dẫn tới vàng da tắc mật.
• Ngứa da: Do đầu dây thần kinh phân bố dưới da bị kích thích bởi sự gia tăng axit mật trong máu.
• Phân bạc màu: Phân ở người bệnh có thể nhạt màu nhẹ hơn bình thường hoặc bạc trắng như phân cò. Thông thường 100g phân sẽ chứa 100mg stercobiline, nhưng khi bị tắc mật thì nồng độ chất này sẽ giảm đi nhiều nên khiến phân bị “bay màu”.
• Rối loạn tiêu hóa: Vì chất béo không được tiêu hóa triệt để nên bệnh nhân có thể bị chứng phân mỡ.

Tình trạng rối loạn tiêu hóa kéo dài gây bệnh 

• Nước tiểu sậm màu: Ngược lại so với sự bạc đi của phân thì nước tiểu sẽ sậm hơn tùy theo mức độ vàng da của bệnh nhân. Vì bilirubin chứa nhiều trong nước tiểu nên khiến nước tiểu có nhiều bọt và màu đỏ sẫm.
• Xuất huyết: Tình trạng này biểu hiện dưới nhiều hình thức khác nhau và hình thành ở nhiều nơi tuy nhiên hay gặp nhất là những mảng chấm xuất huyết dưới da hoặc có khi là bị xuất huyết khi bệnh nhân gãi. Tình trạng xuất huyết dưới da gặp khi có tổn thương tế bào gan gây ra sự rối loạn đông máu. Khi bệnh diễn tiến nặng có thể gây xuất huyết tiêu hóa, chảy máu cam, ho ra máu,...
• Lách phù, to, tuần hoàn bàng hệ ở bụng: Xảy ra trong trường hợp tắc mật kéo dài đến khi bị xơ gan.
• Đau hạ sườn phải: Xuất hiện ở một số bệnh nhân mắc bệnh. 

Biện pháp chẩn đoán bệnh vàng da tắc mật

Vàng da tắc mật là tình trạng nghiêm trọng có thể gây tử vong nếu không được phát hiện và điều trị sớm. Do đó, khi có dấu hiệu bệnh nghi ngờ, người bệnh nên khám sớm, bác sĩ sẽ xem xét triệu chứng và đưa ra các phương pháp chẩn đoán phù hợp.

Chẩn đoán phân biệt 

Để xác định người bệnh bị ứ mật ngoài gan hay trong gan sẽ cần dựa trên các thông tin sau:

• Phân biệt triệu chứng: Về lâm sàng, khi ứ mật ngoài gan, túi mật của người bệnh to và phân bạc màu kéo dài. Triệu chứng này không xuất hiện ở trường hợp ứ mật trong gan nên đây là triệu chứng chẩn đoán phân biệt bệnh khá chính xác.
• Siêu âm: Siêu âm là kỹ thuật chẩn đoán có nhiều ý nghĩa nhất trong phân biệt hai loại vàng da tắc mật. Nếu là ứ mật phía trong gan, siêu âm thấy đường mật và túi mật không giãn, kết quả siêu âm ứ mật ngoài gan và trong gan chính xác tới 95%.

Siêu âm giúp chẩn đoán bệnh được chính xác hơn 

• Chụp cắt lớp: Đầu tiên, thuốc cản quang được bơm trực tiếp vào đường mật sau đó chụp CT. Nếu ứ mật trong gan, sẽ thấy đường mật thông suốt và ngược lại. Ngoài ra, kết quả chụp cắt lớp vi tính có thuốc cản quang giúp chẩn đoán bệnh được chính xác. 
• Chụp cộng hưởng từ: Đây là phương pháp giúp khảo sát không xâm lấn đem lại độ chính xác cao, cho thấy hình ảnh rõ ràng của các tạng đặc. Chụp cộng hưởng từ không chỉ giúp chẩn đoán phân biệt các bệnh lý gan mật mà còn là yếu tố góp phần quyết định biện pháp điều trị.

Chẩn đoán nguyên nhân

Chẩn đoán nguyên nhân tình trạng gây ra do tắc nghẽn dòng chảy của mật ra khỏi gan dựa vào các thông tin sau:

• Sinh thiết gan: Sinh thiết gan có thể chẩn đoán nguyên nhân gây bệnh song không áp dụng với trường hợp ứ mật ngoài gan. Do đó, sinh thiết gan thường được chỉ định sau khi chẩn đoán phân biệt loại vàng da ở người bệnh.
• Xét nghiệm khác: Một số xét nghiệm khác chẩn đoán nguyên nhân gây vàng da tắc mật bao gồm: AFP với K gan, chụp động mạch với u đầu tụy hoặc u gan, xét nghiệm miễn dịch,...

Kết quả của chẩn đoán tình trạng gây ra do tắc nghẽn dòng chảy của mật ra khỏi gan rất có ý nghĩa trong chỉ định phương pháp điều trị.

Phương pháp điều trị vàng da tắc mật hiệu quả

Biện pháp điều trị vàng da tắc mật được lựa chọn dựa trên triệu chứng, nguyên nhân, loại bệnh, cụ thể như sau:

Do sỏi mật

Nếu có sỏi mật, bác sĩ có thể kê toa các thuốc kháng sinh, thuốc giảm đau để điều trị nhiễm trùng. Tuy nhiên dùng thuốc chỉ là biện pháp điều trị tạm thời, cần loại bỏ sỏi mật bằng cách can thiệp lấy sỏi gây cản trở ống mật.

Do khối u ác tính

Nguyên nhân nguy hiểm dẫn đến vàng da tắc mật là do khối u ác tính, để điều trị đạt hiệu quả lâu dài thì người bệnh cần phẫu thuật loại bỏ khối u. Tuy nhiên nhiều trường hợp điều kiện sức khỏe không phù hợp để phẫu thuật loại bỏ khối u đường mật, khi đó có thể điều trị thay thế bằng hóa trị hoặc xạ trị.

Trong khoảng thời gian chờ điều trị, phương pháp khắc phục tình trạng gây ra do tắc nghẽn dòng chảy của mật ra khỏi gan tạm thời có thể áp dụng là X-quang hoặc đặt stent dẫn lưu mật với sự hướng dẫn của nội soi.

Để điều trị đạt hiệu quả, người bệnh cần chế độ dinh dưỡng phù hợp

Như vậy, vàng da tắc mật là một bệnh lý vô cùng phức tạp và nguy hiểm, người mắc cần được chẩn đoán sớm nhằm tìm ra nguyên nhân và có biện pháp khắc phục kịp thời. Để được tư vấn chi tiết, Quý khách hàng vui lòng liên hệ với Bệnh viện Đa khoa Phương Đông qua số hotline 1900 1806.