Viêm túi mật cấp là gì? Nguyên nhân, phòng ngừa và điều trị bệnh

Dương Minh Ngọc

08-09-2022

goole news
16

Viêm túi mật cấp tính là bệnh về đường tiêu hóa gây túi mật bị viêm với các triệu chứng xảy ra bất ngờ, khiến người bệnh phải nhập viện cấp cứu. Tình trạng này khiến nhiều người lo lắng có thể chữa khỏi được bệnh không, điều trị như thế nào. Những thông tin sau đây, Bệnh viện Đa khoa Phương Đông sẽ giải đáp chi tiết nhất.

Tổng quan về viêm túi mật cấp

Trong cơ thể người, túi mật là một túi nhỏ dưới gan, là bộ phận của của hệ thống đường dẫn mật, có màu xanh, hình quả lê. Túi mật có tác dụng lưu trữ và cô đặc mật - bài tiết và lưu trữ trong túi mật. Mật sẽ được túi mật tổng xuất xuống ruột để tiêu hóa các chất béo

Viêm túi mật cấp là tình trạng viêm tiến triển trong vài giờ đồng hồ, xảy ra đột ngột và nguy hiểm. Các triệu chứng thường xảy ra dữ dội, bất ngờ nên khiến người bệnh phải đi cấp cứu.

Viêm túi mật cấp xuất phát từ sỏi, giun đũa chui vào đường mật và ống mật hoặc do tắc nghẽn ống mật gây ra. Trong nhóm bệnh lý này, viêm túi mật là cấp cứu về tiêu hóa, bệnh thường có nguyên nhân là do sỏi mật.

Bệnh lý này thường gặp ở phụ nữ độ tuổi từ 40-60. Bệnh cần được phát hiện sớm, có phương pháp điều trị để phòng tránh các biến chứng gây viêm túi mật mạn và tử vong.

Viêm túi mật cấp là tình trạng viêm tiến triển trong vài giờ đồng hồ và rất đột ngộtViêm túi mật cấp là tình trạng viêm tiến triển trong vài giờ đồng hồ và rất đột ngột

Phân loại viêm túi mật cấp

Bệnh viêm túi mật cấp được phân loại theo nguyên nhân cụ thể như sau: 

  • Viêm túi mật cấp có sỏi cholesterol bao gồm: 
    • Viêm túi mật hoại tử: Bệnh nhân có tình trạng chóng, huyết áp tụt, sốt cao phải cấp cứu ngay. 
    • Viêm túi mật mưng mủ: Sốt cao, buồn nôn và nôn bụng hay chướng hơi.
    • Viêm túi mật ứ nước thứ phát: Xuất hiện sau khi tắc hoàn toàn ống túi mật và sờ thấy túi mật căng đau, sắp vỡ phải cấp cứu ngay.
  • Viêm túi mật không sỏi: Do nhiễm khuẩn máu, thương hàn và hội lưu dịch tụy vào trong đường mật,…

Viêm túi mật có nhiều dạng khác nhau tùy theo nguyên nhân, tình trạngViêm túi mật có nhiều dạng khác nhau tùy theo nguyên nhân, tình trạng

Nguyên nhân nào dẫn đến viêm túi mật cấp

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến bệnh lý viêm túi mật cấp tính, những nguyên nhân có thể xuất phát từ:

  • Nhiễm khuẩn: Nhiễm các vi khuẩn đường ruột như Ecoli vi khuẩn gây ra bệnh thương hàn, vi khuẩn kỵ khí và do giun chui xuống ống mật và tình trạng này hay gặp nhất là do giun đũa. 
  • Sỏi túi mật: Sỏi mật có khi chỉ là sỏi nhỏ nhưng có thể gặp nhiều loại sỏi khác nhau như sỏi cholesterol lớn, chiếm toàn bộ túi mật khiến cho thành túi ví xơ teo rồi dính chặt vào viên sỏi. Nếu cọ xát sẽ gây ra loét viêm mạc và có thể gây ra viêm nhiễm bởi vi khuẩn từ đường tiêu hóa ngược lên, gây viêm và mủ. 

Sỏi túi mật là nguyên nhân hàng đầu gây viêm tại túi mậtSỏi túi mật là nguyên nhân hàng đầu gây viêm tại túi mật

Dấu hiệu nhận biết viêm túi mật cấp như thế nào?

Biểu hiện của viêm túi mật cấp tính chủ yếu dựa trên 3 triệu chứng điển hình đó là đau bụng, vàng da và sốt. 

Đau bụng

Đau bụng thường xảy ra sau những bữa ăn no do đường mật bị kích thích, cảm giác đau ở vùng gan, hạ sườn phải, đau xuyên sau lưng và lan lên vai phải. Đôi khi người  bệnh có cảm giác đau ở vùng thượng vị nên rất dễ nhầm lẫn với hội chứng viêm tụy cấp hoặc dạ dày. Tùy vào nguyên nhân, triệu chứng có thể khác nhau: 

  • Viêm không do sỏi: Có cơn đau tại vùng hạ sườn phải đột ngột, lan lên vai và có thể lan xuống hố chậu. Tình trạng này rất dễ nhầm lẫn với cơn đau ruột thừa cấp. Bệnh có thể đi kèm với các triệu chứng về rối loạn tiêu hóa như nôn mửa, tiêu chảy và thấy có phản ứng ở thành bụng hạ sườn phải, sờ thấy đau.
  • Viêm do sỏi: Thường xuất hiện sau bữa ăn trong vài giờ và bệnh nhân cảm thấy vùng thượng vị đau tức, vận động nhiều cũng có thể xuất hiện các cơn đau. Cơn đau của viêm túi mật cấp dễ nhầm lẫn với những bệnh lý về tiêu hóa khác, nhưng cơn đau thường không có chu kỳ.  

Đau bụng thường xảy ra sau những bữa ăn no do đường mật bị kích thíchĐau bụng thường xảy ra sau những bữa ăn no do đường mật bị kích thích

Sốt

Tình trạng bị sốt thường xuất hiện sau dấu hiệu đau bụng khoảng vài giờ hoặc trong vòng từ 6 đến 12 giờ. Sốt có khi lên đến 39 độ, kèm theo đó là biểu hiện rét run, vã mồ hôi sau đó tình trạng thân nhiệt có thể về sốt nhẹ hoặc trạng thái bình thường. 

Vàng da

Trong trường hợp bị viêm túi mật do sỏi cây ra có thể xuất hiện các triệu chứng vàng da, vàng tại các vùng niêm mạc như mắt, lưỡi, vàng tay chân… Nguyên nhân do sỏi làm tắc nghẽn đường mật gây tích tụ sắc tố mật. Với người cao tuổi, nhất là những người có thể trạng yếu các triệu chứng sốt và đau thường không điển hình. 

Viêm túi mật cấp thường căng to, nếu đi khám, bác sĩ có thể kiểm tra và sờ thấy sự căng phồng của túi mật ngay tại vùng hạ sườn phải. Những người gầy khi mắc bệnh có thể quan sát thấy vùng túi mật căng phồng dưới da tại vùng hạ sườn phải đôi khi lệch sang trái. Khi khám bệnh sẽ thấy vùng gan to và điều ở cả 2 vị trí thùy. 

Vàng da do sỏi làm tắc nghẽn đường mật gây tích tụ sắc tố mậtVàng da do sỏi làm tắc nghẽn đường mật gây tích tụ sắc tố mật

Những kỹ thuật được áp dụng để chẩn đoán viêm túi mật cấp

Các triệu chứng của viêm túi mật cấp tính có thể tương đồng với nhiều bệnh khác nên bác sĩ cần các thông tin về tiền sử bệnh. Bác sĩ sẽ thực hiện kiểm tra lâm sàng để tìm các dấu hiệu sưng đau và thực hiện thêm một số xét nghiệm bổ sung: 

  • Siêu âm bụng: Sử dụng sóng âm để quan sát hình ảnh cơ quan, đây là phương pháp được áp dụng nhiều nhất để chẩn đoán viêm túi mật. 
  • Ghi xạ hình gan mật: Đây là thủ thuật để tạo nên những hình ảnh phần mềm trên ruột non, túi mật, ống dẫn mật và gan.
  • Chụp X quang đường mật: Sử dụng thuốc nhuộm tiêm vào ống dẫn mật để hiển thị ống dẫn mật và túi mật và quan sát. 
  • Chụp CT: Là những hình ảnh xử lý với máy tính và tạo nên các hình ảnh của cơ quan nội tạng.
  • Bác sĩ có thể cần làm xét nghiệm hơn nếu xác định bệnh là viêm túi mật cấp tính.

Siêu âm bụng chẩn đoán viêm túi mật cấp ở Bệnh viện Đa khoa Phương ĐôngSiêu âm bụng chẩn đoán viêm túi mật cấp ở Bệnh viện Đa khoa Phương Đông

Viêm túi mật và cách điều trị

Viêm túi mật cấp là cấp cứu ngoại khoa có trì hoãn và bệnh nhân có thể theo dõi tại khoa ngoại. Trước khi triển khai các bệnh biện pháp điều trị cần phải xác định được túi mật đang ở giai đoạn nào của quá trình viêm cấp. Túi mật viêm mủ hoặc là hoại tử có thể không đáp ứng được với phương pháp điều trị nội khoa và thường có chỉ định phẫu thuật cấp cứu. Sau khi xác chẩn đoán được xác định, công việc cần được triển khai gấp gồm có: 

Điều trị nội khoa

Trong phương pháp điều trị nội khoa bệnh viêm túi mật cấp, cần thực hiện theo nguyên tắc sau: 

  • Nhịn ăn, có thể đặt thông mũi và dạ dày giúp tránh các kích thích lên tụy và dạ dày.
  • Truyền dịch nuôi dưỡng với thuốc giảm tiết và bù nước điện giải.
  • Sử dụng thuốc giảm đau, thuốc kháng viêm: Perfalgan, NSAIDS,...
  • Dùng thuốc giảm co bóp và ức chế phó giao cảm: alverine, nospa, Atropine,…
  • Kháng sinh điều trị kết hợp thường thuộc nhóm cephalosporin thế hệ III với metronidazole, đối với trường hợp nặng có thể dùng đến kháng sinh imipenem/cilastatin.

Với bệnh nhân chưa xảy ra tình trạng hoại tử hoặc thủng túi mật mà mắc các bệnh lý nội khoa nặng, không thể thực hiện can thiệp phẫu thuật. Bác sĩ có thể chỉ định chọc hút dẫn lưu túi mật hoặc mở túi mật ra da. Nếu như bệnh viêm túi mật (ASA ≤ 2) toàn trạng tốt thường được chỉ định cắt túi mật nội soi.

Thuốc kháng sinh điều trị kết hợp được áp dụng với những trường hợp nhẹThuốc kháng sinh kết hợp các loại thuốc khác được áp dụng với những trường hợp nhẹ

Điều trị ngoại khoa

Thực hiện phẫu thuật mở hoặc nội soi là 2 phương pháp thường được chỉ định điều trị cắt túi mật trong bệnh lý viêm túi mật cấp. Qúa trình này cần được thực hiện sớm trong vòng 72h đầu sau khi dùng kháng sinh hoặc sớm hơn. Cụ thể:

Phẫu thuật mở cắt túi mật

Bệnh nhân được gây mê nội khí quản, rạch đường da theo đường trắng từ rốn đến mũi ức hoặc đường ngang dưới mạng sườn phải. Phẫu tích làm lộ ra ống cổ túi mật và tại động mạch túi mật. Ống cổ túi mật và động mạch được xử trí với buộc chỉ, sau đó bác sĩ dùng dao đốt điện đơn cực để cắt túi mật ra.

Với những trường hợp khó xác định ống cổ túi mật, có thể cắt giường túi mật trước sau đó mới thắt và cắt động mạch túi mật và ống cổ túi sau. Sau khi kiểm tra nếu như không có tổn thương các bộ phận khác xung quanh như gan, ruột, có thể đặt lưu dẫn dưới sườn phải và hoàn thành phẫu thuật.

Phẫu thuật nội soi

Phẫu thuật nội soi cắt túi mật được khuyến cáo đối với những trường hợp đã được điều trị nội khoa ổn định. Tương tự như phẫu thuật mở, bệnh nhân sẽ được gây mê nội khí quản và nằm ngừa, các thao tác tiến hành được đặt ở rốn, dưới sườn và vùng thượng vị. 

Bác sĩ thực hiện rạch 4 lỗ nhỏ khoảng 1cm trên thành bụng của bệnh nhân. Sau đó, đưa một dụng cụ có gắn camera phần đầu được gọi là ống nội soi, đu qua các lỗ nhỏ cùng với các dụng cụ xuống để hỗ trợ cắt bỏ túi mật và lấy sỏi mật nếu có. Phẫu thuật này chỉ cắt những vết nhỏ nên khả năng phục hồi nhanh hơn và ít cảm thấy đau đớn hơn. 

Phẫu thuật nội soi cắt túi mật ở Bệnh viện Đa khoa Phương ĐôngPhẫu thuật nội soi cắt túi mật ở Bệnh viện Đa khoa Phương Đông

Dẫn lưu túi mật

Với những bệnh nhân không có đủ điều kiện phẫu thuật, có nguy cơ cao và xuất hiện nhiều triệu chứng tiến triển nặng dù đã dùng thuốc có thể can thiệp với dẫn lưu túi mật.  Bác sĩ sẽ đặt ống qua da và quan sát dưới hình ảnh siêu âm hoặc là CT. Mật bị tắc hoặc nhiễm trùng sẽ thoát ra ngoài theo ống này để giảm áp lực và giảm viêm. Ống dẫn lưu thường được đặt trong túi mật trong khoảng thời gian đặt trong túi mật ít nhất một vài tuần. 

Các biện pháp phòng ngừa viêm túi mật cấp

Để phòng ngừa căn bệnh nguy hiểm này, cần thực hiện những biện pháp cơ bản sau đây:

Về thực phẩm

Bạn có thể làm giảm nguy cơ phát triển túi mật cấp tính hoặc mãn tính bằng cách giảm cân và xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh hơn. Các chuyên gia khuyến cáo rằng cholesterol là chất có liên quan đến quá trình hình thành sỏi mật.

Do đó, nên lựa chọn những thực phẩm tốt cho túi mật, bạn cần thực hiện chế độ ăn nhiều trái cây, chứa nhiều ngũ cốc, rau xanh và tốt nhất. Bên cạnh đó, bạn nên hạn chế các thực phẩm có chứa nhiều chất béo bởi đây có thể là nguyên nhân kích thích túi mật. 

Nên lựa chọn những thực phẩm tốt cho túi mật, chế độ ăn nhiều trái câyNên lựa chọn những thực phẩm tốt cho túi mật, chế độ ăn nhiều trái cây

Chế độ giảm cân

Ít ai biết rằng quá trình giảm cân nhanh chóng cũng là nguyên nhân gây tăng nguy cơ sỏi mật. Do đó, nếu như cằn giảm cân, bạn nên thực hiện từ từ trong 0,5 đến 1kg trong một tuần. Tuyệt đối không nên áp dụng quá trình giảm cân quá khắt khe và nhanh chóng, bởi có tài liệu đã chỉ ra quá trình này có thể làm thay đổi quá trình sinh lý mật, nguy cơ cao gây nên sỏi mật. 

Bên cạnh đó, bạn cũng cần lưu ý, thừa cân cũng làm tăng nguy cơ sỏi mật, nên bên cạnh việc giảm cân và xây dựng chế độ ăn thích hợp bạn nên xây dựng chế độ luyện tập thể dục thể thao hàng ngày để có được cân nặng phù hợp. 

Giảm cân cấp tốc cũng là nguyên nhân gây tăng nguy cơ sỏi mậtGiảm cân cấp tốc cũng là nguyên nhân gây tăng nguy cơ sỏi mật

Câu hỏi thường gặp về viêm túi mật cấp

Bệnh viêm túi mật cấp có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, nên bệnh nhân lo âu khi mắc bệnh. Sau đây là những giải đáp chi tiết về bệnh lý này để người bệnh bớt lo lắng: 

Viêm túi mật cấp có nguy hiểm hay không?

Viêm túi mật cấp có thể gây ra biến chứng hoại tử hoặc gây viêm phúc mạc mật, viêm dính các tạng khác trong ổ bụng nhiễm trùng. Thủng túi mật thường xảy ra ở 10-15% trường hợp và khả năng tử vong vào khoảng 5-10%. Nhưng nếu như được phát hiện sớm và điều trị tích cực có thể thuyên giảm triệu chứng sau 1-4 ngày.

Thủng túi mật thường xảy ra ở 10-15% trường hợpThủng túi mật thường xảy ra ở 10-15% trường hợp

Bị mắc bệnh viêm túi mật cấp kiêng ăn gì?

Khi bị mắc viêm túi mật cấp tính cần đảm bảo cho túi mật nghỉ ngơi, loại bỏ các chất béo, protid bởi những chất này khiến cho túi mật căng co bóp. Do đó, bạn cần kiêng sử dụng những thực phẩm dưới đây:

  • Giảm thịt, nhất là những loại thịt đỏ nên chuyển sang các loại thịt gia cầm. 
  • Hạn chế đồ chiên, thức ăn nhanh để phòng ngừa bệnh tiến triển.
  • Giảm lượng dùng các thực phẩm từ sữa như phomat, kem, chocolate…
  •  Nên hạn chế ăn lòng đỏ trứng, chỉ nên ăn 1 tuần 1 lần.
  • Tránh xa đồ ăn cay, các chất kích thích, đồ uống có cồn, có gas.

Hạn chế đồ chiên, thức ăn nhanh để phòng ngừa bệnh tiến triểnHạn chế đồ chiên, thức ăn nhanh để phòng ngừa bệnh tiến triển

Như vậy, bài viết đã chia sẻ những thông tin về viêm túi mật cấp và cách phòng ngừa. Qua đó, bạn có thể hiểu được về bệnh lý này và có những phương pháp phòng ngừa và điều trị bệnh tốt hơn. 

BỆNH VIỆN ĐA KHOA PHƯƠNG ĐÔNG

Địa chỉ: Số 9, Phố Viên, Cổ Nhuế 2, Bắc Từ Liêm, Hà Nội
Tổng đài tư vấn: 19001806
Website: https://benhvienphuongdong.vn

 

Lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể.

1,658

Bài viết hữu ích?

Đăng ký tư vấn

Đặt hẹn ngay để nhận tư vấn và xếp lịch khám kịp thời

ThS. BS

TRẦN QUÝ DƯƠNG

Phó Trưởng khoa Ngoại
19001806 Đặt lịch khám