Theo Thống kê của GLOBOCAN 2020, ung thư vú đang là bệnh lý gây tử vong hàng đầu ở thế giới, chiếm 25,8% các ca mắc mới. Trong khi đó, bệnh nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm có khả năng chữa khỏi lên đến 90%, cao hơn rất nhiều so với 40% ở giai đoạn cuối. Chụp nhũ ảnh được đánh giá là một số những phương pháp chẩn đoán chính xác ung thư vú, giúp phát hiện các khối u ngay cả khi bệnh nhân chưa có triệu chứng.
Chụp nhũ ảnh (Mammography) hay chụp Xquang vú là phương pháp chẩn đoán bất thường qua hình ảnh tái hiện của các mô mềm tuyến vú. Căn cứ theo nguyên lý của chụp X Quang, người bệnh sẽ tiếp nhận một chùm tia X có bức xạ cao. Các mô ở các phần mềm, phần cứng, tình trạng mô sẽ có mức độ hấp thụ khác nhau.
Bác sĩ sẽ đọc kết quả thông qua 1 tấm phim đặc biệt và xem xét tình hình bệnh lý qua màu sắc hiển thị. Các mô bình thường sẽ có màu xám, nếu xuất hiện khối u sẽ có màu nhạt hơn.
(Hình 1 - Giải phẫu tuyến vú và hình chụp Xquang tương ứng)
Đây là xét nghiệm đầu tiên được chỉ định khi bệnh nhân tầm soát ung thư vú, dành cho cả bệnh nhân có và chưa có triệu chứng. Bởi trên thực tế, chụp nhũ ảnh có thể phát hiện ra các bất thường về cấu trúc và khối u trong mô. Nếu phát hiện sớm, người bệnh sẽ có tỷ lệ sống cao hơn, thay vì khám lâm sàng không phát hiện ra được.
Chụp X Quang tuyến vú đã được áp dụng hơn 30 năm cho đến nay. Kỹ thuật này được ứng dụng cả trong kiểm tra định kỳ và chẩn đoán các bệnh lý.
Ưu điểm của chụp nhũ ảnh là độ chi tiết cao và khảo sát khu trú nhỏ hơn ở các nhu mô nên có giá trị cao trong chẩn đoán bệnh lý, bao gồm cả ung thư vú.
Trong tầm soát ung thư vú, phương pháp giúp phát hiện các dấu hiệu sớm của ung thư. VD: khối u nhỏ hoặc mới hình thành, dễ bị bỏ sót khi khám vú. Ngoài ra, đối với người đã mắc bệnh, chụp nhũ ảnh hỗ trợ đánh diễn biến bệnh để lập phác đồ điều trị.
Trong chẩn đoán bệnh lý, kỹ thuật cung cấp thêm thông tin về các nhu mô tuyến vú để đánh giá cho các trường hợp có triệu chứng:
(Hình 2 - Phát hiện những bất thường về tuyến vú qua chụp nhũ ảnh)
Trong kiểm tra định kỳ, xét nghiệm hỗ trợ:
Dựa vào vai trò của phương pháp như trên, hiện nay chụp X Quang tuyến vú được ứng dụng phổ biến nhất trong chụp nhũ ảnh tầm soát và chụp nhũ ảnh chẩn đoán.
(Hình 3 - Bệnh nhân chụp nhũ ảnh phát hiện ra mô vú dày đặc)
Lưu ý: Mọi phụ nữ sau 40 tuổi đều nên chụp nhũ ảnh để tầm soát ung thư vú ít nhất 1 lần/ năm. Những trường hợp <40 tuổi có triệu chứng nên ngay lập tức đến cơ sở y tế để được hỗ trợ chẩn đoán. Phụ nữ từ 50 - 75 phải kiểm tra định kỳ.
Đây là chỉ định của bác sĩ dành cho phụ nữ kiểm tra tuyến vũ hàng năm và các trường hợp sau:
Nhóm phụ nữ có nguy cơ cao mắc bệnh tuyến vú:
Nhóm phụ nữ có các triệu chứng bất thường:
(Hình 4 - Phụ nữ từ 40 - 50 tuổi đều nên thực hiện kiểm tra qua kết quả nhũ ảnh định kỳ)
Theo Tổ chức Ung thư toàn cầu (GLOBOCAN 2020), mỗi năm Việt Nam có 21.555 ca mắc mới, chiếm 25,8% số ca ung thư. Đặc biệt, người bệnh mắc ung thư vú tại nước ta có tỷ trọng cao rơi vào phụ nữ 40 tuổi.
Chính vì thế, phụ nữ sau 40 tuổi nên đi chụp nhũ ảnh thường xuyên 1 - 2 năm/ lần. Trong khoảng 50 - 74 tuổi, người bệnh nên thực hiện chụp X Quang tuyến vú 2 năm/ lần.
Tuy nhiên đối tượng thuộc nhóm nguy cơ cao mắc bệnh nên đi tầm soát sớm hơn, bắt đầu vào khoảng 25 - 45 tuổi. Bởi nguyên nhân khối u diễn biến nặng ngoài 10% di truyền còn phụ thuộc vào số người thân bị bệnh, độ tuổi phát hiện và các nguy cơ liên quan.
Tần suất và thời gian sẽ khác nhau dựa trên độ tuổi và nguy cơ mắc bệnh:
Khi chụp nhũ ảnh, đa số chị em khi kiểm tra sẽ cảm thấy khó chịu, một số người sẽ cảm thấy đau. Mức độ cơn đau có thể phụ thuộc vào kích thước bầu ngực, mức độ đè ép và bạn có sắp/ đang trong kỳ kinh nguyệt hay không.
Điều này không đáng lo vì quá trình chụp chỉ diễn ra trong 20 - 30 phút. Kết thúc thủ thuật, cảm giác này sẽ biến mất.
Gợi ý chị em nên chụp vào 10 ngày sau hành kinh - thời điểm mô vú mềm mại, co giãn để dễ dàng dàn mỏng khi chụp nhũ ảnh. Đồng thời, chụp Xquang vào thời gian này cũng giảm đáng kể cảm giác đau cho chị em.
Để quá trình chụp diễn ra thuận lợi, người bệnh nên ăn mặc thoải mái và không sử dụng các chất khử mùi, nước hoa hoặc phấn. Đối với trang phục, chị em nên mặc quần áo rời, áo ngực không gọng để thuận tiện cho quá trình kiểm tra. Còn chất khử mùi thì chúng có thể gây nhiễu phim Xquang bằng các đốm trắng bất thường.
Sau khi thay quần áo và chuẩn bị xong, người bệnh sẽ để ngực trần trước máy chụp X Quang. Bác sĩ hoặc kỹ thuật viên sẽ đặt ngực lên một tấm nhựa. Tấm nhựa khác sẽ ép từ trên xuống để tuyến vú dàn đều ra trên 1 mặt phẳng cố định.
(Hình 5 - Bệnh nhân được kỹ thuật viên hướng dẫn trong quá trình chụp nhũ ảnh)
Khi đó, máy sẽ phát chùm tia X để thu hình ảnh. Trong quá trình chụp, bác sĩ sẽ cần quan sát tuyến vú từ nhiều hướng khác nhau.
Sau khi chắc chắn phim chụp đã đạt chất lượng, bệnh nhân sẽ thay quần áo và trở lại phòng khám bệnh để chờ bác sĩ đọc kết quả.
Kết quả chụp X Quang tuyến vú sẽ được bác sĩ chuyên khoa giải đáp. Kết quả chụp nhũ ảnh bất thường không có nghĩa là dấu hiệu của ung thư.
Bác sĩ có thể phát hiện hiện tượng vôi hoá, lắng đọng canxi ở vú, u nang và khối u ác tính. Để đánh giá một bệnh nhân có mắc ung thư tuyến vú hay không, kết quả chụp nhũ ảnh sẽ được đánh giá theo thang điểm BIRADS như sau:
|
Thang điểm BIRADS |
Ý nghĩa |
|
0 |
Kết quả chưa đủ để kết luận. -> Các xét nghiệm chuyên sâu hơn sẽ được chỉ định: chụp cộng hưởng từ (MRI) vú, xét nghiệm dịch từ vú, sinh thiết vú. |
|
1 |
Âm tính tại thời điểm chẩn đoán -> Tiếp tục theo dõi triệu chứng và khám sàng lọc định kỳ 1 - 2 lần/ năm. |
|
2 |
Phát hiện khối u lành tính (>98%) -> Theo dõi định kỳ và tái khám 1 năm/ lần, có thể thực hiện theo chỉ định khác của bác sĩ |
|
3 |
Nghi ngờ tổn thương lành tính cao (>98%) -> Theo dõi định kỳ và tái khám 6 tháng/ lần để đánh giá các tổn thương và diễn biến (nếu có). |
|
4 |
Nghi ngờ tổn thương Hác tính (2 - 98%). Có dấu hiệu của bệnh ung thư nhưng chưa đủ cơ sở để xác định chẩn đoán. -> Chỉ định bệnh nhân cần thực hiện sinh thiết vú. |
|
5 |
Nghi ngờ tổn thương ác tính cao (>95%). -> Chỉ định sinh thiết cho bệnh nhân ngay lập tức. |
|
6 |
Dương tính, chẩn đoán được đưa ra từ kết quả chụp X Quang tuyến vú và sinh thiết. -> Đánh giá tình trạng bệnh, khả năng đáp ứng điều trị của cơ thể để điều chỉnh phương án chữa bệnh. |
Chụp nhũ ảnh có thể phát hiện khối u nhỏ, khối u trong giai đoạn sớm ngay cả khi bệnh nhân chưa có triệu chứng và chưa sờ thấy. Kết hợp cùng với kỹ thuật sinh thiết, kết quả chẩn đoán về ung thư vú có thể được đưa ra kịp thời, chính xác hỗ trợ tối đa cho quá trình điều trị.
(Hình 6 - Mammography 3D phát hiện khối u (phần được tô đỏ))
Hình ảnh khối u trên chụp nhũ ảnh, nếu là u lành tính, khối có hình tròn hoặc bầu dục, có các cạnh rõ ràng. Nếu là khối u ác tính thì thường không đều, các cạnh như gai nhọn nhô ra khối chính. Vùng xung quanh khối u cũng phát hiện bất thường như vôi hóa, tập trung thành từng đám.
Xem thêm:
Sinh thiết vú và những điều cần biết
(Hình 7 - Phụ nữ đang mang thai là đối tượng không được khuyến khích chụp nhũ ảnh)
Chi phí chụp nhũ ảnh dao động trong khoảng 300.000 - 600.000 VNĐ/ lần. Bệnh nhân có thể thực hiện thăm khám theo Luật để được BHYT hỗ trợ kinh phí.
Lưu ý: Mức giá chỉ mang tính chất tham khảo.
Chụp nhũ ảnh là phương pháp chẩn đoán hình ảnh có sử dụng tia X nên bệnh nhân vẫn có nguy cơ nhiễm xạ khi thực hiện thủ thuật.
Trên thực tế, nếu so sánh thì lợi ích của tầm soát ung thư vú - chẩn đoán các bệnh lý lớn hơn so với điểm hạn chế này. Mặt khác, các máy chụp Xquang hiện đại sử dụng tia liều thấp theo liều lượng nghiêm ngặt nên khả năng nhiễm xạ là không đáng kể.
Tuy nhiên, nếu bệnh nhân thường xuyên thực hiện chụp chiếu, đã từng xạ trị, đang mang thai hoặc đã phẫu thuật ngực thì nên trao đổi với bác sĩ trước khi chụp.
Thông thường, chụp nhũ ảnh sẽ mất khoảng 20 - 30 phút để thực hiện và khoảng 60 phút để chờ kết quả. Vì thế, người bệnh nên dành thời gian khoảng một buổi sáng hoặc buổi chiều để đảm bảo đủ thời gian thực hiện - chờ kết quả - xét nghiệm thêm và nghe chẩn đoán từ bác sĩ.
Phương pháp này không được khuyến khích cho phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú. Bởi giai đoạn này, tuyến vú của người phụ nữ có nhiều sự thay đổi như vú tăng kích thước, xuất hiện các độ sần, cứng và mật độ nhu mô tăng.
Ngoài ra, nếu thực hiện đánh giá, kết quả chẩn đoán dễ xảy ra nhầm lẫn với các thay đổi về tuyến sữa, viêm vú, bọc sữa…. Mẹ có thể được chỉ định siêu âm hay chụp nhũ ảnh nếu khối trong vú không thay đổi kích thước trong 1 - 2 tuần để hỗ trợ phát hiện bệnh lý kịp thời.
Bên cạnh đó, nếu mẹ quan sát phát hiện những triệu chứng của bệnh tuyến vú. Có thể kể đến như tiết dịch bất thường, đau vú dai dẳng, sờ thấy khối u, hạch nách, vú to lên,... nên đi khám bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán.
Bệnh viện Đa khoa Phương Đông hiện đang được trang bị những trang thiết bị hiện đại. Bệnh nhân được kiểm tra và tầm soát ung thư vú bởi đội ngũ y bác sĩ nhiều năm kinh nghiệm, đã và đang chụp nhũ ảnh cho các bệnh nhân đến từ mọi nơi trên đất nước.
(Hình 8 - Bác sĩ Khoa Ung Bướu mổ u vú cho người bệnh tại BVĐK Phương Đông)
Để hỗ trợ bệnh nhân tầm soát ung thư vú, Bệnh viện Đa khoa Phương Đông đưa ra các gói khám từ cơ bản đến nâng cao. Quy trình khám bài bản từ tổng quát đến chi tiết. Các thủ tục khám lâm sàng, khám chuyên khoa cho đến xét nghiệm, siêu âm tuyến vú và chụp Mammography để không bỏ lỡ mọi dấu hiệu bệnh lý nào dù là nhỏ nhất.
Chụp Mammography tại BVĐK Phương Đông là kỹ thuật được thực hiện bởi máy kỹ thuật số Microdose Universal của Philips. Đây là dòng máy sở hữu những ưu điểm nổi trội:
(Hình 8 - Máy kỹ thuật số Microdose Universal ứng dụng trong chụp Mammography)
Ngoài ra, chính sách thanh toán kết hợp BHYT, BHBL giúp chị em đi khám yên tâm - thoải mái - tiết kiệm.
Chụp nhũ ảnh là kỹ thuật chẩn đoán có giá trị cao trong phát hiện ung thư vú sớm. Điều này hỗ trợ rất lớn trong điều trị, kéo dài thời gian sống và khả năng chữa trị cho các trường hợp mắc bệnh. Nếu có bất kỳ dấu hiệu nào bất thường, các chị em nên đến ngay các cơ sở y khoa để được hỗ trợ kịp thời.
Để đặt lịch khám và chụp nhũ ảnh (mammography), bệnh nhân có thể liên hệ hotline 19001806 để được đội ngũ của Bệnh viện Đa khoa Phương Đông hỗ trợ kịp thời!
Nam giới không có tinh trùng do tắc nghẽn hoặc không tắc nghẽn, phải hực hiện các biện pháp hỗ trợ sinh sản để có cơ hội làm cha.
