Siêu âm gan: Khi nào cần thực hiện? Vai trò và ý nghĩa khi thực hiện

Thế nào là siêu âm gan?

Siêu âm gan là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh, dùng sóng siêu âm tần số cao tác động vào vị trí của gan. Máy siêu âm sẽ xử lý hiển thị dữ liệu hình ảnh của gan trên màn hình. Từ đây, bác sĩ có thêm thông tin về cấu trúc gan, tình trạng các mô gan, mạch máu,... để gia tăng tính chính xác cho các chẩn đoán bệnh lý.

(Hình 1 - Minh hoạ về gan và các bộ phận của gan)

Đặc biệt, kỹ thuật này còn cung cấp thêm dữ liệu để bác sĩ tìm ra những dữ liệu giá trị hơn. Siêu âm gan giúp phát hiện ra một số bất thường ở gan như: mức độ gan nhiễm mỡ, xơ gan, polyp mật, u đường mật,.... 

Bên cạnh đó, vì vị trí của gan cũng thuộc khu vực ổ bụng nên phương pháp này cũng có ý nghĩa trong khảo sát các cơ quan xung quanh: thận, tuyến tuỵ, lá lách. Ngoài ra, kết quả siêu âm gan còn thể hiện tình trạng hoạt động của các mạch máu trong ổ bụng. 

Khi nào cần thực hiện siêu âm gan?

Như đã nhắc đến ở trên, đây là xét nghiệm bác sĩ chỉ định cho bệnh nhân có các dấu hiệu nghi ngờ mắc các bệnh lý về gan dưới đây. Khi đó, siêu âm có vai trò hỗ trợ bác sĩ tìm ra nguyên nhân gây bệnh để tìm ra các phương án điều trị kịp thời, hiệu quả.

• Có dấu hiệu vàng da, vàng mắt. Đây là dấu hiệu của gan bị tổn thương, bilirubin trong mật gan tăng lên khiến sắc vàng trong da, mắt của người bệnh tăng lên. 
• Bị đau, tức bụng phần hạ sườn bên phải (vị trí của gan). Cơn đau có thể đến từ việc chất lỏng bị tích tụ
• Nước tiểu màu đậm. Ngoài làm vàng da, mắt, bilirubin trong mật gan khi thải ra ngoài còn khiến nước tiểu có màu vàng. 
• Chân hoặc mắt cá chân bị phù 
• Mệt mỏi, uể oải kéo dài, chán ăn
• Tay chân dễ bị bầm tím, dấu sao mạch máu dưới da: Nếu phát hiện thấy những tiểu mạch máu như màng nhện trên da thì người bệnh cần đến cơ sở y tế ngay

….. Và các trường hợp khác theo chỉ định. 

(Hình 2 - Vàng da, vàng mắt là dấu hiệu của người bệnh được chỉ định siêu âm gan)

Mặt khác, các đối tượng có nguy cơ cao mắc các bệnh về gan như: người sử dụng thuốc lá lâu ngày, nghiện rượu bia, gia đình có tiền sử bệnh gan,... thuộc nhóm nguy cơ cao có thể được chỉ định siêu âm và các xét nghiệm kiểm tra chức năng gan khác theo định kỳ.

Xem thêm:

• Vàng da vàng mắt nguyên nhân do đâu và biện pháp điều trị

Ý nghĩa của siêu âm gan trong chẩn đoán, theo dõi và điều trị bệnh lý

Trong chẩn đoán, siêu âm có thể phân định được về mặt cấu trúc: các thùy, phân thùy, hạ phân thuỳ dựa trên mối quan hệ với hệ thống mạch máu của gan. Chính vì thế, siêu âm là thủ thuật mang tính chất sàng lọc đầu tiên nhưng rất có giá trị.

Đây là kỹ thuật có thể được chỉ định riêng hoặc kết hợp cùng các xét nghiệm khác như chụp cắt lớp CT, chụp cộng hưởng từ MRI, chụp Xquang, sinh thiết,.... Sau đây vì lý do thời lượng, bài viết sẽ chỉ đề cập đến các bệnh lý thường gặp khi siêu âm gan.

(Hình 3 - Hình ảnh siêu âm gan (bên trái) và chụp CT gan (bên phải))

Ung thư gan

Tuy không thể phát hiện chính xác khối u ở mô mềm chính xác như chụp cộng hưởng từ (MRI) nhưng siêu âm gan có thể phát hiện các khối u gan lành tính hay ác tính dưới 1 cm. 

(Hình 4 - Siêu âm phát hiện ung thư gan)

Ngoài ra, do ung thư gan phát triển từ virus, xơ gan hoặc viêm gan nên kết quả siêu âm phản ánh mô gan đang bị tổn thương cũng hỗ trợ cảnh báo cho bác sĩ và người bệnh.

Gan nhiễm mỡ

Một trong số các bệnh lý nguy hiểm nhưng không có triệu chứng đặc biệt, gan nhiễm mỡ, cũng có thể được chẩn đoán qua siêu âm. Nếu mắc gan nhiễm mỡ, trên gan sẽ xuất hiện các nốt echo rải rác hoặc tập trung thành từng khu, đường bờ của các cấu trúc mạch máu bị mờ.

Trên hình ảnh siêu âm gan, gan nhiễm mỡ trông sáng hơn so với gan bình thường và gan bị xơ sẽ trông sần sùi và teo lại.

(Hình 5 - Siêu âm phát hiện gan nhiễm mỡ)

Xơ gan

Đối với xơ gan, siêu âm gan có thể phát hiện xơ gan và đánh giá mức độ xơ gan.

• Phát hiện xơ gan: Dựa vào kích thước gan, hình ảnh nhu mô gan trên ảnh siêu âm. Nếu xơ gan là giai đoạn đầu, kích thước gan to. Ở giai đoạn muộn, gan teo nhỏ, gan xuất hiện nốt nhỏ, đường kính <1cm. Về giai đoạn cuối, bác sĩ sẽ theo dõi biến chứng của xơ gan.
• Đánh giá tình trạng xơ gan: Siêu âm hỗ trợ đo độ cứng nhu mô gan từ đó suy ra mức độ xơ hóa gan.

(Hình 6 - Siêu âm phát hiện ra xơ gan)

Viêm gan 

Giống như xơ gan, viêm gan có thể đưa ra những gợi ý về kích thích: gan phù nề, sưng và tình trạng mô cho thấy gan đang bị tổn thương. Đối với viêm gan mãn tính, cấp tính, siêu âm có thể phân biệt rõ ràng:

• Người bệnh viêm gan mãn tính: Cấu trúc gan thô, bờ gan không đồng đều, lá lách to, tăng áp tĩnh mạch cửa, ... tùy vào mức độ tổn thương gan nặng hoặc nhẹ

• Người bệnh viêm gan cấp tính: Kích thước gan to, cấu trúc khó phát hiện ra sự thay đổi

U đường mật

U đường mật là tình trạng viêm, làm hẹp và tắc nghẽn ống mật. Khi đó dịch ống mật tích tụ trong gan, qua thời gian gây xơ gan hoặc suy gan. Tuy nhiên, tình trạng viêm ống mật này có thể phát hiện sớm qua siêu âm gan.

Viêm túi mật cấp, polyp túi mật

Bên cạnh u đường mật thì viêm túi mật cũng được thể hiện trên kết quả siêu âm gan. Viêm túi mật là tình trạng tắc nghẽn cổ túi do sỏi túi mật gây ra, cần được cấp cứu cắt bỏ túi mật đang viêm. 

Không những thế, siêu âm còn soi chiếu và phát hiện những bất thường mạn tính ở khu vực túi mật như: polyp túi mật, u bất thường,... Việc này hỗ trợ rất lớn trong tăng hiệu quả điều trị và phòng ngừa ung thư túi mật từ sớm. 

Mặt khác, các tổn thương nguy hiểm khác về gan cũng có thể được siêu âm phát hiện như: sán lá gan, nang gan, áp xe gan, tổn thương di căn đến gan,... Dựa vào những kết quả kịp thời này, bác sĩ sẽ lập kế hoạch và đề ra phương án điều trị phù hợp với tình trạng sức khỏe của người bệnh.

Hỏi đáp về phương pháp

Lưu ý về những điều cần chuẩn bị trước khi siêu âm gan

Để đảm bảo quá trình siêu âm diễn ra suôn sẻ, hình ảnh siêu âm chất lượng, bệnh nhân nên lưu ý những điều sau trước khi thực hiện thủ thuật này:

• Uống nước + nhịn tiểu để làm đầy bàng quang cho đến sau khi hoàn thành siêu âm.
• Ăn uống thanh đạm, giảm bớt dầu mỡ trong 1 tuần trước khi khám để giảm áp lực cho gan.
• Nhịn ăn trước 6 tiếng trước siêu âm. Nếu siêu âm đàn hồi trong đánh giá xơ gan thì chỉ cần nhịn ăn trước 4 tiếng. 
• Trang phục đơn giản, gọn gàng. Hạn chế đeo đồ trang sức khi đi khám.

Đọc kết quả: Thế nào là kết quả siêu âm gan bình thường?

Quy trình siêu âm diễn ra đơn giản và nhẹ nhàng với một lớp gel trên bụng, bác sĩ di chuyển đầu dò để quan sát hình ảnh cấu trúc và mô trong máy siêu âm. Kết thúc quá trình xét nghiệm, rất nhiều bệnh nhân tò mò về kết quả siêu âm gan.

Kết quả cụ thể sẽ do bác sĩ giải đáp cho người bệnh. Tuy nhiên, bác sĩ sẽ đưa ra chẩn đoán dựa trên các thông tin về cấu trúc:

• Cấu trúc đường viền gan
• Cấu trúc nhu mô gan
• Cấu trúc mạch máu trong nhu mô gan
• Cấu trúc cuống gan

Người đi thăm khám nên tham khảo các thông tin chính xác, đặc biệt là nghe kết quả chẩn đoán và hỏi ngay bác sĩ nếu có điều gì chưa rõ hoặc cơ thể có các triệu chứng bất thường.

Như vậy, siêu âm gan là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh phổ biến, hiệu quả và chính xác trong lâm sàng. Để kết quả siêu âm được hỗ trợ tốt nhất từ máy móc thiết bị hiện đại và được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa uy tín, người bệnh nên lựa chọn những cơ sở thực hiện xét nghiệm uy tín, hàng đầu.

(Hình 7 - Máy siêu âm màu Affinity 30 tại Bệnh Viện Phương Đông)

Nhắc đến siêu âm, Khoa Chẩn đoán hình ảnh thuộc Bệnh viện Đa khoa Phương Đông quy tụ đội ngũ y bác sĩ chuyên môn cao, tay nghề vững. Khoa còn đầu tư những máy móc siêu âm hiện đại, nhập khẩu từ Châu Âu như máy siêu âm màu GE Voluson S6,.... 

Hơn nữa, trong khi sử dụng dịch vụ, người bệnh sẽ được trải nghiệm cảnh quan tuyệt đẹp, quy trình theo chuẩn Bộ Y Tế, sự chu toàn của nhân viên y tế. Tất cả được thiết kế để đem lại cảm giác an toàn, dễ chịu cho quý khách hàng.

Để đặt lịch khám và siêu âm gan, bệnh nhân có thể liên hệ hotline 19001806 để được đội ngũ của Bệnh viện Đa khoa Phương Đông hỗ trợ kịp thời!